Το «όχι» σημαίνει «όχι» και τα θηλυκά χταπόδια δεν σηκώνουν πολλά πολλά. Αν κάποιο επίμονο αρσενικό προσπαθήσει να τις ζευγαρώσει χωρίς να θέλουν, εκείνες απαντούν… εκτοξεύοντας πέτρες, κοχύλια και ό,τι άλλο βρουν μπροστά τους, σε μια εντυπωσιακή υπενθύμιση από τη φύση για τα όρια και τη σημασία της συναίνεσης.
Το γεγονός καταγράφηκε στον υποθαλάσσιο κόσμο του κόλπου Jervis στην Αυστραλία, όπου επιστήμονες κατέγραψαν μια συμπεριφορά που μοιάζει πιο ανθρώπινη απ’ όσο θα περίμενε κανείς: όταν τα θηλυκά χταπόδια δέχονται επίμονες ερωτικές προσεγγίσεις από αρσενικά, αντιδρούν πετώντας τους ό,τι βρουν μπροστά τους. Η ανακάλυψη αυτή, τεκμηριωμένη μέσα από ώρες υποβρύχιας παρακολούθησης, αποκαλύπτει μια νέα διάσταση της νοημοσύνης και των κοινωνικών δεξιοτήτων των χταποδιών.
Πώς τα θηλυκά χταπόδια πετούν αντικείμενα
Τα θηλυκά του κοινού χταποδιού του Σίδνεϊ (Octopus tetricus) έχουν παρατηρηθεί να μαζεύουν με τα πλοκάμια τους κοχύλια, φύκια ή λάσπη. Στη συνέχεια, χρησιμοποιούν το σιφόνι τους –τον ισχυρό μυώδη σωλήνα που κανονικά χρησιμεύει για την πρόωση– για να εκτοξεύσουν πίδακες νερού και να στείλουν τα υλικά αρκετά μέτρα μακριά. Αν και αυτή η τεχνική χρησιμεύει συχνά για τον καθαρισμό της φωλιάς ή την απομάκρυνση υπολειμμάτων τροφής, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι κάποιες από τις «βολές» στοχεύουν ξεκάθαρα άλλα χταπόδια, ιδίως αρσενικά που επιμένουν να ζευγαρώσουν.
Σκόπιμη στόχευση και κοινωνικές σχέσεις
Η ανάλυση περισσότερων από 100 περιστατικών σε μια τοποθεσία που ονομάστηκε «Octopolis» έδειξε ότι περίπου τα δύο τρίτα των ρίψεων προέρχονταν από δύο θηλυκά, ενώ συνολικά τα θηλυκά εκτόξευαν αντικείμενα εννέα φορές συχνότερα από τα αρσενικά. Ιδιαίτερα οι ρίψεις προς άλλα χταπόδια ήταν πιο δυνατές και συνήθως χρησιμοποιούσαν λάσπη – το ιδανικό υλικό για να θολώσει το νερό και να αποθαρρύνει τον επίμονο «θαυμαστή». Σε ένα εντυπωσιακό περιστατικό, ένα θηλυκό πέταξε λάσπη σε αρσενικό δέκα φορές μέσα σε λίγες ώρες, καταφέρνοντας να το χτυπήσει πέντε φορές ενώ εκείνο προσπαθούσε να την προσεγγίσει. Αν και το αρσενικό προσπαθούσε να αποφύγει το «πυρ», η επιτυχία του ήταν περιορισμένη.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι ο τρόπος ρίψης αλλάζει ανάλογα με τον στόχο. Όταν καθαρίζουν τη φωλιά, το αντικείμενο εκτοξεύεται ανάμεσα στα δύο μπροστινά πλοκάμια. Όταν όμως στοχεύουν άλλο χταπόδι, η γωνία της βολής διαφοροποιείται, κάτι που υποδηλώνει σκόπιμη στόχευση.
Μια σπάνια συμπεριφορά στο ζωικό βασίλειο
Το να πετούν ζώα αντικείμενα σε μέλη του ίδιου τους του είδους είναι εξαιρετικά σπάνιο. Μέχρι σήμερα έχει παρατηρηθεί μόνο σε λίγα είδη, όπως οι χιμπαντζήδες και οι ελέφαντες. Το χταπόδι έρχεται να προστεθεί σε αυτήν την ιδιαίτερη λίστα, αποδεικνύοντας όχι μόνο υψηλή νοημοσύνη αλλά και μια απρόσμενη ικανότητα για σύνθετες κοινωνικές συμπεριφορές και τρόπους επίλυσης συγκρούσεων.
Γιατί τα θηλυκά χταπόδια πετούν αντικείμενα
Η βασική εξήγηση φαίνεται να είναι η αυτοάμυνα και η απόρριψη ανεπιθύμητων ερωτικών προσεγγίσεων. Με το να πετούν υλικά, τα θηλυκά μπορούν να αποθαρρύνουν τα αρσενικά χωρίς να έρθουν σε άμεση σύγκρουση. Ορισμένες φορές, η ρίψη φαίνεται να λειτουργεί και ως εκτόνωση έντασης ή απογοήτευσης – με τα χταπόδια να πετούν λάσπη ακόμα και στο κενό, μετά από έντονη κοινωνική επαφή.
Ένα κεφάλαιο στη μελέτη της συμπεριφοράς των ζώων
Η ανακάλυψη ότι τα θηλυκά χταπόδια πετούν αντικείμενα σε επίμονα αρσενικά προσθέτει ένα συναρπαστικό κομμάτι στη γνώση μας για τον κόσμο τους. Δείχνει πως ακόμα και στα βάθη της θάλασσας, τα πλάσματα έχουν βρει ευρηματικούς τρόπους να θέτουν όρια και να δείχνουν τη δυσαρέσκειά τους – έστω και με έναν καλά στοχευμένο όγκο λάσπης.
