Μια ανατρεπτική επιστημονική μελέτη ρίχνει νέο φως στη σχέση μεταξύ κοινωνικότητας και κινδύνου άνοιας, αποκαλύπτοντας πως τα πολύ πρώιμα στάδια της νόσου Αλτσχάιμερ ενδέχεται να συνδέονται με αυξημένη κοινωνική δραστηριότητα και όχι με την αναμενόμενη κοινωνική απόσυρση.
Η έρευνα, η οποία βασίστηκε σε δεδομένα από σχεδόν 500.000 Βρετανούς άνω των 40 ετών, έρχεται να αμφισβητήσει την παραδοσιακή άποψη ότι η άνοια συνοδεύεται εξαρχής από κοινωνική απομόνωση. Αντίθετα, τα ευρήματα δείχνουν ότι άτομα με αυξημένο γενετικό κίνδυνο για τη νόσο Αλτσχάιμερ ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ενεργή κοινωνική ζωή, πιο στενές οικογενειακές σχέσεις και χαμηλότερα επίπεδα μοναξιάς.
«Αυτό το εύρημα μας εξέπληξε», σχολίασε χαρακτηριστικά στο BBC Science Focus ο Δρ. Scott Zimmerman, ανώτερος ερευνητής επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης και πρώτος συγγραφέας της μελέτης. «Περιμέναμε να δούμε ενδείξεις κοινωνικής απόσυρσης, ενδεχομένως λόγω αλλαγών στη διάθεση ή στη δυνατότητα οργάνωσης κοινωνικών δραστηριοτήτων. Ωστόσο, παρατηρήσαμε το αντίθετο».
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό American Journal of Epidemiology, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα πρώιμα σημάδια της νόσου, όπως ήπιες δυσκολίες στη μνήμη και στη σκέψη, μπορεί να ωθούν τους ανθρώπους να ενισχύσουν τις σχέσεις τους με οικογένεια και φίλους, επιδιώκοντας μεγαλύτερη υποστήριξη στην καθημερινότητα.
Η σχέση κοινωνικής ζωής και άνοιας έχει απασχολήσει εδώ και χρόνια την επιστημονική κοινότητα. Η κοινωνική απομόνωση και η μοναξιά θεωρούνται συνδεδεμένοι παράγοντες με την άνοια, ωστόσο παραμένει ασαφές αν αποτελούν αιτίες ή συνέπειες της νόσου.
Η νέα αυτή έρευνα υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο Αλτσχάιμερ δεν είναι απαραίτητα πιθανό να απομονωθούν κοινωνικά χρόνια πριν από τη διάγνωση. Αντίθετα, η κοινωνική τους δραστηριότητα μπορεί να ενταθεί.
Όπως εξηγεί η Δρ. Ashwin Kotwal, Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF) και συν-επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης: «Αυτό το εύρημα δεν έρχεται σε αντίθεση με τις υπάρχουσες έρευνες για τη σχέση άνοιας και κοινωνικής αποσύνδεσης. Αντιθέτως, προσφέρει πιο λεπτομερή εικόνα για τη φύση αυτής της σχέσης».
Η Δρ. Ruijia Chen, μεταδιδακτορική ερευνήτρια επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης και επίσης συν-επικεφαλής της μελέτης, σημείωσε στο BBC Science Focus: «Η μελέτη μας δείχνει ότι η συσχέτιση ανάμεσα στη μοναξιά και τον κίνδυνο άνοιας, που παρατηρείται σε άλλες έρευνες, δεν οφείλεται αποκλειστικά στα πρώιμα συμπτώματα της νόσου που απομονώνουν κοινωνικά τα άτομα».
Αντιθέτως, όπως τόνισε η ίδια, τα ευρήματα ενισχύουν τη θεωρία ότι η διατήρηση ισχυρών κοινωνικών δεσμών μπορεί να λειτουργήσει προστατευτικά για την υγεία του εγκεφάλου.
Η μελέτη εστιάζει επίσης στον ρόλο των λεγόμενων «τροποποιήσιμων παραγόντων», όπως η σωματική άσκηση, το κάπνισμα, η αρτηριακή πίεση, τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, η ποιότητα ύπνου, η ψυχική υγεία και η φαρμακευτική αγωγή. Οι παράγοντες αυτοί υπολογίζεται ότι ευθύνονται για περίπου το 30% των περιπτώσεων νόσου Αλτσχάιμερ, ενώ η μοναξιά φαίνεται να αποτελεί έναν ακόμη κρίσιμο κρίκο σε αυτή την αλυσίδα κινδύνου.
«Σε μια εποχή που οι ευκαιρίες για ουσιαστική κοινωνική αλληλεπίδραση μειώνονται, είναι απαραίτητο οι οικογένειες, οι κοινότητες και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να αναζητήσουν τρόπους ενίσχυσης της κοινωνικής εμπλοκής σε όλες τις φάσεις της ζωής», δήλωσε η Δρ. Jacqueline Torres, αναπληρώτρια καθηγήτρια επιδημιολογίας και βιοστατιστικής στο UCSF και κοινωνική επιδημιολόγος, υπογραμμίζοντας τη σημασία της πρόληψης.
Ποιοι είναι οι επιστήμονες πίσω από τη μελέτη:
- Δρ. Scott Campbell Zimmerman: Ανώτερος ερευνητής επιδημιολογίας στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Η έρευνά του εστιάζει στη συσχέτιση γενετικών και κοινωνικών παραγόντων με τη δημόσια υγεία.
- Δρ. Ashwin Kotwal: Επίκουρη Καθηγήτρια Ιατρικής στο UCSF, μέλος του Τμήματος Γηριατρικής και συν-επικεφαλής του εργαστηρίου «Κοινωνικές Συνδέσεις και Γήρανση», το οποίο μελετά τις επιπτώσεις της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης στους ηλικιωμένους.
- Δρ. Ruijia Chen: Μεταδιδακτορική συνεργάτιδα στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου της Βοστώνης. Εστιάζει στη διερεύνηση των κοινωνικών παραγόντων που συμβάλλουν στην άνοια και στις ανισότητες που παρατηρούνται στη νόσο.
- Δρ. Jacqueline Torres: Κοινωνική επιδημιολόγος και Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο UCSF. Η ερευνητική της δραστηριότητα επικεντρώνεται στον ρόλο των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών στην υγεία του πληθυσμού, ειδικά κατά τη μέση και την ύστερη ενήλικη ζωή.
Η εν λόγω μελέτη προσθέτει πολύτιμα δεδομένα σε ένα πεδίο που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους και αναμένεται να τροφοδοτήσει τον επιστημονικό και δημόσιο διάλογο για τη σημασία των κοινωνικών σχέσεων στην πρόληψη νευροεκφυλιστικών νοσημάτων, σε μια εποχή που η κοινωνική απομόνωση αυξάνεται δραματικά.
