Έντονη και διαρκώς διευρυνόμενη αναντιστοιχία μεταξύ των επαγγελματικών φιλοδοξιών των εφήβων και των πραγματικών αναγκών της αγοράς εργασίας καταγράφει νέα έκθεση του ΟΟΣΑ, αναδεικνύοντας την ανάγκη για ουσιαστικό επανασχεδιασμό των πολιτικών επαγγελματικού προσανατολισμού και στενότερη σύνδεση της εκπαίδευσης με τις απαιτήσεις της οικονομίας.
Παρά τις σαφείς ενδείξεις για ελλείψεις δεξιοτήτων σε στρατηγικούς τομείς, όπως η Πληροφορική και η Τεχνολογία, οι μαθητές εξακολουθούν να στρέφονται σε έναν περιορισμένο αριθμό επαγγελμάτων, γεγονός που απειλεί να εξελιχθεί σε διαρθρωτικό εμπόδιο για την αναπτυξιακή πορεία των σύγχρονων οικονομιών.
Τα ευρήματα της έκθεσης «The State of Global Teenage Career Preparation»
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα της νέας έκθεσης του ΟΟΣΑ «The State of Global Teenage Career Preparation», η οποία φωτίζει τα χάσματα μεταξύ των επαγγελματικών προσδοκιών των μαθητών και των απαιτήσεων της σύγχρονης αγοράς εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι έφηβοι σε όλο τον κόσμο εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά σε δέκα δημοφιλή επαγγέλματα, τα οποία επιλέγουν σε ποσοστό 50% τα κορίτσια και 44% τα αγόρια – τάση που παραμένει σχεδόν αμετάβλητη από το 2000.
Οι κρίσιμοι τομείς που υποτιμώνται
Την ίδια στιγμή, κρίσιμοι τομείς όπως η Πληροφορική, η Τεχνολογία, οι Επιστήμες και η Υγειονομική Περίθαλψη αντιμετωπίζουν αυξανόμενες ελλείψεις σε εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό. Χαρακτηριστικό είναι ότι μόλις το 11% των αγοριών δηλώνει πρόθεση να εργαστεί στον κλάδο της Πληροφορικής, ενώ στα κορίτσια το αντίστοιχο ποσοστό κατακρημνίζεται στο 1,5%.
Έλλειψη καθοδήγησης και στασιμότητα
Τα ευρήματα εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα των συστημάτων επαγγελματικού προσανατολισμού στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Παρά την αυξανόμενη πολυπλοκότητα της αγοράς εργασίας και την ανάγκη για διαρκή αναβάθμιση δεξιοτήτων, το 39% των μαθητών δηλώνει ότι δεν έχει σαφείς επαγγελματικές προσδοκίες μέχρι την ηλικία των 15 ετών – υπερδιπλάσιο ποσοστό από εκείνο που είχε καταγραφεί προ δεκαετίας.
Αποσύνδεση σχολείου – επαγγέλματος
Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι ένας στους τρεις μαθητές αναφέρει πως το σχολείο δεν του έχει προσφέρει γνώσεις ή δεξιότητες που θεωρεί ότι θα του φανούν χρήσιμες σε επαγγελματικό περιβάλλον. Παράλληλα, λιγότεροι από τους μισούς μαθητές έχουν έρθει σε επαφή με τον κόσμο της εργασίας μέσα από επισκέψεις σε χώρους δουλειάς ή συμμετοχή σε σεμινάρια με εργοδότες.
Κοινωνικά πρότυπα αντί για πραγματικά δεδομένα
Η περιορισμένη έκθεση των νέων σε πραγματικές εργασιακές εμπειρίες, η χαμηλή αυτογνωσία αναφορικά με τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους, καθώς και η σχεδόν ανύπαρκτη επαφή με σύγχρονα δεδομένα της αγοράς συμβάλλουν στην υιοθέτηση επαγγελματικών επιλογών περισσότερο με όρους κοινωνικής προβολής ή στερεοτύπων, παρά με βάση τη βιωσιμότητα, τη ζήτηση και τις προσωπικές κλίσεις.
Η αναγκαία σύνδεση εκπαίδευσης και οικονομίας
Η έκθεση του ΟΟΣΑ καταδεικνύει ότι το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στο τι επιλέγουν οι μαθητές, αλλά κυρίως στο πώς καθοδηγούνται. Το υπάρχον εκπαιδευτικό πλαίσιο αδυνατεί να προσφέρει σταθερούς μηχανισμούς πληροφόρησης και επαφής με την αγορά, γεγονός που δημιουργεί επαγγελματικές στρεβλώσεις και εγκλωβισμό των νέων σε επιλογές χαμηλής προοπτικής.
Προτάσεις για μια νέα στρατηγική
Η στρατηγική απάντηση σε αυτή την πρόκληση απαιτεί συντονισμό μεταξύ εκπαιδευτικών θεσμών, επιχειρήσεων και φορέων χάραξης πολιτικής. Ο σχεδιασμός προγραμμάτων έγκαιρης ενημέρωσης, η ενίσχυση του θεσμού της πρακτικής άσκησης από το γυμνάσιο και η ενσωμάτωση ψηφιακών εργαλείων επαγγελματικής αυτογνωσίας κρίνονται αναγκαία.
Κίνδυνος για την αναπτυξιακή πορεία των χωρών
Σε ένα διεθνές περιβάλλον όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις και οι δημογραφικές μεταβολές μετασχηματίζουν διαρκώς την παραγωγική βάση, η αναντιστοιχία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης δεξιοτήτων μπορεί να αποδειχτεί καθοριστική. Οι εθνικές οικονομίες που θα επιτύχουν να ευθυγραμμίσουν τις εκπαιδευτικές ροές με τις πραγματικές ανάγκες της παραγωγής θα διαθέτουν σημαντικό πλεονέκτημα σε όρους ανάπτυξης, καινοτομίας και κοινωνικής συνοχής.
