Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup σηματοδοτεί μια στιγμή με ιδιαίτερο βάρος για την Ελλάδα αλλά και την ίδια την Ευρωζώνη. Για πρώτη φορά, Έλληνας υπουργός αναλαμβάνει το τιμόνι του Eurogroup σε μια συγκυρία όπου οι ευρωπαϊκές οικονομίες αναζητούν νέες ισορροπίες ανάμεσα στη δημοσιονομική σταθερότητα, την ανάπτυξη και τις αυξημένες γεωπολιτικές πιέσεις.
Η απόφαση των 20 υπουργών να στηρίξουν ομόφωνα τον Έλληνα υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ήρθε ύστερα από μια σύντομη αλλά πυκνή διαδικασία, η οποία ανέδειξε τις μεταβαλλόμενες δυναμικές μέσα στο συμβούλιο. Ο αντίπαλος του Κυριάκου Πιερρακάκη, ο Βέλγος Βίνσεντ βαν Πετέγκεμ, τελικώς απέσυρε την υποψηφιότητά του μετά την πρώτη ενδεικτική ψηφοφορία στο σώμα των 20 υπουργών.
Για πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, η επιλογή Πιερρακάκη αποτελεί περισσότερο από μια επιτυχία προσώπου. Θεωρείται ένδειξη ότι η Ελλάδα έχει μετακινηθεί οριστικά από το περιθώριο του ευρωπαϊκού οικονομικού σχεδιασμού, στον οποίο βρέθηκε την περίοδο της κρίσης χρέους, σε μια θέση όπου μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας της Ευρωζώνης. Διπλωματικοί κύκλοι στις Βρυξέλλες σημειώνουν ότι η ελληνική υποψηφιότητα αντιμετωπίστηκε ως γέφυρα ανάμεσα σε διαφορετικές σχολές σκέψης, σε μια στιγμή που η ανάγκη για συναινέσεις είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
Η διαδικασία διαδοχής δρομολογήθηκε μετά την αποχώρηση του Ιρλανδού Πασκάλ Ντόναχιου για την Παγκόσμια Τράπεζα. Ήταν μάλιστα ο ίδιος που είχε ενθαρρύνει τον Έλληνα υπουργό να θέσει υποψηφιότητα, θεωρώντας ότι συνδυάζει την απαραίτητη τεχνοκρατική επάρκεια με ένα προφίλ συνεργασίας που εκτιμάται ιδιαίτερα στο Eurogroup.
Γιατί επικράτησε ο Πιερρακάκης
Σύμφωνα με ευρωπαϊκές πηγές, η επικράτηση Πιερρακάκη στηρίχθηκε σε τρεις παράγοντες:
- Πρώτον, στην εντυπωσιακή δημοσιονομική και αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας τα τελευταία χρόνια, που λειτούργησε ως ένδειξη αξιοπιστίας και σταθερότητας.
- Δεύτερον, στο δίκτυο συμμαχιών που κατόρθωσε να συγκροτήσει η Αθήνα, το οποίο εκτεινόταν από τον ευρωπαϊκό Νότο έως τις χώρες της Βαλτικής, μια σπάνια σύμπτωση συμφερόντων.
- Τρίτον, στη διεθνώς αναγνωρισμένη ψηφιακή μεταρρυθμιστική εμπειρία του νέου προέδρου, η οποία ταυτίστηκε με μια πιο σύγχρονη αντίληψη για τον ρόλο της οικονομικής διακυβέρνησης σε ένα περιβάλλον τεχνολογικών μετασχηματισμών.
Η εκλογή Έλληνα στην προεδρία του Eurogroup έχει αυτονόητο συμβολισμό για μια χώρα που βρέθηκε στο επίκεντρο της πιο επώδυνης κρίσης της Ευρωζώνης. Όμως, πέρα από τον συμβολισμό, η εξέλιξη αυτή ενισχύει τη θέση της Ελλάδας στα ευρωπαϊκά κέντρα λήψης αποφάσεων. Με άμεσο ρόλο στη συζήτηση για τον κοινοτικό προϋπολογισμό, τους μηχανισμούς σταθερότητας και τις επενδυτικές προτεραιότητες της Ε.Ε., η Αθήνα αποκτά δυνατότητα επιρροής που λίγες φορές στο παρελθόν διέθετε.
Προκλήσεις
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης αναλαμβάνει καθήκοντα σε μια περίοδο αυξημένων προκλήσεων για την Ευρωζώνη όπως την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων, οι οποίοι απαιτούν συνδυασμό πειθαρχίας και ευελιξίας, την ανάγκη για ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας και της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, τις πιέσεις από τον πληθωρισμό αλλά και τον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και την Κίνα, που επηρεάζει κρίσιμους κλάδους της βιομηχανίας. Στο θεσμικό πεδίο, η επιλογή του νέου αντιπροέδρου της ΕΚΤ αποτελεί μια ακόμη κρίσιμη δοκιμασία συνεννόησης ανάμεσα στο Βορρά και τον Νότο.
Η πρόκληση για τον νέο πρόεδρο θα είναι να λειτουργήσει ως παράγοντας σταθερότητας και θεσμικής συνέχειας, σε μια στιγμή κατά την οποία απαιτούνται ευρύτερες συναινέσεις για να προχωρήσουν οι ευρωπαϊκές οικονομίες σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας. Η ομόφωνη εκλογή του δημιουργεί ταυτόχρονα προσδοκίες και ευθύνες, τόσο για τον ίδιο όσο και για την Ελλάδα, η οποία καλείται πλέον να εκπροσωπήσει όχι μόνο τα δικά της συμφέροντα, αλλά και την ανάγκη μιας συνεκτικής, βιώσιμης στρατηγικής για το μέλλον της Ευρωζώνης.
