Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, έφυγε χθες από τη ζωή, μια είδηση που προκάλεσε παγκόσμια θλίψη. Ηγέτες και πολιτικοί από όλο τον κόσμο στέλνουν συλλυπητήρια μηνύματα, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι έφυγε ένας «άνθρωπος της ειρήνης» και μια «εμβληματική μορφή του 20ού αιώνα».

Ο Μιχαήλ Σεργκέγιεβιτς Γκορμπατσόφ γεννήθηκε στις 2 Μαρτίου 1931 σε μια φτωχή οικογένεια αγροτών. Μεγαλώνοντας στην εποχή του Ιωσήφ Στάλιν, στα νιάτα του δούλευε σε θεριζοαλωνιστικές μηχανές σε συλλογικό αγρόκτημα πριν από την ένταξή του στο Κομμουνιστικό Κόμμα, το οποίο στη συνέχεια κυβέρνησε τη Σοβιετική Ένωση ως μονοκομματικό κράτος σύμφωνα με τη Μαρξιστική-Λενινιστική θεωρία.

Το 1953, ενώ ακόμα σπούδαζε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας παντρεύτηκε τη συμφοιτήτριά του Ράισα Τιταρένκο. Το 955 πήρε το πτυχίο του και στην συνέχεια μετακόμισε στην Σταυρούπολη όπου και εργάστηκε για την τοπική Κομσομόλ και έγινε ένθερμος υποστηρικτής της αποσταλινοποίησης.

Το 1970 διορίστηκε Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής της Σταυρούπολης και το 1974 βρέθηκε στη Μόχα όπου και έγινε ο Πρώτος Γραμματέας του Ανωτάτου Σοβιέτ.

Το 1979 έγινε υποψήφιο μέλος του πολιτικού γραφείου του κόμματος και τρία χρόνια μετά το θάνατο του Λεονίντ Μπρέζνιεφ εξελέγη Γενικός Γραμματέας.

Με τις μεταρρυθμίσεις του, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ συνέβαλε στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά δεν κατάφερε να αποτρέψει τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας σάρωσαν το 1989 την κομμουνιστική Ανατολική Ευρώπη, ο Γκορμπατσόφ απέφυγε να καταφύγει στη βία – σε αντίθεση με προκατόχους του που είχαν στείλει τανκς για να καταστείλουν εξεγέρσεις στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968.

Όμως οι διαδηλώσεις τροφοδότησαν φιλοδοξίες για αυτονομία στις 15 δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία διαλύθηκε μέσα σε διάστημα δύο ετών με χαοτικό τρόπο. Ο Γκορμπατσόφ πάλεψε μάταια για να αποτρέψει την κατάρρευση της ΕΣΣΔ.

Όταν έγινε γενικός γραμματέας του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος το 1985, σε ηλικία μόλις 54 ετών, είχε βάλει στόχο να εισάγει περιορισμένες πολιτικές και οικονομικές ελευθερίες, αλλά οι μεταρρυθμίσεις τους ξέφυγαν από τον έλεγχο.

Η πολιτική της «γκλάσνοστ», για τον ανοικτό διάλογο με σκοπό την επίλυση προβλημάτων, επέτρεψε την μέχρι τότε αδιανόητη κριτική στο κόμμα και στο κράτος, ενώ ενθάρρυνε τους εθνικιστές που άρχισαν να πιέζουν για ανεξαρτησία στις δημοκρατίες της Βαλτικής (Λετονία, Λιθουανία, Εσθονία) και αλλού.

Υπέρμαχος της προσέγγισης με τη Δύση, ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ τιμήθηκε με Νόμπελ Ειρήνης το 1990.

