Το Μητροπολιτικό Κολλέγιο φιλοξένησε τον παγκοσμίου φήμης Έλληνα Νευροεπιστήμονα και Ψυχολόγο, Γιώργο Παξινό στο αμφιθέατρο του Campus Αμαρουσίου για μια διάλεξη με θέμα: «Εγκέφαλος και Νους: Ποιος είναι η Μαριονέτα και ποιος ο Μαριονοπαίκτης;».
Συνέντευξη στην Ελεάνα Κηπουρού
Ο Γιώργος Παξινός, Ίθακας στην καταγωγή, είναι διακεκριμένος Καθηγητής Ιατρικών Επιστημών και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Νοτίου Ουαλίας στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, καθώς και του Neuroscience Research Australia ενώ είναι Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και επίτιμος διδάκτωρ/καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Έχει χαρτογραφήσει 91 περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου μεταξύ των οποίων και της νέας, άγνωστης μέχρι πρότινος περιοχής, του «Ενδοσχοινιοειδούς Πυρήνα», όπως την έχει ονομάσει.
Με αφορμή την ομιλία του ο κ. Παξινός μίλησε στο newsbeast.gr για τη χαρτογράφηση του εγκεφάλου των Ελλήνων και την επίδραση του περιβάλλοντος στη διαμόρφωση του χαρακτήρα.
– Τι αλλάξατε στον δικό σας τρόπο σκέψης από τη στιγμή που χαρτογραφήσατε τον ανθρώπινο εγκέφαλο;
Όχι πολλά πράγματα. Απλώς μια εδραίωση περαιτέρω της σκέψης ότι και εμείς είμαστε ένας πρωτεύοντας, όπως και οι άλλοι πρωτεύοντες.
Διαφορετικό μέγεθος αλλά αυτό που βρήκαμε είναι ότι οι αντιστοιχίες είναι τεράστιες στον εγκέφαλος μας και σε εκείνο των χιμπαντζήδων για παράδειγμα, που μελέτησα. Και χιμπαντήδες και πιθήκους μελέτησα, δεν περίμενα ότι δεν θα έβρισκα διαφορές.
Τώρα νομίζουμε ότι πιθανώς να μην υπάρχει καμία σημαντική διαφορά στη δομή, δηλαδή οι 1000 περίπου περιοχές που βρίσκονται στον εγκέφαλο του ανθρώπου να είναι επίσης και στον εγκέφαλο του χιμπατζή και αντίστοιχα.
Ο εγκέφαλος του ανθρώπου βέβαια είναι μεγαλύτερος και ευθύνεται για το ότι εμείς είμαστε στα πανεπιστήμια και όχι οι χιμπατζήδες.
Δεν ήταν εύκολο να βρεις τον εγκέφαλο ενός χιμπαντζή. Έγραψα στο ζωολογικό κήπο του Σίδνει να μου παρέχει την ευκαιρία να κάνω μια μεταθανάτια εξέταση. Μου απάντησαν «ευχαρίστως» αλλά δεν έχει πεθάνει χιμπαντζής στο ζωολογικό κήπο για μια δεκαετία.
Δύο μήνες αφότου λάβανε το γράμμα μου, τρεις χιμπατζήδες πέθαναν. Ευτυχώς δεν υποψιάστηκαν εμένα…
Μελέτησα τον εγκέφαλο ενός από αυτούς και δεν βρήκαμε κάτι που να διαφέρει όσον αφορά στις αντιστοιχίες. Ότι υπάρχει σε εμάς υπάρχει και σε αυτούς, αλλά είναι μικρότερος ο εγκέφαλος.
– Πώς θα «χαρτογραφούσατε» τον εγκέφαλο των Ελλήνων;
Νομίζει υπάρχει μια περιοχή που είναι πολύ ανεπτυγμένη για τις ανθρώπινες σχέσεις. Και είναι καλές αυτές οι ανθρώπινες σχέσεις και πιθανώς να προσδίδουν χρόνια στο προσδόκιμο της ζωής στους Έλληνες, στο ότι υπάρχουν φιλίες εδώ. Βλέπω τον κόσμο που ενδιαφέρεται, δεν είναι τόσο ισχυρές οι φιλίες στο εξωτερικό.
Έχω πάει σε διάφορα μέρη, Καναδά, Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία. Εδώ έχω βρει ότι πολύ πιο εύκολα δημιουργείς φιλίες, καινούριες φιλίες, όχι απλώς κόσμο που ήξερες από το γυμνάσιο ή το δημοτικό.
Και αυτό πιθανώς να οφείλεται στο ότι, παρόλο το κάπνισμα που έχει πρόβλημα ο ελληνισμός, εντούτοις το προσδόκιμο ζωής είναι περίπου το ίδιο, λίγο λιγότερο από ότι είναι στην Αυστραλία.
Γιατί διαφορετικά θα περίμενες κάπου 7 χρόνια λιγότερο ζωή σε αυτούς που καπνίζουν από αυτούς που δεν καπνίζουν, που οι Αυστραλοί σχεδόν κανένας δεν καπνίζει, ένα 10%.
