Σαν σήμερα 2 Δεκεμβρίου: Η μυστική τραγωδία με το αέριο μουστάρδας που θάφτηκε για δεκαετίες

Το βράδυ της 2ας Δεκεμβρίου 1943, το λιμάνι του Μπάρι στην Αδριατική μετατρέπεται σε σκηνή απόλυτης καταστροφής. Γερμανικά βομβαρδιστικά Ju 88 εκμεταλλεύονται την ανεπαρκή αντιαεροπορική άμυνα των Συμμάχων και επιτίθενται αιφνιδιαστικά στο πυκνοφορτωμένο λιμάνι, όπου δεκάδες εμπορικά και στρατιωτικά πλοία βρίσκονται αγκυροβολημένα. Μέσα σε λίγα λεπτά, φλεγόμενα συντρίμμια, εκρήξεις πυρομαχικών και καύσιμα που απλώνονται στη θάλασσα μετατρέπουν την περιοχή σε πύρινη κόλαση. Το Μπάρι θα ονομαστεί αργότερα «το Περλ Χάρμπορ της Μεσογείου».

Ανάμεσα στα πλοία που βυθίζονται βρίσκεται το αμερικανικό φορτηγό SS Τζον Χάρβεϊ. Το πλήρωμά του γνωρίζει ότι μεταφέρει μυστικό φορτίο: περίπου 100 τόνους αερίου μουστάρδας, συσκευασμένους σε βόμβες που προορίζονταν για ενδεχόμενη χημική αντεπίθεση, σε περίπτωση που η Ναζιστική Γερμανία έκανε χρήση αντίστοιχων όπλων. Σχεδόν κανείς άλλος στο συμμαχικό στρατόπεδο δεν είναι ενήμερος. Η μυστικότητα, που έχει επιβληθεί με αυστηρότητα από την Ουάσιγκτον, θα αποδειχθεί μοιραία.

Όταν το Τζον Χάρβεϊ τινάζεται στον αέρα, οι βόμβες αερίου μουστάρδας εκρήγνυνται μέσα στην φωτιά και εκλύουν τεράστιες ποσότητες τοξικού νέφους. Το αέριο, βαρύτερο από τον αέρα, απλώνεται χαμηλά πάνω από την πόλη, εισχωρεί σε υπόγεια, φτάνει στις προκυμαίες και εξατμίζεται στη θάλασσα, όπου ναύτες και διασώστες έχουν πέσει για να αποφύγουν τις φλόγες. Πολλοί από τους επιζώντες της αρχικής έκρηξης θα εκτεθούν στο δηλητήριο χωρίς καν να γνωρίζουν τι αντιμετωπίζουν. Τα συμπτώματα – τύφλωση, φλεγμονές, σοβαρά εγκαύματα στο δέρμα και στους πνεύμονες – εμφανίζονται με καθυστέρηση, μπλέκοντας τις ιατρικές ομάδες, που δεν μπορούν να εξηγήσουν την έκταση των τραυμάτων.

Μέσα στις επόμενες ημέρες, εκατοντάδες άνθρωποι θα χάσουν τη ζωή τους από την αθέατη χημική απειλή, ενώ οι θάνατοι που αποδίδονται άμεσα ή έμμεσα στο αέριο μουστάρδας θα ανέλθουν σε πάνω από 600 – πιθανόν και πολλούς περισσότερους, σύμφωνα με ορισμένους μεταγενέστερους ερευνητές. Η πραγματική διάσταση της καταστροφής θα μείνει σκόπιμα θολή, καθώς η συμμαχική διοίκηση επιδιώκει να αποκρύψει το γεγονός ότι χημικά όπλα βρίσκονταν στο Μπάρι παρά τις επίσημες δεσμεύσεις ότι δεν χρησιμοποιούνται.