Πολλοί Ρώσοι δεν συγχώρησαν ποτέ τον Γκορμπατσόφ για την αναταραχή που προκάλεσαν οι μεταρρυθμίσεις του, θεωρώντας πως η επακόλουθη υποβάθμιση του βιοτικού τους επιπέδου ήταν ένα «πολύ υψηλό τίμημα» που κλήθηκαν να πληρώσουν για τον «εκδημοκρατισμό», όπως μεταδίδουν διεθνή πρακτορεία και αναμεταδίδει το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Ο οικονομολόγος Ρουσλάν Γκρίνμπεργκ, ο οποίος επισκέφθηκε στις 30 Ιουνίου τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στο νοσοκομείο είχε δηλώσει πρόσφατα στο ρωσικό τηλεοπτικό δίκτυο Zvezda: «Μας χάρισε την ελευθερία, αλλά δεν ξέραμε τι να την κάνουμε».

Τα συλλυπητήρια μηνύματα από τη διεθνή κοινότητα

Ο πρόεδρος της Ρωσικής Ομοσπονδίας Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα «βαθιά συλλυπητήριά» του για τον θάνατο χθες Τρίτη του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, δήλωσε σήμερα ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου. «Ο Βλαντίμιρ Πούτιν εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια μετά τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πρόκειται να στείλει το πρωί συλλυπητήριο τηλεγράφημα στην οικογένεια και στους οικείους» του πρώην ηγέτη της ΕΣΣΔ, ανέφερε ο Ντμίτρι Πεσκόφ, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, σύμφωνα με το ρωσικό πρακτορείο ειδήσεων TASS.

Ο αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν απέτισε φόρο τιμής στον τελευταίο ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, που πέθανε χθες Τρίτη, χαρακτηρίζοντας τον «σπάνιο ηγέτη». «Ως ηγέτης της ΕΣΣΔ, συνεργάστηκε με τον (αμερικανό τότε) πρόεδρο (Ρόναλντ) Ρέιγκαν για να μειωθούν τα πυρηνικά οπλοστάσια των δύο χωρών μας, προς μεγάλη ανακούφιση των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο που προσεύχονταν να τερματιστεί η κούρσα πυρηνικών εξοπλισμών. Έπειτα από δεκαετίες βάρβαρης πολιτικής καταστολής, υιοθέτησε δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις», ανέφερε ο κ. Μπάιντεν στο δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του.

Επρόκειτο για ενέργειες ενός «σπάνιου ηγέτη», που είχε «τη φαντασία να δει ότι ένα άλλο μέλλον ήταν εφικτό και το θάρρος να διακινδυνεύσει όλη του την καριέρα για να το επιτύχει. Το αποτέλεσμα ήταν ένας ασφαλέστερος κόσμος και μεγαλύτερη ελευθερία για εκατομμύρια ανθρώπους», πρόσθεσε.

Το Ίδρυμα Ρέιγκαν από την πλευρά του ανέφερε μέσω Twitter πως «θρηνεί την απώλεια» του ηγέτη που «ήταν κάποτε πολιτικός αντίπαλος του Ρόναλντ Ρέιγκαν και κατέληξε να γίνει φίλος του».

Και ο γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν απέτισε φόρο τιμής στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ευχαριστώντας τον για την «δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη». Ο κ. Μακρόν εξήρε μέσω Twitter τη μνήμη αυτού του «ανθρώπου της ειρήνης οι επιλογές του οποίου άνοιξαν έναν δρόμο για την ελευθερία στους Ρώσους. Η δέσμευσή του στην ειρήνη στην Ευρώπη άλλαξε την κοινή μας ιστορία».

Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Μπόρις Τζόνσον εξήρε «το θάρρος και την ακεραιότητα» του Γκορμπατσόφ, κρίνοντας πως η «ακούραστη δέσμευσή του να ανοίξει τη σοβιετική κοινωνία» παραμένει «παράδειγμα», έξι μήνες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Με θλίβει που έμαθα για τον θάνατο του Γκορμπατσόφ. Πάντα θαύμαζα το θάρρος και την ακεραιότητα που έδειξε τερματίζοντας ειρηνικά τον ψυχρό πόλεμο», ανέφερε ο κ. Τζόνσον μέσω Twitter. «Την περίοδο της επίθεσης του (ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ) Πούτιν στην Ουκρανία, η ακούραστη δέσμευσή του στο άνοιγμα της σοβιετικής κοινωνίας παραμένει παράδειγμα για όλους μας».

Ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς απέτισε φόρο τιμής στον Γκορμπατσόφ, υπογραμμίζοντας ότι ο θάνατός του συμπίπτει «με μια εποχή που η δημοκρατία στη Ρωσία έχει αποτύχει». Ο σοσιαλδημοκράτης καγκελάριος τόνισε ότι ο Γκορμπατσόφ ήταν αυτός «που κατέστησε δυνατή την Περεστρόικα» και ο οποίος «προσπάθησε να αποκαταστήσει τη δημοκρατία» στη Ρωσία.

«Πέθανε σε μια εποχή που όχι μόνο απέτυχε η Ρωσία, αλλά και που η Ρωσία και ο Ρώσος πρόεδρος (Βλαντίμιρ) Πούτιν δημιούργησαν εκ νέου ένα χάσμα στην Ευρώπη και ξεκίνησαν έναν φρικτό πόλεμο εναντίον μιας γειτονικής χώρας, της Ουκρανίας», πρόσθεσε ο Σολτς, χαρακτηρίζοντας τον Γκορμπατσόφ «έναν γενναίο μεταρρυθμιστή».

Ο πρώην ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης, τον οποίο στη Γερμανία αποκαλούσαν χαϊδευτικά «Γκόρμπι», ενήργησε ώστε η χώρα «να μπορέσει να ενωθεί» και ώστε «να εξαφανιστεί το Σιδηρούν Παραπέτασμα», υπογράμμισε ο Γερμανός καγκελάριος.

Από την πλευρά του ο γερμανός πρόεδρος Φρανκ- Βάλτερ Σταϊνμάγερ ευχαρίστησε τον Γκορμπατσόφ «για την αποφασιστική συνεισφορά του στη γερμανική ενοποίηση». Με τις πράξεις του ο Γκορμπατσόφ απέδειξε ότι είναι ένας «μεγάλος ηγέτης», ο οποίος διακατεχόταν από «γενναιότητα καθώς αγκάλιασε το δημοκρατικό άνοιγμα και έχτισε γέφυρες μεταξύ της Ανατολής και τη Δύσης», πρόσθεσε ο Σταϊνμάγερ σε ανακοίνωσή του.

Ο Γερμανός πρόεδρος αναφέρθηκε και στο «μεγάλο όραμα (του Γκορμπατσοφ) για μια κοινή και ειρηνική Ευρώπη», προσθέτοντας ωστόσο ότι το όνειρο αυτό «καταστράφηκε από τη βίαιη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία».

Η γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ απέτισε φόρο τιμής στον Γκορμπατσοφ, έναν άνθρωπο «τον οποίο οδηγούσε η ειρήνη και η κατανόηση μεταξύ των λαών». «Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και η ενοποίηση της Γερμανίας αποτελούν κληρονομιά του. Θρηνούμε (την απώλεια) ενός ηγέτη στον οποίο θα είμαστε για πάντα ευγνώμονες», σχολίασε.

Ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εξέφρασε τη «βαθιά θλίψη» του για τον θάνατο του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, αποτίνοντας φόρο τιμής στον «απαράμιλλο ηγέτη» που «άλλαξε τον ρου της ιστορίας». «Έκανε περισσότερα από οποιονδήποτε για να έρθει με ειρηνικό τρόπο το τέλος του ψυχρού πολέμου», σημείωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες σε δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από τις υπηρεσίες του, κρίνοντας πως «ο κόσμος έχασε έναν τεράστιο παγκόσμιο ηγέτη, δεσμευμένο στην πολυμερή συνεργασία, ακούραστο υπερασπιστή της ειρήνης».

