Στο κατώφλι του μεγαλύτερου διπλωματικού επιτεύγματος της δεύτερης θητείας του βρίσκεται ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, μετά τη συμφωνία που επιτεύχθηκε ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς για τον τερματισμό του πολέμου στη Λωρίδα της Γάζας. Μάλιστα, την Τετάρτη το βράδυ κατέστησε σαφές ότι είναι πρόθυμος να ταξιδέψει στη Μέση Ανατολή για το ζήτημα της εκεχειρίας και να υποδεχτεί τους ομήρους που έχουν περάσει δύο χρόνια σε υπόγεια αιχμαλωσία.
Για τον Τραμπ, η επιτυχία σε αυτό το εγχείρημα ταυτίζεται με την επίτευξη του στόχου που ο ίδιος έχει θέσει ως διαπραγματευτής και ειρηνοποιός, αλλά και με τον δρόμο προς το Νόμπελ Ειρήνης που τόσο ανοιχτά επιδιώκει. Κατά σύμπτωση, ο νικητής για το 2025 αναμένεται να ανακοινωθεί λίγες ώρες πριν από την αναχώρησή του για να κάνει τον γύρο της νίκης του στην Αίγυπτο και το Ισραήλ.
Πολλά μπορούν να πάνε στραβά τις επόμενες ημέρες και στη Μέση Ανατολή αυτό συμβαίνει συχνά. Η «ειρηνευτική» συμφωνία που ο Τραμπ ανακοίνωσε στο Truth Social την Τετάρτη το βράδυ μπορεί να μοιάζει περισσότερο με μια άλλη προσωρινή παύση σε έναν πόλεμο που ξεκίνησε με την ίδρυση του Ισραήλ το 1948 και δεν έχει τελειώσει ποτέ.
Αλλά αν ο Τραμπ καταφέρει να διατηρήσει αυτή τη συμφωνία, αν η Χαμάς παραδώσει τους τελευταίους 20 ζωντανούς ομήρους αυτό το Σαββατοκύριακο και μαζί με αυτούς και τη διαπραγματευτική της δύναμη, αυτό θα ήταν ένα εξαιρετικό βήμα προς το είδος του ειρηνευτικού σχεδίου που ο Τραμπ και ο προκάτοχός του, Τζο Μπάιντεν, έχουν πιέσει να επιτύχουν, παρά τις πολλές παρεκκλίσεις σε σκοτεινά μονοπάτια, όπως γράφουν οι New York Times. Και αν ο Τραμπ καταφέρει να πείσει τον πρωθυπουργό του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, να αποσύρει τα στρατεύματα από την πόλη της Γάζας και να εγκαταλείψει το σχέδιό του να πάρει τον έλεγχο των κατεστραμμένων ερειπίων της Γάζας, αν καταφέρει να σταματήσει τη σφαγή που έχει σκοτώσει 1.200 ανθρώπους στο Ισραήλ και περισσότερους από 60.000 Παλαιστινίους, θα έχει κάνει αυτό που πολλοί πριν από αυτόν προσπάθησαν: να ξεπεράσει σε στρατηγική έναν δύσκολο και πλέον απομονωμένο σύμμαχο.
«Αυτή η κατάπαυση του πυρός και η απελευθέρωση των ομήρων, αν συμβεί, θα επιτευχθεί μόνο χάρη στην προθυμία του Τραμπ να ασκήσει πίεση στον πρωθυπουργό Νετανιάχου», δήλωσε ο Άαρον Ντέιβιντ Μίλερ του Carnegie Endowment for International Peace, ο οποίος έχει συχνά επικρίνει τις ασταθείς ενέργειες του Τραμπ στη Μέση Ανατολή. «Κανένας πρόεδρος, Ρεπουμπλικανός ή Δημοκρατικός, δεν έχει ποτέ ασκήσει τόσο σκληρή πίεση σε έναν Ισραηλινό πρωθυπουργό σε θέματα τόσο κρίσιμα για την πολιτική του ή τα συμφέροντα ασφαλείας της χώρας του».
Ο κ. Τραμπ γνωρίζει ότι, μακράν, το καλύτερο διεθνές επίτευγμα της πρώτης θητείας του ήταν οι Συμφωνίες του Αβραάμ, οι οποίες ομαλοποίησαν τις σχέσεις μεταξύ του Ισραήλ και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Μπαχρέιν, των πρώτων αραβικών κρατών που αναγνώρισαν το Ισραήλ σε ένα τέταρτο του αιώνα. Το Σουδάν και το Μαρόκο ακολούθησαν αργότερα. Ο φόβος ότι η Σαουδική Αραβία, όπου βρίσκονται πολλά από τα πιο ιερά μέρη της μουσουλμανικής πίστης, ήταν έτοιμη να προσχωρήσει σε αυτές τις συμφωνίες, ήταν αυτός που οδήγησε τη Χαμάς στη φρικτή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, όπως αναφέρει το δημοσίευμα των New York Times.
Αλλά από πολλές απόψεις, η διακοπή της σφαγής αυτού του πολέμου, που κατέστρεψε την ηγεσία της Χαμάς, το 90% των σπιτιών στη Γάζα και τελικά έπληξε την παγκόσμια φήμη του Ισραήλ, είναι ένα ακόμα μεγαλύτερο επίτευγμα.
