Βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν υποθαλάσσιο κόσμο, που ενδέχεται να περιέχει το «σχέδιο» για το πώς ξεκίνησε η ζωή στη Γη.
Το τεράστιο αυτό πεδίο ορυκτών πυργίσκων, γνωστό ως Lost City (Χαμένη Πόλη), αποτελεί το αρχαιότερο υδροθερμικό σύστημα που έχει εντοπιστεί στον ωκεανό. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι ακραίες συνθήκες του αντανακλούν το περιβάλλον της πρώιμης Γης, προσφέροντας ενδείξεις για το πώς εμφανίστηκαν τα πρώτα ίχνη ζωής.
Το υδροθερμικό πεδίο της Χαμένης Πόλης βρίσκεται σε βάθος μεγαλύτερο από 700 μέτρα, στις πλαγιές ενός υποθαλάσσιου βουνού στην περιοχή της Μεσοωκεάνιας Ράχης του Ατλαντικού.
Σύμφωνα με την Daily Mail, η Μεσοωκεάνια Ράχη αποτελεί μια τεράστια υποθαλάσσια οροσειρά που διατρέχει τον Ατλαντικό Ωκεανό. Σηματοδοτεί τα όρια μεταξύ τεκτονικών πλακών και είναι σημείο έντονης γεωλογικής δραστηριότητας.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η Χαμένη Πόλη υπάρχει για περισσότερα από 120.000 χρόνια, γεγονός που την καθιστά το μακροβιότερο υδροθερμικό πεδίο που έχει ανακαλυφθεί ποτέ.
Σε μία πρόσφατη επιστημονική πρόοδο, οι ερευνητές κατάφεραν να ανακτήσουν δείγμα πυρήνα από πετρώματα του μανδύα της Γης από το σημείο. Το πέτρωμα αυτό αποτελεί την πηγή της βαθιάς Γης που τροφοδοτεί το υδροθερμικό σύστημα.
Το δείγμα μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των χημικών αντιδράσεων που συμβαίνουν κάτω από τον πυθμένα του ωκεανού, αντιδράσεις που παράγουν υδρογονάνθρακες χωρίς την παρουσία ηλιακού φωτός ή οξυγόνου, προσφέροντας τροφή σε θαλάσσια ζωή.
Οι ίδιες αυτές αντιδράσεις ενδέχεται να έπαιξαν ρόλο στην εμφάνιση της ζωής στη Γη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια.
Η Χαμένη Πόλη αποτελείται από πύργους ασβεστολιθικών πετρωμάτων, μερικοί από τους οποίους φτάνουν τα 60 μέτρα σε ύψος. Οι σχηματισμοί αυτοί προέκυψαν μέσω μιας μοναδικής γεωλογικής διαδικασίας που ονομάζεται σερπεντινιτοποίηση, κατά την οποία το θαλασσινό νερό αλληλεπιδρά με πετρώματα του μανδύα κάτω από τον πυθμένα.
Αυτές οι αντιδράσεις απελευθερώνουν μεθάνιο και υδρογόνο, τα οποία αποτελούν πηγές ενέργειας για μικροβιακή ζωή που επιβιώνει χωρίς ηλιακό φως ή οξυγόνο, κάτι σπάνιο στον πλανήτη μας.
Η τοποθεσία βρίσκεται περίπου 15 χιλιόμετρα δυτικά του άξονα της Μεσοωκεάνιας Ράχης, νότια των Αζορών.
Η απομονωμένη της θέση σημαίνει ότι έχει παραμείνει ανεπηρέαστη από ανθρώπινη δραστηριότητα για χιλιάδες χρόνια, διατηρώντας ένα οικοσύστημα που προσφέρει ένα παράθυρο στις πρώιμες συνθήκες της Γης.
Κάθε υδροθερμική έξοδος, με ονομασίες όπως IMAX, Ποσειδώνας, Seeps και Nature, εκπέμπει θερμά, αλκαλικά ρευστά, δημιουργώντας ένα σταθερό περιβάλλον για ζωή σε μία από τις πιο ακραίες γωνιές του πλανήτη.
Με τη νέα παγκόσμια επιστημονική προσοχή, οι ερευνητές πιστεύουν ότι η Χαμένη Πόλη μπορεί να βοηθήσει στην απάντηση του αναπάντητου ερωτήματος της βιολογίας: πώς προέκυψε η ζωή από μη ζωντανή ύλη.
Σε αντίθεση με τα περισσότερα υδροθερμικά συστήματα που λειτουργούν μέσω ηφαιστειακής θερμότητας, η Χαμένη Πόλη τροφοδοτείται από χημική ενέργεια του γήινου μανδύα, προσδίδοντάς της μοναδική δομή και χημεία.
Μέσα στους πύργους της, τα υγρά φτάνουν τους 90°C, αρκετά ζεστά ώστε να επιτρέπουν χημικές αντιδράσεις, αλλά χωρίς να βράζουν.