Μιχαήλ Γκορμπατσώφ

Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ απέτισε σήμερα φόρο τιμής στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εκτιμώντας πως «το όραμά του για έναν καλύτερο κόσμο παραμένει ένα παράδειγμα». «Οι ιστορικές μεταρρυθμίσεις του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ οδήγησαν στη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, συνέβαλαν να τεθεί τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο και άνοιξαν την πιθανότητα μιας σύμπραξης ανάμεσα στη Ρωσία και στο ΝΑΤΟ», ανέφερε ο Στόλτενμπεργκ στο Twitter.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν απέτισε φόρο τιμής στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, εξαίροντας έναν πολιτικό «άξιο εμπιστοσύνης και σεβασμού». Ο τελευταίος ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης (1985-1991) «διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο για να τερματιστεί ο ψυχρός πόλεμος και να πέσει το σιδηρούν παραπέτασμα. Άνοιξε τον δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη. Είναι μια κληρονομιά που δεν θα ξεχάσουμε. Αναπαύσου εν ειρήνη Μιχαήλ Γκορμπατσόφ», ανέφερε η επικεφαλής της Κομισιόν, πρώην υπουργός Άμυνας της Γερμανίας, μέσω Twitter.

Το μήνυμα του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών

«Εκφράζουμε τη λύπη μας για την απώλεια ενός μεγάλου Ευρωπαίου, του Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς Γκορμπατσόφ», αναφέρει το υπουργείο Εξωτερικών σε ανάρτησή του στο twitter.

«Συνέβαλε καθοριστικά στον τερματισμό του ψυχρού πολέμου, την προώθηση του πυρηνικού αφοπλισμού και τον εκδημοκρατισμό της χώρας του. Ειλικρινή συλλυπητήρια στους οικείους του και τον λαό».

«Ο Μιχαήλ Σεργκέγεβιτς Γκορμπατσόφ συνέβαλε καθοριστικά στον τερματισμό του ψυχρού πολέμου, την προώθηση του πυρηνικού αφοπλισμού και τον εκδημοκρατισμό της χώρας του», αναφέρει ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας σε ανάρτησή του στο twitter.

«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπήρξε μια εμβληματική πολιτική μορφή του 20ού αιώνα», ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης μέσω Twitter. «Έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο τέλος του Ψυχρού Πολέμου ανοίγοντας το δρόμο για μια ελεύθερη Ευρώπη. Έδειξε πως η Ιστορία μπορεί να γράφεται όχι με πολέμους αλλά με πράξεις ειρήνης».

«Ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ υπήρξε ένας εμπνευσμένος πολιτικός, που είχε ως οδοδείκτες στην πολιτική του διαδρομή την ελευθερία, τον ανθρωπισμό και την ειρήνη», αναφέρει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου σε ανάρτησή του στο Facebook, με αφορμή τον θάνατο του τελευταίου σοβιετικού ηγέτη.

«Με τις τολμηρές πολιτικές που υιοθέτησε άνοιξε το δρόμο για το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού. Το αποτύπωμά του στην Ιστορία θα μείνει ανεξίτηλο», σημειώνει ο κ. Οικονόμου.

Η Κατερίνα Σακελλαροπούλου για την απώλεια του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ

«Έφυγε από κοντά μας ο άνθρωπος που έμαθε στη χώρα του τι σημαίνει μεταρρύθμιση (περεστρόικα) και διαφάνεια (γκλάσνοστ)», αναφέρει σε ανάρτησή της στο Twitter, η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου για την απώλεια του τελευταίου ηγέτη της ΕΣΣΔ.

Όπως αναφέρει η ΠτΔ, «ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ συνέδεσε το όνομά του με το γκρέμισμα του Τείχους και τον εκδημοκρατισμό της Σοβιετικής Ένωσης».