Να μην εφησυχάσει η κυβέρνηση

Η ψήφιση του νομοσχεδίου με τις μεταρρυθμίσεις και η συνεπαγόμενη εκταμίευση της δόσης των 8,8 δισ. στα μέχρι τα μέσα Μαΐου 2013 μειώνει τον κίνδυνο της ελληνικής οικονομίας, αναφέρει η Eurobank στην σημερινή της ανάλυση με τίτλο «7 ημέρες Οικονομία».

Το ελληνικό κοινοβούλιο στις 28 Απριλίου 2013 υπερψήφισε το πολυνομοσχέδιο που περιελάμβανε όλες εκείνες τις μεταρρυθμίσεις που είχαν συμφωνηθεί τις προηγούμενες εβδομάδες κατά της επίπονες διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την τρόικα. Οι βασικότερες από αυτές περιλαμβάνουν:

-το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης του ανθρωπίνου δυναμικού στο σύνολο του δημοσίου τομέα (περιλαμβάνει και 15000 αποχωρήσεις δημοσίων υπαλλήλων εκ των οποίων οι 4.000 μέχρι το τέλος του 2013),

-την ενίσχυση της νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων του Υπουργείου Οικονομικών μέσω της μεταφοράς σε αυτή της ευθύνης για τον προληπτικό φορολογικό έλεγχο. Για την εκπλήρωση των σκοπών της η νέα Γραμματεία ενισχύεται με μεταφορά αρμοδιοτήτων, πόρων και προσωπικού από την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων και το ΣΔΟΕ. Παράλληλα, στη νέα Γραμματεία μεταφέρεται και η ευθύνη για τη λειτουργία της υπηρεσίας Εσωτερικού Ελέγχου του Υπουργείου Οικονομικών.

-τη θέσπιση νέου Έκτακτου Ειδικού Τέλους Ακινήτων (ΕΕΤΑ) που θα υπολογίζεται με βάση το εμβαδόν των ηλεκτροδοτούμενων επιφανειών των ακινήτων και θα εισπράττεται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. ΤΟ ΕΕΤΑ θα είναι μειωμένο κατά 15% σε σχέση τον αντίστοιχο φόρο (ΕΕΤΗΔΕ) του 2012,

-τις διατάξεις για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών σε εφορία και ασφαλιστικά ταμεία καθώς και την αλλαγή της διαδικασίας εξόφλησης του ΦΠΑ,

– τη δημιουργία του νέου θεσμού του Εθνικού Συντονιστή για την Καταπολέμηση της Διαφθοράς, που υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό. Βασική του αποστολή θα είναι α) η διαμόρφωση Εθνικής Στρατηγικής για την καταπολέμηση της διαφθοράς σε όλα τα επίπεδα του δημόσιου τομέα, β) η παρακολούθηση και η αξιολόγηση της εφαρμογής της στρατηγικής αυτής και γ) ο συντονισμός όλων των φορέων που εμπλέκονται στην εφαρμογή της συγκεκριμένης εθνικής στρατηγικής.

Η υπερψήφιση του συγκεκριμένου νομοσχεδίου ολοκληρώνει και τυπικά την 3η αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθερότητας της ελληνικής οικονομίας. Μάλιστα το χθεσινό Euro Working Group ενέκρινε την εκταμίευση της δόσης των 2,8 δισ.. Σημειώστε ότι το συγκεκριμένο ποσό ήταν το τελευταίο από τη δόση των 49,1 δισ. που είχαν εγκριθεί από το Eurogroup της 26ης Νοεμβρίου 2013.

Πλέον, το Eurogroup της 13ης Μαίου αναμένεται ότι θα εγκρίνει την δόση των 4,2 δισ. ενώ το Διοικητικό Συμβούλιο του ΔΝΤ θα αποφασίσει για την καταβολή της δικής του συμμετοχής (€1,8 δισ.) στη δόση μέχρι τις 20 Μαΐου 2013.

Στα μέσα Μαίου 2013 η κυβέρνηση θα πρέπει να αναχρηματοδοτήσει χρέος συνολικού ύψους 5,3 δισ. Αν μέχρι τότε δεν έχει αποδεσμευτεί το σύνολο της δόσης των 6 δισ. (δηλαδή και το μέρος που αντιστοιχεί στο ΔΝΤ) τότε είναι πιθανό η κυβέρνηση να προχωρήσει σε αύξηση του βραχυπρόθεσμου δανεισμού (έντοκα γραμμάτια) για την κάλυψη του υπολειπόμενου ποσού.

