SAFE: Γκρίνια στην ΕΕ για τα δάνεια των εξοπλιστικών πριν καν εκταμιευτούν – Ποιοι αντιδρούν και γιατί

Λίγες μέρες μετά τη συμφωνία για τη δημιουργία του μηχανισμού «SAFE» που θα μοιράζει στα μέλη της ΕΕ δάνεια δισεκατομμυρίων ευρώ για την αγορά εξοπλιστικών, ξέσπασαν οι πρώτες γκρίνιες.

Εντούτοις, δεν αφορούν το γεγονός ότι με ευκολία συμφωνήθηκε να δαπανηθούν χωρίς φειδώ χρήματα στην αγορά όπλων, ενώ μέχρι πρόσφατα έμπαινε μπλόκο στη στήριξη των πολιτών και γίνονταν μόνο με «προϋποθέσεις», με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ελλάδα που βίωσε τρία μνημόνια.

Οι πρώτες αντιδράσεις αφορούν το γεγονός ότι οι τελικές αποφάσεις θα ή ήδη λαμβάνονται από τα ανώτατα όργανα της Κομισιόν και όχι από το Ευρωκοινοβούλιο. Π.χ. η πρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου Ρομπέρτα Μέτσολα -της οποίας το όνομα ακούστηκε στο περιβόητο QatarGate, στο οποίο είχε συνδεθεί και εκείνο της Εύας Καϊλή– αισθάνθηκε «ότι μπήκε στην άκρη», έγραψε το EURACTIV.

Η εκπρόσωπος της Κομισιόν, Πάολα Πίνιο, απαντώντας στις επικρίσεις της Μέτσολα, άφησε να εννοηθεί πως «ό,τι και να πει» δεν έχει και δεν θα αποκτήσει τον τελικό λόγο. «Η Επιτροπή (σ.σ. η Κομισιόν) επέλεξε το Άρθρο 112 της Συνθήκης της ΕΕ ως νομική βάση για τον κανονισμό του “SAFE”… Η πρότασή μας βασίζεται στο γεγονός ότι το Άρθρο προβλέπει μια σειρά από κριτήρια. Είμαστε απόλυτα πεπεισμένοι ότι τα κριτήρια αυτά πληρούνται για να βασιστεί νομικά η πρόταση που καταθέσαμε», είπε, σύμφωνα με όσα μετέδωσε το Αθηναϊκό Πρακτορείο.

Έπειτα, υπάρχουν οι μεμονωμένες αντιδράσεις που αφορούν τη χρήση του «SAFE». Η Ουγγαρία απείχε από σχετική ψηφοφορία, διαμαρτυρόμενη ότι το πρόγραμμα των εξοπλιστικών στοχεύει τη Ρωσία.

Έπειτα, η Ελλάδα διαφωνεί με το γεγονός ότι η Τουρκία θα συμμετέχει στην ευρωπαϊκή άμυνα, χωρίς να εγκαταλείπει την προκλητική ρητορική της ή τις αλυτρωτικές θέσεις για το Αιγαίο, καθώς εφαρμόζει το δόγμα της «Γαλάζιας Πατρίδας».

Ωστόσο, μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει κάποια οργανωμένη ενέργεια από κάποια από τις δύο χώρες, με τη δημιουργία του «SAFE» να συνεχίζεται κανονικά, χωρίς εμπόδια.

Το ζήτημα των τρίτων μερών

Το «SAFE» πρόκειται να παρέχει χαμηλότοκα πολυετή δάνεια, ύψους έως και 150 δισεκατομμυρίων ευρώ, τα οποία θα εγγυάται ο προϋπολογισμός της ΕΕ. Τα δάνεια αυτά θα προορίζονται για την κοινή χρηματοδότηση αγορών και εξοπλιστικών έργων σε τομείς όπου η ευρωπαϊκή προσφορά παραμένει ανεπαρκής, όπως η παραγωγή πυραύλων, πυρομαχικών κ.ά.

