Το Ισραήλ φαίνεται έτοιμο να επιτεθεί στο Ιράν, λένε αξιωματούχοι σε ΗΠΑ και Ευρώπη – Σε τι στάδιο βρίσκονται τα πυρηνικά της Τεχεράνης

Το Ισραήλ φαίνεται να ετοιμάζεται να εξαπολύσει σύντομα επίθεση κατά του Ιράν, σύμφωνα με αξιωματούχους στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, που επικαλούνται οι New York Times. Ένα βήμα που, όπως σημειώνουν, θα μπορούσε να πυροδοτήσει περαιτέρω την κατάσταση στη Μέση Ανατολή και να εκτροχιάσει ή να καθυστερήσει τις προσπάθειες της κυβέρνησης Τραμπ για τη μεσολάβηση μιας συμφωνίας που θα αποκόψει την πορεία του Ιράν προς την κατασκευή πυρηνικής βόμβας.

Η ανησυχία για ένα πιθανό ισραηλινό χτύπημα και η προοπτική αντιποίνων από το Ιράν οδήγησαν τις ΗΠΑ την Τετάρτη να αποσύρουν διπλωμάτες από το Ιράκ και να επιτρέψουν την εθελοντική αποχώρηση των μελών των οικογενειών των αμερικανικών στρατιωτικών από τη Μέση Ανατολή.

Δεν είναι σαφές πόσο εκτεταμένη επίθεση μπορεί να ετοιμάζει το Ισραήλ. Αλλά η αυξανόμενη ένταση έρχεται μετά από μήνες κατά τους οποίους ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, πίεζε τον πρόεδρο Τραμπ να εκμεταλλευτεί αυτό που το Ισραήλ θεωρεί ως μια στιγμή ευπάθειας του Ιράν σε ένα χτύπημα.

Ο Τραμπ απέκρουσε ένα άλλο σχέδιο του Ισραήλ πριν από αρκετούς μήνες για επίθεση στο Ιράν, επιμένοντας ότι ήθελε την ευκαιρία να διαπραγματευτεί μια συμφωνία με την Τεχεράνη που θα δυσκόλευε την ικανότητα του Ιράν να παράγει περισσότερα πυρηνικά καύσιμα για μια βόμβα. Πριν από δύο εβδομάδες, ο Τραμπ δήλωσε ότι είχε προειδοποιήσει τον Νετανιάχου για την εξαπόλυση ενός πλήγματος, ενώ οι διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με το Ιράν ήταν σε εξέλιξη.

Δεν είναι ξεκάθαρο πόση προσπάθεια κατέβαλε ο Τραμπ για να μπλοκάρει τον Νετανιάχου και αυτή τη φορά, αλλά ο πρόεδρος εμφανίστηκε λιγότερο αισιόδοξος τις τελευταίες ημέρες σχετικά με τις προοπτικές διπλωματικής διευθέτησης, αφού ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν απέρριψε μια πρόταση της κυβέρνησης, η οποία θα καταργούσε ουσιαστικά τη δυνατότητα του Ιράν να εμπλουτίζει ουράνιο στο έδαφός του. Ο Νετανιάχου έχει θελήσει στο παρελθόν να βομβαρδίσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, αλλά έκανε πίσω την τελευταία στιγμή.

Η είδηση για τις αποφάσεις των ΗΠΑ να αποσύρουν προσωπικό από την περιοχή, μαζί με μια προειδοποίηση από τη Βρετανία για νέες απειλές στην εμπορική ναυτιλία της Μέσης Ανατολής, ήρθε λίγες ώρες αφότου ο Τραμπ δήλωσε στην εφημερίδα New York Post σε ένα podcast που κυκλοφόρησε την Τετάρτη ότι έχει γίνει «λιγότερο σίγουρος» για τις προοπτικές μιας συμφωνίας με το Ιράν που θα περιόριζε την ικανότητά του να αναπτύξει πυρηνικά όπλα.

Οι Αμερικανοί και οι Ιρανοί διαπραγματευτές σχεδίαζαν να συναντηθούν την Κυριακή για έναν ακόμα γύρο συνομιλιών, αν και ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα ότι το Ιράν είχε υιοθετήσει μια «απαράδεκτη» διαπραγματευτική θέση. Από την Τετάρτη, ο απεσταλμένος του Τραμπ στις συνομιλίες, Στιβ Γουίτκοφ, εξακολουθούσε να σχεδιάζει να παραστεί στις διαπραγματεύσεις στο Ομάν, όπως δήλωσαν αξιωματούχοι.

Ερωτηθείς σχετικά με τον λόγο των αναχωρήσεων του αμερικανικού προσωπικού και των εξαρτώμενων μελών του από την περιοχή, καθώς έφθανε στο Kennedy Center στην Ουάσινγκτον για μια βραδινή παράσταση την Τετάρτη το βράδυ, ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους: «Λοιπόν, αυτό θα πρέπει να το βρείτε μόνοι σας».

Η βρετανική προειδοποίηση προήλθε από έναν οργανισμό θαλάσσιου εμπορίου που παρακολουθεί τη ναυσιπλοΐα στη Μέση Ανατολή και ο οποίος ανέφερε σε μια δημόσια συμβουλή ότι «ενημερώθηκε για αυξημένες εντάσεις στην περιοχή, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση της στρατιωτικής δραστηριότητας με άμεσο αντίκτυπο στους ναυτιλλομένους». Η συμβουλή προέτρεπε τα εμπορικά πλοία που διέρχονται από τον Περσικό Κόλπο, τον Κόλπο του Ομάν και τα Στενά του Ορμούζ να είναι ιδιαίτερα προσεκτικά.