Οι έξοδοι παράγουν υδρογονάνθρακες, οργανικές ενώσεις από άνθρακα και υδρογόνο, που θεωρούνται δομικά στοιχεία της ζωής.
Η ιδιαιτερότητα του σημείου έγκειται στο ότι οι υδρογονάνθρακες δημιουργούνται από χημικές αντιδράσεις βαθιάς Γης και όχι μέσω ηλιακής ενέργειας ή φωτοσύνθεσης. Αυτό καθιστά τη Χαμένη Πόλη ως μία σπάνια δεύτερη εκδοχή του πώς θα μπορούσε να ξεκινήσει η ζωή.
Οι μικροοργανισμοί που ζουν μέσα στους πύργους επιβιώνουν σε απόλυτο σκοτάδι, χωρίς οξυγόνο, χρησιμοποιώντας μεθάνιο και υδρογόνο ως τις μοναδικές τους πηγές ενέργειας.
Στις εξωτερικές επιφάνειες των πυργίσκων, βρίσκονται σπάνια είδη όπως γαρίδες, σαλιγκάρια, αχινοί και χέλια, που προσκολλώνται στις πλούσιες σε ορυκτά δομές.
Τα μεγαλύτερα ζώα είναι σπάνια εκεί, πιθανότατα λόγω του περιορισμένου ενεργειακού αποθέματος. Σε αντίθεση με τα οικοσυστήματα της επιφάνειας, δεν υπάρχει ηλιακό φως ή εκτεταμένη τροφική αλυσίδα, μόνο χημικά θρεπτικά συστατικά που ρέουν από τις εξόδους.
Ο μικροβιολόγος William Brazelton δήλωσε στο Smithsonian Magazine: «Αυτό είναι ένα παράδειγμα ενός τύπου οικοσυστήματος που θα μπορούσε να είναι ενεργό στον Εγκέλαδο ή την Ευρώπη αυτή τη στιγμή».
Πρόκειται για φεγγάρια του Κρόνου και του Δία, τα οποία διαθέτουν ωκεανούς κάτω από παγωμένα κελύφη, αυξάνοντας την ελπίδα για ύπαρξη παρόμοιας ζωής πέρα από τη Γη.
Ορισμένοι από τους πύργους έχουν αναπτυχθεί έως και 60 μέτρα ύψος μέσα σε δεκάδες χιλιάδες χρόνια.
Οι επιστήμονες λένε ότι λειτουργούν σαν φυσικά εργαστήρια, δείχνοντας πώς μπορεί να προκύψει ζωή σε περιβάλλοντα χωρίς ήλιο, φυτά ή ζώα.
Το 2017, η Διεθνής Αρχή Βυθού (ISA) παραχώρησε στην πολωνική κυβέρνηση 15ετή άδεια εξερεύνησης για περιοχή της Μεσοωκεάνιας Ράχης, η οποία περιλαμβάνει και τα νερά γύρω από τη Χαμένη Πόλη.
Αν και η ίδια η Χαμένη Πόλη δεν περιέχει πολύτιμα μεταλλεύματα, τα κοντινά υδροθερμικά πεδία ενδέχεται να διαθέτουν πολυμεταλλικά θειούχα κοιτάσματα, τα οποία αποτελούν στόχο για μελλοντικές υποθαλάσσιες εξορύξεις. Εκεί εστιάζεται και η απειλή.
Οι εξορυκτικές δραστηριότητες κοντά σε υδροθερμικές εξόδους μπορούν να προκαλέσουν ανάδευση ιζημάτων, απελευθερώνοντας τοξικές ουσίες ή σωματίδια που διαχέονται στο νερό και βλάπτουν γειτονικά οικοσυστήματα, ακόμa κι αν το ίδιο το σημείο δεν αγγίζεται άμεσα.
Η Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα έχει ήδη χαρακτηρίσει τη Χαμένη Πόλη ως Οικολογικά ή Βιολογικά Σημαντική Θαλάσσια Περιοχή (EBSA), βάσει της μοναδικότητας, της βιοποικιλότητας και της επιστημονικής της αξίας.
Η καταχώριση ως EBSA δίνει στους επιστήμονες δυνατότητα διεκδίκησης μέτρων προστασίας, αν και δεν προσφέρει νομικά δεσμευτική κάλυψη. Την ίδια στιγμή, η UNESCO εξετάζει την υποψηφιότητα του σημείου ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, γεγονός που θα μπορούσε να προσφέρει ισχυρότερη διεθνή υποστήριξη απέναντι στην εξόρυξη.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι αυτό είναι επείγον. Εάν το σύστημα διαταραχθεί, ίσως να μην μπορέσει ποτέ να ανακάμψει και τότε θα χαθεί ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς ξεκίνησε η ζωή.
