Η Μαίρη Ντειβις είναι 32 χρονών, ανύπανδρη, πολύ έξυπνη και δεν μασά τα λόγια της. Έχει σπουδάσει κοινωνιολογία. Στο πανεπιστήμιο είχε αναμιχθεί με την πολιτική και έχει ευαισθησία σε θέματα που αφορούν την φτώχεια. Έχει επίσης πάρει μέρος σε διαδηλώσεις για τα δικαιώματα των ζώων, το δικαίωμα στην έκτρωση, κατά της παγκοσμιοποίησης και κατά των πυρηνικών. Τώρα ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για περιβαλλοντικά θέματα όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η κλιματική αλλαγή.
Ακολουθούν 4 δηλώσεις για την Μαίρη. Με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, πρέπει να κρίνετε κατά πόσον κάθε δήλωση είναι αληθινή με την παρακάτω κλίματα.
1 – Πολύ πιθανό
2 – Πιθανό
3 – Δυνατόν
4 – Απίθανο
5 – Πολύ απίθανο
ΔΗΛΩΣΗ ΠΟΣΟ ΠΙΘΑΝΟΝ ΕΙΝΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΗ;
1. Η Μαίρη είναι κοινωνική λειτουργός:
2. Η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος:
3. Η Μαίρη είναι ασφαλίστρια:
4. Η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος και δραστήρια φεμινίστρια:
Ίσως σκέφτεστε ότι δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση εδώ. Είναι φανερό ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι κάνει στην ζωή της η Μαίρη με βάση μια τόσο μικρή περιγραφή. Αυτό αληθεύει, βεβαίως, αλλά είναι εξίσου αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι κρίνουν εσφαλμένα τι είναι πιθανόν η Μαίρη να κάνει τώρα.
Έτσι, κρίνοντας πόσο πιθανή είναι η κάθε δήλωση, προσπαθήστε ταυτοχρόνως να δείτε αν μπορείτε να βρείτε πως ο κόσμος τείνει να υποθέτει λανθασμένα τι κάνει η Μαίρη.
Η λύση:
Όταν ερωτηθείτε τι είναι πιθανόν να κάνει στην ζωή της η Μαίρη, οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν ότι είναι πιθανόν να είναι τραπεζικός υπάλληλος και δραστήρια φεμινίστρια (δήλωση 4) παρά τραπεζικός υπάλληλος (δήλωση 2). Όμως αυτό είναι σφάλμα λογική και σαφώς αδύνατον. Αν η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος και φεμινίστρια, τότε είναι τραπεζικός υπάλληλος. Με άλλα λόγια, η Μαίρη δεν μπορεί να είναι τραπεζικός υπάλληλος, οπότε το πρώτο δεν μπορεί να είναι πιο πιθανό από το δεύτερο.
Αυτό το βασικό σφάλμα λογικής μπορεί να εκφραστεί ως εξής: η πιθανότητα κάποιος ή κάτι να πληροί έναν συνδυασμό ιδιοτήτων (δηλαδή, τραπεζικός υπάλληλος και φεμινίστρια) δεν μπορεί να είναι μεγαλύτερη από την πιθανότητα να πληροί μόνο μία από αυτές (σε αυτή την περίπτωση, τραπεζικός υπάλληλος)
Είναι ελαφρά σοκαριστικό πώς ο κόσμος τείνει να σφάλει εδώ. Όντως, μοιάζει να είναι ολοφάνερο λάθος. Ποια είναι η εξήγηση; Το πιο πιθανό είναι ότι παρασυρόμαστε από προσδοκίες της συζήτησης.
Για να το θέσουμε απλά, όταν έχουμε να διαλέξουν από μια σειρά πιθανοτήτων, το οποίο περιλαμβάνει ότι η ”Η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος” και ” Η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος και δραστήρια φεμινίστρια”, υποθέτουμε ότι η απουσία αναφοράς στον φεμινισμό στην πρώτη πρόταση είναι ισοδύναμη με την δήλωση ”Η Μαίρη είναι τραπεζικός υπάλληλος και δεν είναι δραστήρια φεμινίστρια”. Τότε παρασυρόμαστε από προσδοκίες της συζήτησης απέναντι σε μια πρόταση που τυπικά είναι λάθος.
Ακόμα και αν αυτή είναι εξήγηση για την τάση μας να σκεφτόμαστε λανθασμένα με αυτό τον τρόπο, καθημερινά σφάλματα σαν αυτό μας δίνουν ένα ωφέλιμο μάθημα. Ίσως δεν είμαστε τόσο λογικοί όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε.