Η απάντηση του Ιράν σε ενδεχόμενο ισραηλινό χτύπημα

Σύμφωνα με υψηλόβαθμο Ιρανό αξιωματούχο, Ιρανοί στρατιωτικοί και κυβερνητικοί αξιωματούχοι έχουν ήδη συναντηθεί για να συζητήσουν την απάντησή τους σε ενδεχόμενο ισραηλινό χτύπημα.

Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι η Τεχεράνη έχει εκπονήσει ένα σχέδιο απάντησης που θα περιλαμβάνει άμεση αντεπίθεση στο Ισραήλ με εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους. Τον Οκτώβριο του 2024, μια μεγάλη ιρανική πυραυλική επίθεση κατά του Ισραήλ που σχετιζόταν με τον πόλεμο στη Γάζα προκάλεσε περιορισμένες ζημιές, εν μέρει όμως λόγω της αμερικανικής βοήθειας στην αναχαίτιση των πυραύλων.

Ο Τραμπ μίλησε τηλεφωνικά τη Δευτέρα με τον Νετανιάχου, αλλά ο Λευκός Οίκος αποκάλυψε λίγες λεπτομέρειες σχετικά με τη συνομιλία. Ο Τραμπ είχε συναντηθεί το βράδυ της Κυριακής στο Καμπ Ντέιβιντ με την ομάδα εθνικής ασφαλείας του.

Ο υπουργός Άμυνας του Ιράν, στρατηγός Aziz Nasirzadeh, σήμανε συναγερμό την Τετάρτη με μια προειδοποίηση ότι, σε περίπτωση σύγκρουσης μετά από αποτυχημένες πυρηνικές συνομιλίες, οι ΗΠΑ θα υποστούν μεγάλες απώλειες. «Η Αμερική θα πρέπει να εγκαταλείψει την περιοχή, διότι όλες οι στρατιωτικές βάσεις της βρίσκονται εντός της εμβέλειάς μας και εμείς, χωρίς καμία σκέψη, θα τις στοχοποιήσουμε στις χώρες υποδοχής», δήλωσε στους δημοσιογράφους.

Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα

Όπως επισημαίνουν οι New York Times, το ατομικό πρόγραμμα του Ιράν έχει προχωρήσει δραματικά από τότε που ο Τραμπ εγκατέλειψε τη συμφωνία του 2015. Οι αναλυτές λένε ότι το Ιράν βρίσκεται πλέον κοντά στο να κατασκευάσει αρκετό πυρηνικό υλικό για να τροφοδοτήσει 10 πυρηνικά όπλα.

Η κατασκευή μιας λειτουργικής συσκευής, εάν το Ιράν επιλέξει να ακολουθήσει αυτή την επιλογή, θα μπορούσε να διαρκέσει αρκετούς μήνες ακόμα. Αλλά πολλοί κορυφαίοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι θεωρούν ήδη την πρόοδο του Ιράν απαράδεκτη και έχουν απειλήσει ανοιχτά με στρατιωτική δράση εναντίον των πυρηνικών του εγκαταστάσεων.

Πολλοί Ισραηλινοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι έχουν μια χρυσή ευκαιρία να λύσουν ένα πρόβλημα δεκαετιών. Το Ισραήλ αποδεκάτισε πρόσφατα τη Χεζμπολάχ και τη Χαμάς, ομάδες που πρόσκεινται στο Ιράν και στις οποίες η Τεχεράνη βασίζεται εδώ και καιρό ως αποτρεπτικό παράγοντα για την ισραηλινή δράση. Και οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές πέρυσι μείωσαν σημαντικά τα συστήματα αεράμυνας του Ιράν.

Ορισμένοι αναλυτές προειδοποιούν ότι το Ιράν έχει αποκαταστήσει αυτές τις άμυνες, καθιστώντας την ισραηλινή δράση κατά του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν πιο επικίνδυνη από εβδομάδα σε εβδομάδα. Είναι επίσης ασαφές αν το Ισραήλ μπορεί να προκαλέσει αποφασιστική ζημιά στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, χωρίς την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια.

Οι τιμές του αμερικανικού πετρελαίου σκαρφάλωσαν πάνω από τα 68 δολάρια το βαρέλι το απόγευμα της Τετάρτης, στο υψηλότερο επίπεδό τους από τις αρχές Απριλίου, όταν ο Τραμπ επέβαλε δασμούς σε όλους σχεδόν τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Οι μάχες στην περιοχή θα μπορούσαν να διαταράξουν τον εφοδιασμό με πετρέλαιο, όπως και οι αυστηρότερες αμερικανικές κυρώσεις στο Ιράν.

Εντωμεταξύ, το αεροπλανοφόρο USS Carl Vinson βρίσκεται στην Αραβική Θάλασσα εδώ και εβδομάδες, μεταφέροντας περισσότερα από 60 αεροσκάφη, ανάμεσά τους και F-35.

Σύμφωνα με πηγή του Πολεμικού Ναυτικού, δεν υπάρχουν σχέδια μετακίνησης του πλοίου για την ώρα.

Οι ΗΠΑ διατηρούν επίσης δεκάδες μαχητικά και βομβαρδιστικά αεροσκάφη στην περιοχή, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν εκτενώς για την αναχαίτιση των ιρανικών πυραύλων κατά του Ισραήλ πέρυσι.