Η υπόθεση θα αποκαλυφθεί σταδιακά μετά τον πόλεμο, χάρη στην έρευνα του Αμερικανού γιατρού Στιούαρτ Αλεξάντερ, ο οποίος διαπίστωσε τα χημικά ίχνη του αερίου στο σώμα των θυμάτων. Το πόρισμά του όχι μόνο θα φέρει στο φως την αλήθεια για τη σιωπηλή τραγωδία αλλά θα οδηγήσει και σε σημαντική πρόοδο στη χημειοθεραπεία, καθώς η τοξική δράση του αερίου σε ταχέως διαιρούμενα κύτταρα αποτέλεσε σημείο εκκίνησης για νέες αντικαρκινικές θεραπείες.

Στη συλλογική μνήμη, η καταστροφή του Μπάρι παραμένει ένα από τα πιο σκοτεινά και αμφιλεγόμενα επεισόδια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μια επίθεση που ξεκίνησε ως ακόμη μια αεροπορική επιδρομή αλλά μετατράπηκε σε χημική καταστροφή.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

1804: Ο Ναπολέων Βοναπάρτης στέφεται αυτοκράτορας της Γαλλίας από τον Πάπα Πίο τον 7ο στην Παναγία των Παρισίων.

1805: Στον Πόλεμο του Γ΄ Συνασπισμού διεξάγεται η μάχη του Άουστερλιτς, μια από τις λαμπρότερες νίκες του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Τα γαλλικά στρατεύματα συντρίβουν τις ενωμένες ρωσικές και αυστριακές δυνάμεις, αξιοποιώντας την περίφημη «τακτική του αδύναμου κέντρου». Η αποφασιστική αυτή επικράτηση — γνωστή και ως «μάχη των Τριών Αυτοκρατόρων» — εδραιώνει την κυριαρχία της Γαλλίας στην Ευρώπη και οδηγεί στην κατάρρευση του Γ΄ Συνασπισμού.

1823: Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέιμς Μονρόε παρουσιάζει στο Κογκρέσο το περίφημο Δόγμα Μονρόε, διακηρύσσοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα εμπλακούν σε ευρωπαϊκές συγκρούσεις, αλλά και ότι οι ευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν να μην παρεμβαίνουν στην αμερικανική ήπειρο. Στο ίδιο πλαίσιο της ομιλίας, ο Μονρόε αναγνωρίζει την ύπαρξη ελληνικής επικράτειας εν μέσω της Ελληνικής Επανάστασης και εισηγείται την αποστολή Αμερικανού διπλωματικού εκπροσώπου στην Ελλάδα. Η κίνηση αυτή αποτυπώνει τη διακριτική, αλλά υπαρκτή, αμερικανική στήριξη προς τον ελληνικό αγώνα για ανεξαρτησία.

1824: Οι Κυβερνητικοί του Κουντουριώτη καταλαμβάνουν την Τριπολιτσά, έδρα των Αντικυβερνητικών του Κολοκοτρώνη κατά τις εμφύλιες συγκρούσεις στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης.

1845: Ο Αμερικανός πρόεδρος Τζέιμς Νοξ Πολκ, απευθυνόμενος στο Κογκρέσο, υποστηρίζει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να επεκταθούν δυναμικά προς τη Δύση, διατυπώνοντας με σαφήνεια το πνεύμα του «Manifest Destiny». Η θέση του Πολκ ενθαρρύνει την ιδέα πως η αμερικανική επέκταση σε όλη τη Βορειοαμερικανική ήπειρο αποτελεί ιστορική αποστολή, προαναγγέλλοντας τις επερχόμενες εδαφικές διεκδικήσεις και τις συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν.

