Οι Ιταλοί έριξαν τον Ματέο Ρέντσι. Πέταξαν απλώς τη μεγαλύτερη ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον. Συνυπεύθυνοι είναι όμως και οι Ευρωπαίοι διότι εγκατέλειψαν τον Ρέντσι. Το όχι των Ιταλων έχει τουλάχιστον διαστάσεις: αφενός την αντίδραση κατά του κατεστημένου και αφετέρου την καθαρά ιταλική μη ορθολογική, γράφει ο αρθργράφος της Κλάους Γκάιγκερ / Klaus Geiger. «Ιταλία, τo επόμενο μεγάλο σοκ για τη στατικότητα της Ευρώπης» επιγράφεται το σχόλιο της εφημερίδας Die Welt.

‘Οσο ο Ρέντσι υποσχόταν να καταστρέψει το κατεστημένο τον επευφημούσαν. ‘Οντας όμως στην εξουσία ο Ρέντσι ήρθε αντιμέτωπος με την παράλογη διαλεκτική της ιταλικής Δημοκρατίας. ‘Οταν ξεκίνησε να υλοποιεί την υπόσχεσή του να διαλύσει το κατεστημένο, με κύριο όργανο την αλλαγή του Συντάγματος, οι Ιταλοί του γύρισαν την πλάτη και προσχώρησαν σε άλλες πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες με τη σειρά τους υπόσχονταν να θέσουν αυτόν εκτός μάχης, να διαλύσουν αυτόν ο οποίος θα το διέλυε, συνεχίζει ο αρθρογράφος.

Κυρίως στράφηκαν οι Ιταλοί προς το κίνημα των πέντε Αστέρων, το οποίο είναι εντελώς αναξιόπιστο, αφού δεν λέει τι θα πρέπει να γίνει την επόμενη μέρα. Θέλουν να βγει η Ιταλία από την ευρωζώνη; Τη μια λένε ότι θέλουν ένα δεσμευτικό δημοψήφισμα για την αποχώρησή της, την άλλη ότι θέλουν απλώς να γίνει ένα μη δεσμευτικό, συμβουλευτικό δημοψήφισμα. Και τι πρέπει να υποθέσουν οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο, το Παρίσι; Για την ώρα κανείς δεν μπορεί να πει ακριβώς τι θα σήμαινε ένας πρωθυπουργός των Πέντε Αστέρων.

Η Ευρώπη ευθύνεται όμως και η ίδια για το γεγονός ότι τώρα θα πρέπει να έχει να κάνει με μιαν ασταθή Ιταλία χωρίς έναν αξιόπιστο εταίρο. Ο Ματέο Ρέντσι ήταν η κινητήρια μηχανή την οποία χρειαζόταν η Ευρώπη περισσότερο από ποτέ. Αλλά η Ευρώπη τον εγκατέλειψε. Η Γερμανία και η Γαλλία κλείνουν τα σύνορα και αφήνουν την Ιταλία μόνη να αντιμετωπίσει την προσφυγική κρίση.

Ετσι, στο τέλος ο Ρέντσι βρέθηκε μόνος. Δεν είχε καμιά πιθανότητα. Οι Ιταλοί υπέκυψαν στην παλιά παρόρμησή τους να ρίξουν τους ισχυρούς του μισητού κράτους. Με τον Ρέντσι φεύγει όμως εκείνος ο άντρας, ο οποίος θα μπορούσε να αλλάξει με επαναστατικό τρόπο την Ιταλία.

Το συμπέρασμα είναι σαφές: Η Ιταλία κλώτσησε μιαν ιστορική ευκαιρία «ελαφρά τη καρδία». Ο άλλος πυλώνας επί του οποίου βασιζόταν το μέλλον της Ευρώπης κλονίζεται.

Sueddeutsche Zeitung: Εάν ο θυμός είναι το βασικό επιχείρημα του Πέπε Γκρίλο για το μέλλον της Ιταλίας, τότε Buonanotte

O Mατέο Ρέντσι απέτυχε παιδαριωδώς και άνευ λόγου. Πρέπει να το πει κανείς καθαρά: ‘Οσο και να προσπάθησε τους τελευταίους μήνες να διαχωρίσει το προσωπικό του πολιτικό μέλλον από το δημοψήφισμα, όλοι όσοι ήθελαν να τιμωρήσουν τον νεαρό πολιτικό- διότι, πρώτον δεν κατάφερε να αναθερμάνει την οικονομία, δεύτερο κυβερνούσε αυτάρεσκα και τρίτον απέρριψε όλους τους προηγούμενους ηγέτες ως παλιοσίδερα- αξιοποίησαν την ευκαιρία, σχολιάζει ο Ολιβερ Μέιλερ στο άρθρο του με τίτλο “To φιάσκο Ρέντσι” στην εφημερίδα του Μονάχου Sueddeutsche Zeitung.

Περισσότερο σημαντικός από το πρόσωπο είναι όμως ο κίνδυνος ότι με το “Οχι” τελειώνει μια φάση ανανέωσης, η οποία είχε κερδίσει τον σεβασμό στο εξωτερικό. Μπορεί οι μεταρρυθμίσεις του Ρέντσι να είχαν ατέλειες, περιείχαν όμως μια δυναμική, έδιναν μιαν αίσθηση αλλαγής, την οποία χρειάζεται επειγόντως αυτή η χώρα. Κανένας άλλος πρωθυπουργός δεν έκανε ταχύτερα και περισσότερες μεταρρυθμίσεις. Ούτε οι συνταγματικές αλλαγές ήταν τέλειες. Στα βασικά τους σημεία όμως σχεδίαζαν τις επιθυμητές εδώ και 30 χρόνια αλλαγές για την υπέρβαση του πολιτικού συστήματος.

Κυρίως όμως κέρδισε ο Πέπε Γκρίλο, ο ιδρυτής και γκουρού του κόμματος διαμαρτυρίας «Cinque Stelle», ο οποίος κάλεσε τους Ιταλούς να μην ψηφίσουν με το μυαλό αλλά με το συναίσθημα, με θυμό και τώρα βρίσκεται προ των πυλών της εξουσίας.

Δύσκολα θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει το κόμμα των Πέντε Αστέρων με άλλα λαϊκιστικά κόμματα της Ευρώπης. Το πολιτικό τους προφιλ δύσκολα ορίζεται, γράφει ο αρθρογράφος της Sueddeutsche Zeitung, ο οποίος καταλήγει: Εάν ο θυμός είναι το βασικό τους επιχείρημα για το μέλλον της Ιταλίας, τότε Buonanotte! (καληνύχτα)!