Σαν να πραγματοποιείς ένα ταξίδι με χρονομηχανή, αυτή είναι η αίσθηση που δημιουργείται στον κάθε επισκέπτη του νησιού μόλις περάσει την πύλη που θα τον οδηγήσει στο κάστρο της Νάξου. Η μέχρι σήμερα ζωντανή καστροπολιτεία του δημοφιλούς νησιού των Κυκλάδων βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από το πολύβουο λιμάνι της Νάξου και μοιάζει με έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο.

Το ενετικό κάστρο της Χώρας, πλημμυρίζει με ηρεμία και γαλήνη όποιον το επισκεφτεί, ενώ η αρχοντιά που το χαρακτηρίζει κάνει την εμπειρία εδώ να μοιάζει με αληθινό παραμύθι.

Παραδοσιακά σπίτια που χρονολογούνται από τον 14ο και 15ο αιώνα με τα χαρακτηριστικά οικόσημα καθολικών ευγενών, στενά λιθόστρωτα σοκάκια, γραφικά σκαλοπάτια, κουκλίστικες αυλές με ολάνθιστα λουλούδια συνθέτουν την εικόνα του ενετικού κάστρου που μαγεύει κάθε φορά τον επισκέπτη που θα βρεθεί στα «σωθικά» του.

Αξίζει να αναφερθεί ότι πρόκειται για μία από τις ελάχιστες ζωντανές μεσαιωνικές καστροπολιτείες που κατοικούνται, με τους απόγονους των Ενετών να βρίσκονται σε αυτό μέχρι σήμερα.

Η ίδρυσή του οφείλεται στον Ενετό Μάρκο Σανούδο, ο οποίος όταν κατέλαβε 17 νησιά του Αιγαίου και δημιούργησε το λεγόμενο Δουκάτο του Αιγαίου με έδρα τη Νάξο, ίδρυσε και το κάστρο το 1207, περιμετρικά από το οποίο χτίστηκαν 12 μεγάλοι πύργοι -σήμερα σώζεται μόνο εκείνος του Γλέζου. Έτσι, ο μεσαιωνικός οικισμός του κάστρου της Νάξου δεν αποτέλεσε μόνο τόπο κατοικίας για τους Ενετούς, αλλά και διοικητικό, εκπαιδευτικό και θρησκευτικό τους κέντρο.

Για να εισέλθει κανείς στην ζωντανή καστροπολιτεία της Χώρας του νησιού υπάρχουν δύο πύλες, ωστόσο η κεντρική Πύλη, γνωστή και ως Τρανή Πόρτα, με την βαριά ξύλινη πόρτα είναι εκείνη που θα οδηγεί απευθείας στα σημαντικότερα αξιοθέατα του κάστρου.

Πρώτη στάση στον Πύργο Della Rocca Barozzi, ένα εντυπωσιακό χαρακτηριστικό αρχοντικό, και ακολουθώντας τον ανηφορικό δρόμο από εδώ ο επισκέπτης οδηγείται στην κεντρική πλατεία όπου δεσπόζει η Μητρόπολη των Καθολικών, με την βυζαντινή εικόνα της Παναγίας, που απεικονίζεται σε όρθια στάση.

Το κεντρικό τμήμα του κάστρου, που πλέον μοιάζει με πέτρινο ερείπιο, τραβά τα βλέμματα, ενώ στην πλατεία συναντώνται, επίσης, το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάξου το οποίο στεγάζεται σε ένα παλιό αρχοντικό, η Καπέλλα Καζάτζα καθώς και η Σχολή και Μονή Ουρσουλινών, που πλέον λειτουργεί ως πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο της Καθολικής Αρχιεπισκοπής.