Στα δάνεια αυτά θα μπορούν να συμμετάσχουν χώρες εκτός ΕΕ, όπως η Νορβηγία και η Ουκρανία, που έχουν υπογράψει μια εταιρική σχέση άμυνας και ασφάλειας, καθώς και η Βρετανία, η οποία υπέγραψε με την ΕΕ παρόμοια συμφωνία εταιρικής σχέσης ή και υποψήφιες προς ένταξη χώρες.

Ευλόγως, έχουν προκύψει ερωτήματα για το κατά πόσο σωστό είναι να συμμετέχουν άλλες χώρες εκτός της ΕΕ.

Ακολουθούν τα τρία κράτη που προβληματίζουν:

Ουκρανία

Πρώτη είναι η Ουκρανία, καθώς βρίσκεται σε πόλεμο και με αφορμή την εισβολή που δέχτηκε δρομολογήθηκαν οι εξελίξεις που οδήγησαν στη δημιουργία του «SAFE». Πέρα από τις πολιτικές αντιδράσεις για το κατά πόσο σωστό είναι να λάβει κι άλλα όπλα από την ΕΕ, εγείρονται ανησυχίες για την τύχη τους σε περίπτωση ειρήνης.

Ο ουκρανικός στρατός σε αντίθεση με τους υπόλοιπους της Ευρώπης, έχει πράγματι πολεμήσει και σχεδόν όλα τα μέλη του είναι εμπειροπόλεμα. Επίσης, αν σταματήσει ο πόλεμος, η Ουκρανία θα βρεθεί σε κατάσταση ανοικοδόμησης, έχοντας καταστραφεί σε μεγάλο μέρος.

Σύμφωνα με ορισμένες ανησυχίες, τα ευρωπαϊκά όπλα θα μπορούσαν να πουληθούν σε τρίτα μέρη -ακόμα και στη μαύρη αγορά-, είτε να αξιοποιηθούν για να αποκατασταθούν οι εσωτερικές ισορροπίες.

Ηνωμένο Βασίλειο

Η Μεγάλη Βρετανία μπορεί να σφιχταγκαλιάζει την Ευρώπη μετά τον πόλεμο που κήρυξε ο Πούτιν, όμως δεν έχει ξεχαστεί το κάζο επί πανδημίας με τα εμβόλια της AstraZeneca. Λίγο πριν ολοκληρωθεί το Brexit, η βρετανική εταιρεία έλαβε ευρωπαϊκά χρήματα για να αναπτύξει εμβόλια κατά του κορονοϊού, τα οποία στη συνέχεια θα έδινε σε χαμηλότερες τιμές στην ΕΕ. Μετά την έξοδο της Βρετανίας από την ΕΕ όμως, η AstraZeneca αθέτησε την υπόσχεση της, πουλώντας σε κανονική ή και αυξημένη τιμή τα εμβόλια της.

Αυτό αρκετοί Ευρωπαίοι ηγέτες και αξιωματούχοι δεν το έχουν ξεχάσει, οπότε φοβούνται ότι η Βρετανία θα μπορούσε να πράξει αντίστοιχα, αν αναδιοργάνωνε τον στρατό της με τα χρήματα άλλων, ειδικά αν είναι δανεικά.

Νορβηγία

Η Νορβηγία μοιάζει αδιάφορος παίκτης, αλλά στην πραγματικότητα μπορεί να αποδειχθεί ύπουλος. Η χώρα έχει επενδύσει -με διαφορά- στην τεχνολογία εξόρυξης κοιτασμάτων και διεκδικεί τμήμα της Ανταρκτικής γνωστό ως η «Γη της Βασίλισσας Μοντ».

Καθώς το παγκόσμιο ενδιαφέρον μετατοπίζεται στον ορυκτό πλούτο -με την Ανταρκτική να περιέχει σημαντικά κοιτάσματα- οι ισχυρές δυνάμεις διεκδικούν μερίδιο σε εδάφη που μέχρι πρότινος έμοιαζαν αδιάφορα.

Η αρχή έγινε με τον Τραμπ που διεκδίκησε τη Γροιλανδία και η Νορβηγία θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον αναβαθμισμένο στρατό της με ευρωπαϊκά χρήματα, όχι για να ενισχύσει την άμυνα της Ευρώπης, αλλά για να προστατεύσει τα εδάφη της, ειδικά εκείνα πλούσια σε κοιτάσματα.