Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι κάθε άλλο παρά διακριτική, καθώς έχει προκαλέσει αναταράξεις τόσο με την επιβολή δασμών -παρά τα μπρος πίσω- όσο και με την εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο Ιράν – Ισραήλ που εντείνει τους φόβους για επέκταση της σύγκρουσης.

Εκτός από τις δύο αυτές απειλές, το Politico στέκεται σε ένα ακόμα «όπλο» που μπορούν να χρησιμοποιήσουν οι ΗΠΑ κατά της Ευρώπης: το ίντερνετ. Όπως σημειώνει το αμερικανικό Μέσο, οι «ΗΠΑ μπορούν να βγάλουν από την πρίζα» το διαδίκτυο στην Ευρώπη.

Οι Ευρωπαίοι συνειδητοποιούν ότι η πολυετής εξάρτησή τους από -μετρημένους στα δάχτυλα- αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς έχει δώσει στην Ουάσινγκτον ένα πολύ ισχυρό πλεονέκτημα.

Η «αχίλλειος πτέρνα» σχεδόν πλήρης εξάρτηση της Ευρώπης από παρόχους cloud των ΗΠΑ.

Το cloud computing (σ.σ η διάθεση υπολογιστικών πόρων μέσω διαδικτύου (π. χ. servers, apps κλπ), από κεντρικά συστήματα που βρίσκονται απομακρυσμένα από τον τελικό χρήστη, τα οποία τον εξυπηρετούν αυτοματοποιώντας διαδικασίες, παρέχοντας ευκολίες και ευελιξία σύνδεσης) είναι η «καρδιά» του διαδικτύου: στηρίζει τα πάντα, από τα email και τα video streaming μέχρι τη βιομηχανική επεξεργασία δεδομένων και τις κυβερνητικές επικοινωνίες. Μόλις τρεις αμερικανικοί κολοσσοί —Amazon, Microsoft και Google— κατέχουν πάνω από τα δύο τρίτα της αγοράς στην Ευρώπη, βάζοντας την «ψηφιακή ύπαρξη» της ηπείρου στα χέρια εταιρειών που έχουν στενές σχέσεις με τον Αμερικανό πρόεδρο, ώστε να αποφύγουν κανονιστικές ρυθμίσεις και πρόστιμα.

Η ευρωπαϊκή ανησυχία για την κυριαρχία των ΗΠΑ

Υπέρμαχοι της ψηφιακής κυριαρχίας στην Ευρώπη προειδοποιούν εδώ και καιρό ότι αυτή η εξάρτηση επιτρέπει σε αμερικανικές υπηρεσίες να κατασκοπεύουν ευαίσθητα δεδομένα Ευρωπαίων, λόγω των αμερικανικών νόμων που ισχύουν ακόμη και για servers εκτός ΗΠΑ.

Η ανησυχία κλιμακώθηκε όταν ο εισαγγελέας του ΔΠΔ Karim Khan έχασε την πρόσβαση στο email του (από τη Microsoft) μετά από κυρώσεις των ΗΠΑ, επειδή εξέδωσε εντάλματα σύλληψης για Ισραηλινούς αξιωματούχους.

«Ο Τραμπ πραγματικά μισεί την Ευρώπη. Πιστεύει ότι η ΕΕ υπάρχει μόνο για να ‘εκμεταλλεύεται’ την Αμερική» δήλωσε ο Zach Meyers, ερευνητής στο think tank CERRE. «Η ιδέα ότι μπορεί να βγάλει από την πρίζα το ευρωπαϊκό ίντερνετ δεν είναι τόσο απίθανη όσο φαινόταν πριν έξι μήνες» προσθέτει.

Ρεαλιστικός φόβος ή απλές φήμες

Ο CEO της αυστριακής Anexia, Alexander Windbichler, δηλώνει ότι οι «άνθρωποι της τεχνολογίας» έπρεπε να είχαν μιλήσει νωρίτερα. «Δεν ξέρω αν ο Τραμπ θα τραβήξει την πρίζα. Αλλά δεν περίμενα ποτέ και ότι οι ΗΠΑ θα απειλούσαν να πάρουν… τη Γροιλανδία. Είναι πιο τρελό από το να κόψουν το cloud»!

