Η ναυτιλιακή βιομηχανία φαίνεται να διανύει μία από τις ασφαλέστερες περιόδους στην ιστορία της, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που παρουσιάζονται στην ετήσια έκθεση της Allianz με τίτλο «Safety and Shipping Review 2025». Παρά τις σοβαρές διεθνείς αναταράξεις, τις επιθέσεις κατά πλοίων και τους διαρκώς παρόντες κινδύνους που σχετίζονται με τη φύση της θαλάσσιας μεταφοράς, το 2024 καταγράφηκε ο μικρότερος αριθμός απωλειών πλοίων, με μόλις 27 περιπτώσεις. Πρόκειται για ιστορικό ρεκόρ που αποτυπώνει τη σταθερή πρόοδο του κλάδου στον τομέα της ασφάλειας.
Η έκθεση αναγνωρίζει ότι οι απώλειες πλοίων συνεχίζουν να κινούνται πτωτικά σε μακροχρόνιο ορίζοντα, γεγονός που αποδίδεται σε βελτιώσεις στην τεχνολογία, στην ενίσχυση των κανονισμών και στις πιο αυστηρές πρακτικές διαχείρισης στόλων. Το 2024 σημειώθηκε μείωση της τάξεως του 20% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, όταν είχαν καταγραφεί 35 απώλειες. Εντυπωσιακά είναι και τα στοιχεία της τελευταίας δεκαετίας, καθώς από τις 105 περιπτώσεις του 2015, ο αριθμός έχει μειωθεί κατά 75%, επιβεβαιώνοντας μια σαφή τάση αναβάθμισης των μέτρων ασφαλείας.
Πριν από μόλις τρεις δεκαετίες, η κατάσταση ήταν εντελώς διαφορετική. Κατά τη δεκαετία του 1990, η ετήσια απώλεια πλοίων ξεπερνούσε τα 200 περιστατικά. Μέχρι τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας είχε ήδη επιτευχθεί μείωση κατά το ήμισυ, ενώ τα τελευταία χρόνια η πορεία είναι σταθερά πτωτική, με ενδεικτικούς αριθμούς όπως οι 103 απώλειες το 2016, οι 94 το 2017 και οι 42 το 2022.
Ωστόσο, η εικόνα δεν είναι παντού θετική. Το 2024 αυξήθηκαν τα συνολικά ναυτικά περιστατικά, φτάνοντας τα 3.310 σε όλο τον κόσμο, δηλαδή μια αύξηση σχεδόν 10% σε σχέση με το 2023. Περιοχές όπως οι Βρετανικές Νήσοι (799 περιστατικά) και η Ανατολική Μεσόγειος με τη Μαύρη Θάλασσα (694) φαίνεται να αντιμετωπίζουν τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα παραμένουν οι πυρκαγιές στα πλοία, που το 2024 έφτασαν τις 250 καταγεγραμμένες περιπτώσεις – μια αύξηση 20% σε σχέση με το 2023 και το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας. Επτά πλοία χάθηκαν λόγω φωτιάς, αριθμός ίδιος με τον περασμένο χρόνο, ενώ οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν εμπορευματοκιβώτια, φορτία ή Ro-Ro πλοία (σ.σ. πρόκειται για καράβια που είναι σχεδιασμένα για τη μεταφορά τροχοφόρων φορτίων, όπως αυτοκίνητα, φορτηγά, ημιρυμουλκούμενα, κ.α.)
Εντωμεταξύ, τα αλιευτικά σκάφη αναδείχθηκαν το 2024 ως η κατηγορία με τις περισσότερες απώλειες, αντικαθιστώντας τα φορτηγά πλοία. Συνολικά, τα αλιευτικά αντιπροσώπευσαν το 40% των απωλειών, ενώ η πιο κοινή αιτία παραμένει η βύθιση, που ευθύνεται για σχεδόν τις μισές περιπτώσεις. Ακραία καιρικά φαινόμενα καταγράφηκαν ως παράγοντας τουλάχιστον επτά μεγάλων απωλειών, ενώ η μέση ηλικία των πλοίων που χάθηκαν πλήρως την τελευταία δεκαετία υπολογίζεται στα 29 έτη.
Σε δήλωσή του, ο Cpt. Rahul Khanna, επικεφαλής του Marine Risk Consulting της Allianz Commercial Global, προειδοποιεί ότι η γεωπολιτική αβεβαιότητα αποτελεί πλέον σημαντικότατο παράγοντα κινδύνου. Όπως εξηγεί, ενώ οι παραδοσιακές αιτίες ζημιών έχουν μειωθεί σημαντικά, υπάρχει η πιθανότητα οι στρατιωτικές συγκρούσεις και οι διεθνείς εντάσεις να αντιστρέψουν αυτή την πρόοδο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η ανάπτυξη του αποκαλούμενου «σκιώδους» στόλου της Ρωσίας. Πρόκειται για έναν παράλληλο στόλο περίπου 600 δεξαμενόπλοιων, ο οποίος δραστηριοποιείται σχεδόν αποκλειστικά στη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου και έχει αυξηθεί σημαντικά από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Τα περισσότερα από αυτά τα πλοία είναι παλιά, με ελλιπή συντήρηση και εμπλέκονται συχνά σε επικίνδυνα περιστατικά – από πυρκαγιές μέχρι πετρελαιοκηλίδες και συγκρούσεις.
Η Allianz εκφράζει τον προβληματισμό της για το ότι ο συγκεκριμένος στόλος δρα εκτός των πλαισίων διεθνούς ρύθμισης, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τη ναυσιπλοΐα αλλά και το θαλάσσιο περιβάλλον. Η αυξημένη δραστηριότητα αυτού του δικτύου συνδέεται με ευρύτερες επιπλοκές, όπως κρατήσεις πλοίων, κυρώσεις και ζημιές σε κρίσιμες υποθαλάσσιες υποδομές, όπως τα καλώδια επικοινωνίας. Παρά λοιπόν το θετικό αποτύπωμα στα ποσοτικά στοιχεία των απωλειών, η ναυτιλία συνεχίζει να λειτουργεί σε ένα ασταθές και γεμάτο προκλήσεις περιβάλλον. Ως πυλώνας του παγκόσμιου εμπορίου, παραμένει καθοριστικής σημασίας για την οικονομική σταθερότητα, αλλά οι εξελίξεις των τελευταίων ετών υπογραμμίζουν ότι η ασφάλεια δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη.