 Πρόκειται για μια πρακτική που έχει ξαναχρησιμοποιήσει στο παρελθόν (Αύγουστος 2012) με αρνητικές όμως επιπτώσεις για την εγχώρια ρευστότητα.

Η ψήφιση του νομοσχεδίου αξιολογήθηκε θετικά από τις αγορές. Τα περιθώρια αποδόσεων των 10-ετών ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου έναντι των αντίστοιχων γερμανικών τίτλων δείχνουν μια σαφή τάση μείωσης (κάτω από τις 1000 μ.β.), μετά το υψηλό των 1157,2 μ.β. που σημειώθηκε στις 27 Μαρτίου 2013. Την 30η Απριλίου 2013 το περιθώριο των ελληνικών 10ετών ομολόγων ήταν στις 980,2 μ.β. μειωμένο κατά 26,5 μ.β. ή -2,6% σε εβδομαδιαία βάση.

Σημειώστε ότι τα ελληνικά περιθώρια είχαν ξεπεράσει το επίπεδο των 1000 μ.β. μετά την σημαντική τους μείωση τον Ιανουάριο του 2013 (έφτασαν μέχρι τις 845,7 μ.β. στις 27/01/2013) μετά την 18η Μαρτίου 2013 εξαιτίας των εξελίξεων στην Κύπρο και των καθυστερήσεων στην αξιολόγηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας.

Οι παραπάνω εξελίξεις είναι θετικές και σημαντικές για την εξέλιξη του προγράμματος.

Η ψήφιση του πολυνομοσχεδίου ενισχύει την πολιτική σταθερότητα αφού δείχνει ότι η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να ολοκληρώσει την δύσκολη πορεία των μεταρρυθμίσεων. Το κρίσιμο σημείο από εδώ και πέρα είναι η αποφυγή του εφησυχασμού. Η πείρα μέχρι τώρα έχει δείξει ότι μετά την ολοκλήρωση κάθε αξιολόγησης η κυβέρνηση εφησύχαζε για να εντείνει τους ρυθμούς εφαρμογής του προγράμματος λίγο πριν την επιστροφή της τρόικας ή ακόμη και μετά την επιστροφή της. Πλέον αυτή η πρακτική είναι αναγκαίο να τερματιστεί.

Η κυβέρνηση πρέπει να αποφύγει τον εφησυχασμό και να συνεχίσει τον μαραθώνιο των μεταρρυθμίσεων. Άλλωστε η επόμενη αξιολόγηση δεν απέχει πολύ (Ιούνιος 2013). Μέχρι τότε είναι απαραίτητο να έχει ολοκληρωθεί η μεταρρύθμιση του φορολογικού συστήματος με την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου και να έχουν προχωρήσει και μια σειρά από σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.

Οι βασικές προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση στους επόμενους 12 μήνες
Η επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την επιτυχία της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. Σημειώστε ότι σύμφωνα με το 20 Πρόγραμμα Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για το 2013 αναμένεται στο -4,2% του ΑΕΠ για το 2013. Θετικοί ρυθμοί μεταβολής του ΑΕΠ αναμένονται από το 2014 (0,6% του ΑΕΠ) και μετά. Οι σχετικές προβλέψεις της Διεύθυνσης Οικονομικών μελετών και Προβλέψεων είναι για ρυθμό μεταβολής -4,2% και 0,4% του ΑΕΠ για το 2013 και το 2014 αντίστοιχα . Για να επιτευχθεί όμως κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο να βρεθούν ουσιαστικές απαντήσεις για μια σειρά από ανοικτά ζητήματα – κινδύνους που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Οι κύριοι κίνδυνοι για τους επόμενους 12 μήνες είναι δυνατό να διαχωριστούν στις παρακάτω κατηγορίες:

– Περιορισμός της ρευστότητας στην οικονομία. Η ρευστότητα της ελληνικής οικονομίας μπορεί να ενισχυθεί, πέρα από την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων και από την ταχύτερη απορρόφηση των κονδυλίων που προβλέπονται από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία (3,9 δισ. για το 2013), το πρόγραμμα ενίσχυσης Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων από της Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (1 δισ.) καθώς και από την επανεκκίνηση των μεγάλων έργων (βασικοί οδικοί άξονες κτλ).