Το κλείσιμο του διακόπτη θα ήταν οι ΗΠΑ να διατάξουν τις αμερικανικές εταιρείες να σταματήσουν να προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτές στην Ευρώπη. Και παρόλο που αυτό το σενάριο θεωρείται ακραίο, οι ίδιες οι εταιρείες δεν το αποκλείουν πλέον.

Η Microsoft ανακοίνωσε ρήτρα στα συμβόλαια με ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να διασφαλίσει συνέχεια λειτουργίας και είπε ότι θα προσφύγει στο δικαστήριο αν διαταχθεί αναστολή υπηρεσιών. Αλλά παραδέχτηκε πως αυτό αποτελεί «πραγματική ανησυχία» στην Ευρώπη.

Η Amazon, από την πλευρά της, προχώρησε σε νέο μοντέλο  διαχείρισης για τις cloud υπηρεσίες της στην Ευρώπη και προετοίμασε το προσωπικό της να καθησυχάζει τους πελάτες, λέγοντας πως «αν, θεωρητικά, υπάρξουν διεθνείς απαγορεύσεις, θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να συνεχίσουμε να προσφέρουμε υπηρεσίες».

Ευρωπαϊκή αντίδραση: Η πρωτοβουλία EuroStack

Η Ευρώπη σχεδιάζει να αποκτήσει ψηφιακή ανεξαρτησία μέσω μιας πρωτοβουλίας ύψους 300 δισ. ευρώ, με την ονομασία EuroStack. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί εγχώρια ψηφιακή υποδομή: από τα data centers μέχρι το λογισμικό.

Το EuroStack στηρίζεται σε τρεις άξονες:

  • Αγοράστε Ευρωπαϊκά
  • Πουλήστε Ευρωπαϊκά
  • Χρηματοδοτήστε Ευρωπαϊκά

Ωστόσο, πολλοί είναι επιφυλακτικοί. Ο Zach Meyers του CERRE λέει ότι το σχέδιο απαιτεί τεράστια κεφάλαια και δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένεται ότι «θα εμφανιστούν μαγικά».

Διχασμός στην ΕΕ

Μια σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πιστοποίηση cloud υπηρεσιών βρίσκεται σε αδιέξοδο, καθώς διχάζει τα κράτη-μέλη. Ορισμένοι, όπως η Γαλλία, επιμένουν να δημιουργηθεί ευρωπαϊκή πιστοποίηση απαλλαγμένη από εξωεδαφικούς νόμους (όπως ο CLOUD Act των ΗΠΑ). Άλλες χώρες, όπως η Ολλανδία, πιο δεμένες με τις ΗΠΑ, αντιδρούσαν – αν και οι θέσεις αρχίζουν να μεταβάλλονται.

Η Ευρώπη βρίσκεται σε τεχνολογικό δίλημμα: από τη μία επιδιώκει στρατηγική ανεξαρτησία, από την άλλη δεν θέλει να φανεί προστατευτική ή να προκαλέσει αντίδραση από την Ουάσινγκτον. Όμως η εμπειρία των τελευταίων ετών —και η επιστροφή του Τραμπ— έδειξε ότι η τυφλή εμπιστοσύνη στην Αμερική δεν είναι πλέον βιώσιμη στρατηγική.

«Μπορείς να νιώσεις ότι απέχεις μόνο ένα προεδρικό διάταγμα από το να χάσεις πρόσβαση σε κρίσιμες τεχνολογίες» λέει η καθηγήτρια Francesca Bria. «Είναι πλέον ξεκάθαρο: η Ευρώπη δεν μπορεί να εξαρτάται από καμία εξωτερική δύναμη που έχει τη δυνατότητα να τραβήξει την πρίζα».