1905: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Θίοντορ Ρούσβελτ παρακολουθεί τον παραδοσιακό αγώνα αμερικάνικου ποδοσφαίρου ανάμεσα στο Ναυτικό και τον Στρατό, ο οποίος λήγει 6-6 και σημαδεύεται από έντεκα τραυματισμούς. Η βιαιότητα του παιχνιδιού — σε μια εποχή που το άθλημα μετρούσε ήδη δεκάδες σοβαρούς τραυματισμούς και θανάτους φοιτητών — οδηγεί τον Ρούσβελτ να απειλήσει δημόσια ότι θα καταργήσει το σπορ, αν δεν θεσπιστούν άμεσα νέοι κανόνες για την προστασία των παικτών. Η παρέμβασή του θα σταθεί καθοριστική για τη μετέπειτα θεσμική μεταρρύθμιση του αμερικάνικου ποδοσφαίρου και τη δημιουργία πιο ασφαλών κανονισμών.

1908: Ο δίχρονος Που Γι — ο τελευταίος αυτοκράτορας της Κίνας και μετέπειτα κεντρική μορφή της ταινίας «Ο τελευταίος αυτοκράτορας» — στέφεται ηγεμόνας της δυναστείας Τσινγκ, παίρνοντας τον θρόνο μέσα σε μια περίοδο βαθιάς πολιτικής αστάθειας. Η άνοδός του συμβολίζει την τελική φάση παρακμής της αυτοκρατορικής Κίνας, που λίγα χρόνια αργότερα θα καταρρεύσει με την Επανάσταση του 1911.

1915: Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν δημοσιεύει τη νέα γενική Θεωρία της Σχετικότητας, η οποία περιγράφει τη βαρυτική δύναμη μέσω των καμπυλώσεων του χωροχρόνου παρουσία μάζας. Βασική αρχή της θεωρίας είναι η ισοδυναμία των επιταχυνόμενων συστημάτων αναφοράς με συστήματα που βρίσκονται εντός βαρυτικού πεδίου.

1943: Σφοδρή γερμανική βομβιστική επιδρομή στο λιμάνι του Μπάρι στην Ιταλία βυθίζει δεκάδες εμπορικά και συμμαχικά πλοία. Ανάμεσά τους βρίσκεται το αμερικανικό SS Τζον Χάρβεϊ, το οποίο — εν αγνοία των περισσότερων στο συμμαχικό στρατόπεδο — μεταφέρει απόθεμα αερίου μουστάρδας από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η έκρηξη του φορτίου απελευθερώνει το τοξικό αέριο στην ατμόσφαιρα και στη θάλασσα, προκαλώντας εκατοντάδες θανάτους και σοβαρά χημικά εγκαύματα. Η τραγωδία θα παραμείνει για καιρό απόρρητη και θα θεωρηθεί μία από τις πιο σκοτεινές σελίδες της συμμαχικής διαχείρισης χημικών όπλων κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

1944: Πραγματοποιείται η μοναδική συνάντηση ανάμεσα στον Σαρλ ντε Γκωλ και τον Ιωσήφ Στάλιν στη Μόσχα, σε μια περίοδο που ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος οδεύει προς την τελική του φάση. Η συζήτηση των δύο ηγετών επικεντρώνεται στη μελλοντική θέση της Γαλλίας στη μεταπολεμική Ευρώπη και στη δυνατότητά της να ανακτήσει τον ρόλο μεγάλης δύναμης. Παρά τις ιδεολογικές αποστάσεις, η συνάντηση καταλήγει σε συμφωνία φιλίας και αμοιβαίας αναγνώρισης, επιτρέποντας στη Γαλλία να επανεμφανιστεί ισχυρά στο διεθνές σκηνικό μετά την απελευθέρωσή της.

1947: Ταραχές ξεσπούν στην Ιερουσαλήμ, μετά την απόφαση του ΟΗΕ να διαχωρίσει την Παλαιστίνη σε δύο κράτη (Εβραϊκό και Παλαιστινιακό).