Αυτό θα έβλεπα λοιπόν, πιθανώς το πιο διαφορετικό και αυτό είναι επίκτητο, η κουλτούρα εδώ στην Ελλάδα όπως διαμορφώθηκε, ευνοεί αυτήν την ανάπτυξη της φιλίας.
– Πόσο μπορεί το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει ένας άνθρωπος να επηρεάσει τη διαμόρφωση του χαρακτήρα του;
Είναι ο ένας από τους δύο παράγοντες που δημιουργεί το χαρακτήρα. Ο άλλος είναι το γενετικό προίκισμα, αυτά τα δύο και μόνο. Η συμπεριφορά, ο χαρακτήρας είναι το απότοκο αυτών των δύο παραγόντων και τίποτε άλλο.
Αν εγώ γεννιόμουν στο Αφγανιστάν, σε χώρες που λιθοβολούν τις γυναίκες που υποτίθεται έκαψαν τα ιερά τους βιβλία, θα συμμετείχα στο λιθοβολισμό με την ίδια πιθανότητα, όπως και ο κόσμος που γεννιέται εκεί σήμερα.
Δηλαδή, το περιβάλλον μαζί με το γεννητικό προίκισμα δημιουργούν το χαρακτήρα και για αυτό και ισχυρίζονται όλοι οι νευροεπιστήμονες ότι δεν υπάρχει ελευθερία. Ότι είμαστε οι σκλάβοι του χθες, όπως έχει διαμορφωθεί ο εγκέφαλος μας μέχρι χθες, μέχρι σήμερα θα μας επιτρέψει να κάνουμε αντίστοιχα τις επιλογές χωρίς καμία ελευθερία.
Βέβαια, το σήμερα είναι το χθες του αύριο και έτσι σήμερα μπορεί να επηρεαστεί η συμπεριφορά μας από τα πράγματα που θα μάθουμε σήμερα.
Ποιος δεν θα ήθελε να αποβάλει τις ανεπιθύμητες επιθυμίες, τους καταναγκασμούς του, τις εμμονές του, την αγάπη χωρίς ανταπόκριση, την κατάθλιψή του; Είμαστε απλώς λαξευμένοι από το περιβάλλον, είμαστε γονίδια λαξευμένα από το περιβάλλον.
Όπως ο Πραξιτέλης λάξευσε τον Ερμή από μάρμαρο έτσι και η κοινωνία, η εμπειρία, το περιβάλλον λαξεύουν το γεννητικό προίκισμα που μας δόθηκε και κατασκευάζουν την προσωπικότητά μας τη σημερινή.
Και σαν αποτέλεσμα αυτού βέβαια δεν υπάρχει ούτε μομφή ούτε έπαινος. Δεν μπορείς να δοξάσεις κάποιον, το περιβάλλον ευθύνεται ούτε μπορείς να τους κατηγορήσεις.
Κι αυτό δεν απέχει από τα λόγια που είπε ο Ιησούς, αυτό το λένε νευροεπιστήμονες σήμερα.
Αλλά ο Ιησούς κάτι παρόμοιο είπε: «οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι», δηλαδή αν ξέρανε πως εμείς δεν θα κάναμε αυτό που κάναμε και για αυτό δεν μπορείς να θεωρήσεις τον άλλο, ότι από ελεύθερη βούληση έκανε κάτι, είναι πλάσμα του περιβάλλοντός του.
Αυτό άλλωστε προσπαθώ να δώσω σε αυτό το βιβλίο, την εντύπωση ότι το μίσος θα πρέπει να το χάσουμε, ο κόσμος δεν ευθύνεται, αυτοί που σου κάνουν κακό, αν μάθαιναν όπως εσύ, θα ήταν τόσο καλοί όσο εσύ, δεν είχαν την ανάπτυξη τη δικιά σου.
Εκεί προφανώς και η γονιδιακή επίδραση συνεισφέρει. Ο άλλος λόγος που έγραψα το βιβλίο είναι για το περιβάλλον, γιατί με ενδιαφέρει να μην καταστραφεί το περιβάλλον.
Και θα ήθελα να αναστήσω κάποιον με το γονιδιακό προίκισμα του Ιησού και να έβλεπα πώς θα αντιδρούσε στην κατάσταση την περιβαλλοντική που είμαστε σήμερα, που αυξάνεται η θερμοκρασία.
Πιθανώς κάτι που δεν θα ξέρατε… Αναμένεται στο τέλος της χιλιετίας η θερμοκρασία να ανέλθει για 17 βαθμούς, αν δεν κάνουμε τίποτα κακό στο περιβάλλον από τώρα και μετά.
Δηλαδή, το ότι έχουμε κάνει ήδη στην ατμόσφαιρα, εκτός κι αν κατορθώσουμε και βγάλουμε το διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Αν υπάρχει τέτοια παρέμβαση, τότε θα σταθεροποιηθεί η θερμοκρασία σε 17 βαθμούς πιο ψηλή απ’ ότι τώρα στο τέλος της χιλιετίας, κάτι που λίγο αναφέρεται. Οι επιστήμονες το ξέρουν, αυτά τα ξέρουν εδώ και πολλά χρόνια.