Όσον αφορά τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του Ελληνικού Δημοσίου προς τρίτους, στο τέλος Μαρτίου 2013 ανέρχονταν στα 7,9 δισ. Στο τέλος Απριλίου 2013 σύμφωνα με την πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργείου Οικονομικών οι τελικές πληρωμές (εξοφλήσεις ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων) ανέρχονταν σε μόλις 2,2 δισ. Στην πρόσφατη αναθεώρηση του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης της Ελληνικής Οικονομίας η πρόβλεψη ήταν για τελικές πληρωμές 3,5 δισ. μέχρι το τέλος Μαρτίου 2013 .

– Ελλιπής εφαρμογή των δημοσιονομικών προσαρμογών στην Ελλάδα. Μέχρι στιγμής η κυβέρνηση έχει επιδείξει σημαντικές επιτυχίες στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής. Το έλλειμμα του 2012 χωρίς την ενίσχυση των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων ήταν στο -6% του ΑΕΠ αντί στόχου -6,6% του ΑΕΠ .

Παρ΄ όλ’ αυτά, η εξέλιξη της εκτέλεσης του Προϋπολογισμού της Γενικής Κυβέρνησης για το πρώτο τρίμηνο του 2013 δείχνει μια σημαντική υστέρηση των εσόδων εξαιτίας της συνεχιζόμενης ύφεσης στην οικονομία. Μέχρι στιγμής έχει αποφευχθεί η λήψη νέων μέτρων για την κάλυψη της υστέρησης εσόδων. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να αποκλειστεί όμως στις επόμενες αναθεωρήσεις του 2ου Προγράμματος Σταθεροποίησης (η επόμενη αναθεώρηση είναι προγραμματισμένη για τα μέσα Ιουνίου 2013). Μια τέτοια εξέλιξη θα περιορίσει ακόμη περισσότερο τη ρευστότητα στην ελληνική οικονομία και θα δυσχεράνει σημαντικά τις προσπάθειες εξόδου από την κρίση. Ως θετικό βήμα για την αντιμετώπιση της υστέρησης των εσόδων θεωρούνται οι διατάξεις για τη ρύθμιση/εξόφληση οφειλών προς το Ελληνικό Δημόσιο αλλά και οι διατάξεις για την ενίσχυση του ρόλου της νέας Γενικής Γραμματείας Εσόδων.

– Καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών. Η ολοκλήρωση της διαδικασίας ανακεφαλαιοποίησης είναι η πρώτη συνθήκη που πρέπει να ικανοποιηθεί στα πλαίσια της διαδικασία απεξάρτησης από την ρευστότητα της ΕΚΤ.

Μέχρι σήμερα η παροχή ρευστότητας από την ΕΚΤ ή την Τράπεζα της Ελλάδος (ELA) είναι ικανοποιητική για να καλύψει την απώλεια πρόσβασης του τραπεζικού συστήματος στις διεθνείς αγορές και την απώλεια καταθέσεων από το 2009 και μετά. Σε κάθε περίπτωση όμως, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι αναγκαίο να περιορίσει την εξάρτησή του από την ΕΚΤ ή την Τράπεζα της Ελλάδος αφού είναι πιθανό στο μέλλον να αλλάξουν οι όροι παροχής ρευστότητας.

-Μειωμένη αποτελεσματικότητα του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων. Μέχρι το τέλος του 2012 τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις και την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας ανέρχονταν σε 1,6 δισ. Μέχρι στιγμής δεν έχει ολοκληρωθεί καμία από τις βασικές αποκρατικοποιήσεις που έχει προγραμματίσει το Ταμείο Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Ελληνικού Δημοσίου (ΤΑΙΠΕΔ) για το 2013.

Μεταβολή Δαπανών – Ιανουάριος- Μάρτιος 2013

Το κρίσιμο μέγεθος για την επόμενη περίοδο είναι τα έσοδα του προϋπολογισμού. Αν η υστέρηση συνεχιστεί και τους επόμενους μήνες τότε η επίτευξη των στόχων θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο. Οποιαδήποτε «τεχνική» μείωση του ελλείμματος από μήνα σε μήνα δε θα μπορέσει να αποκρύψει την υστέρηση των εσόδων. Η επιβολή νέων φορολογικών μέτρων δεν αποτελεί λύση για το πρόβλημα της υστέρησης αφού η φοροδοτική ικανότητα του πολίτη έχει πλέον εξαντληθεί. Αντίθετα μια τέτοια πρακτική θα μειώσει ακόμη περισσότερο το διαθέσιμο εισόδημα και συνεπώς και την οικονομική δραστηριότητα.
Αναμένουμε ότι η κυβέρνηση θα στρέψει το ενδιαφέρον της στην αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της βελτίωσης του φοροεισπρακτικού και ελεγκτικού μηχανισμού.