1954: Η Γερουσία των ΗΠΑ καταδικάζει επίσημα τις ενέργειες του γερουσιαστή Τζόζεφ ΜακΚάρθι, βάζοντας τέλος στον Μακαρθισμό — την περίοδο ακραίου αντικομμουνιστικού ζήλου, πολιτικών διώξεων και εκφοβισμού που είχε σφραγίσει την αμερικανική δημόσια ζωή. Η απόφαση σηματοδοτεί την αποκαθήλωση του ΜακΚάρθι και την αρχή της αποκατάστασης όσων είχαν στοχοποιηθεί άδικα κατά την ομώνυμη «εκστρατεία» του.

1956: Ο Φιντέλ Κάστρο, ο Τσε Γκεβάρα και 80 μέλη του Κινήματος της 26ης Ιουλίου αποβιβάζονται στις ακτές της Κούβας με το πλοίο «Γκράνμα» για να ξεκινήσουν την Επανάσταση, εναντίον του δικτάτορα Φουλσένσιο Μπατίστα.

1971: Το εμιράτα Ατζμάν, Άμπου Ντάμπι, Ντουμπάι, Ουμ αλ-Καϊγιάν, Ρας αλ-Καϊμά, Σάρια και Φουτζέιρα σχηματίζουν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

1979: Ο Νίκος Γκάλης κάνει το ντεμπούτο του στο ελληνικό μπάσκετ με την ομάδα του Άρη και σημειώνει 30 πόντους σε αγώνα της ομάδας του με τον Ηρακλή.

1984: Μεγάλες ποσότητες ισοκυανικού μεθυλίου και άλλων τοξικών ουσιών διέρρευσαν από το εργοστασίο της Union Carvide κοντά στο Μποπάλ της Ινδίας, με αποτελέσμα το θάνατο περίπου 15.000 ανθρώπων και την πρόκληση αναπηριών σε περίπου 500.000.

1985: Υιοθετείται η Ενιαία Πράξη της ΕΟΚ για μία αγορά χωρίς σύνορα. Θα τεθεί σε εφαρμογή το 1993 με τη συνθήκη του Μάαστριχτ.

1988: Η Μπεναζίρ Μπούτο αναλαμβάνει πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός σε ισλαμικό κράτος (στο Πακιστάν).

1993: Ο διαβόητος κολομβιανός βαρόνος των ναρκωτικών Πάμπλο Εσκομπάρ — ο επονομαζόμενος «βασιλιάς της κοκαΐνης» — πέφτει νεκρός στη Μεντεγίν έπειτα από μάχη με τις αστυνομικές δυνάμεις. Η εξόντωσή του αποτελεί κορυφαία στιγμή στον πολυετή πόλεμο κατά των καρτέλ και σηματοδοτεί το τέλος της αδιανόητης αυτοκρατορίας που είχε χτίσει, με επιρροή σε πολιτική, οικονομία και οργανωμένο έγκλημα σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική.

2001: Η Enron, μία από τις μεγαλύτερες ενεργειακές εταιρίες των ΗΠΑ, με έδρα το Χιούστον, κηρύσσει χρεοκοπία, σε μία από τις μεγαλύτερες επιχειρηματικές καταρρεύσεις στην ιστορία. Η χρεοκοπία της Enron αποκαλύπτει ένα δίκτυο οικονομικών ατασθαλιών και απάτης, που περιλάμβανε πλασματικά κέρδη και κρυφά χρέη. Το σκάνδαλο προκάλεσε τεράστιο πλήγμα στην εμπιστοσύνη προς τις εταιρικές πρακτικές, οδήγησε στην κατάρρευση της λογιστικής εταιρείας Arthur Andersen και έφερε αυστηρότερη νομοθεσία για τη διαφάνεια στις επιχειρήσεις, όπως ο νόμος Sarbanes-Oxley.

2010: Ξεκινά η λειτουργία της εφαρμογής μηνυμάτων και τηλεφωνικών συνδιαλέξεων Viber, που αναπτύχθηκε στο Ισραήλ από τον πρώην επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Στρατού Ταλμόν Μάρκο.

Γεννήσεις

Θάνατοι

Εορτολόγιο

Μερόπη, Μυρόπη

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Δουλείας