Η άγρια αντίδραση του Ισραήλ στην επίθεση, η χειρότερη εναντίον Εβραίων από την εποχή του Ολοκαυτώματος, άφησε τη χώρα σε μια ασυνήθιστη θέση: πιο ισχυρή από ποτέ, αλλά και πιο απομονωμένη. Τις τελευταίες εβδομάδες, η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα οδήγησε πολλούς από τους στενότερους συμμάχους του να ζητήσουν τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους, ακόμα και αν δεν είχαν συγκεκριμένο σχέδιο για το πού θα βρισκόταν ή ποιος θα το διοικούσε. Και σε όλο τον κόσμο, η ισοπέδωση της Γάζας από το Ισραήλ, η προθυμία του να σκοτώσει δεκάδες Παλαιστινίους για να εξοντώσει έναν μόνο ηγέτη της Χαμάς και οι συζητήσεις για την εκδίωξη των Παλαιστινίων από το καταφύγιό τους προκάλεσαν τεράστια ηθική και πολιτική ζημιά στο ισραηλινό κράτος. Μπορεί να χρειαστεί μια γενιά ή και περισσότερο για να αποκατασταθεί.
Μπορεί επίσης να αλλάξει την πολιτική της περιοχής.
Σε άλλο σημείο της ανάλυσης του Ντέιβιντ Σάνγκερ, ο οποίος γράφει συχνά για τις συγκρούσεις μεταξύ των υπερδυνάμεων, κάτι που είναι και το θέμα του τελευταίου του βιβλίου, αναφέρει ότι προς έκπληξη πολλών η Χαμάς αποδέχτηκε τα πρώτα βήματα. «Δεν είχε άλλη επιλογή. Η έκταση των ζημιών, ανθρώπινων και υλικών, υπονόμευσε την ήδη μειωμένη υποστήριξη της Χαμάς μεταξύ των επιζώντων κατοίκων της Γάζας. Τα αραβικά κράτη και η Τουρκία επέμειναν καθυστερημένα να τα παρατήσει.
Ο Τραμπ θα δηλώσει τώρα ότι αυτό το κεφάλαιο έχει κλείσει και, με λίγη τύχη, μπορεί να έχει δίκιο.
Εάν το ειρηνευτικό σχέδιο προχωρήσει, ο Τραμπ μπορεί να έχει τόσο νόμιμο δικαίωμα στο Νόμπελ όσο και οι τέσσερις Αμερικανοί πρόεδροι που έχουν κερδίσει το βραβείο ειρήνης στο παρελθόν, αν και με λιγότερη πομπώδη ρητορική και λιγότερες πιέσεις. (Πρόκειται για τους Θίοντορ Ρούσβελτ, Γούντροου Γουίλσον, Μπαράκ Ομπάμα και Τζίμι Κάρτερ, ο οποίος βραβεύτηκε δεκαετίες μετά την αποχώρησή του από τον Λευκό Οίκο.)
Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές ότι η σύγκρουση τελειώνει πραγματικά. Οι δηλώσεις του Τραμπ και του Νετανιάχου αναφέρονται μόνο στο πρώτο βήμα, την ανταλλαγή ομήρων με κρατουμένους και την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων σε μια γραμμή που δεν έχει ακόμη καθοριστεί. Η μετάβαση στο επόμενο στάδιο, όπου η Χαμάς θα πρέπει να παραδώσει τα όπλα της και, ακόμα πιο δύσκολο, να παραιτηθεί από την εξουσία της στη Γάζα, μπορεί να αποδειχτεί ακόμα πιο δύσκολη από την επιστροφή των ζωντανών και νεκρών ομήρων στην πατρίδα τους. Η Χαμάς ενδέχεται να αντιδράσει στα επόμενα βήματα, όπως και ο Νετανιάχου, ο οποίος υποστηρίζει ότι η αποστολή δεν θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι να συλληφθούν όλοι οι μαχητές της Χαμάς που συμμετείχαν στις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου. Οποιοδήποτε από αυτά τα γεγονότα θα μπορούσε να ανατρέψει την εύθραυστη εκεχειρία.
Δεν είναι σαφές πώς οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα συγκροτήσουν μια «τεχνοκρατική» προσωρινή ηγεσία ή θα διασφαλίσουν ότι η ηγεσία της χώρας θα απαλλαγεί από τους συμπαθούντες της Χαμάς. Το Ισραήλ φαίνεται απίθανο να αποχωρήσει όσο παραμένουν υπολείμματα της Χαμάς, και ίσως ακόμη και μετά την αποχώρησή τους. Κανείς δεν φαίνεται να μπορεί να εξηγήσει τι ρόλο, αν υπάρχει, θα διαδραματίσει η Παλαιστινιακή Αρχή.
Η ιστορία της περιοχής δείχνει ότι η επίτευξη ειρηνευτικών συμφωνιών για τον τερματισμό των συγκρούσεων μοιάζει λίγο με τον καθαρισμό μετά από ηφαιστειακές εκρήξεις: είναι βέβαιο ότι θα ξανασυμβεί. Είναι απλώς δύσκολο να γνωρίζουμε πότε ή με ποια σφοδρότητα, καταλήγουν οι New York Times.
