Σε μια ιστορική καμπή για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, η Ελλάδα αναδεικνύεται πλέον όχι απλώς ως χώρα διέλευσης, αλλά ως στρατηγικός προμηθευτής φυσικού αερίου για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική και Ανατολική Ευρώπη.
Με την υλοποίηση του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, το ενεργειακό τοπίο της περιοχής μετασχηματίζεται ριζικά, καθώς οι ροές που για δεκαετίες κατευθύνονταν από τη Ρωσία προς τον Νότο, τώρα αντιστρέφονται και η νέα διαδρομή ξεκινά από την ελληνική επικράτεια.
Η χώρα μας σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές αναλαμβάνει για πρώτη φορά έναν τόσο βαρύνοντα ρόλο στην ενεργειακή εφοδιαστική αλυσίδα της ευρύτερης περιοχής.
Πλέον η κατεύθυνση της ροής του φυσικού αερίου αλλάζει Μέσα από τους τερματικούς σταθμούς Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) σε Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη και διαμέσου της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, φθάνοντας μέχρι την Ουκρανία, δημιουργείται μια ελληνική ενεργειακή ραχοκοκαλιά για την ευρωπαϊκή στρατηγική απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Το όραμα αυτό δεν είναι καινούριο – αποτελεί διαχρονικό στρατηγικό στόχο της Αθήνας, ωστόσο πλέον αποκτά δυναμική υλοποίησης. Οι επενδύσεις σε αγωγούς και υποδομές, που εντάσσονται στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική του RepowerEU, φέρνουν την Ελλάδα στο προσκήνιο ως βασικό κρίκο στην ενεργειακή μετάβαση της γηραιάς ηπείρου.
Ήδη, η λειτουργία του αγωγού IGB (Interconnector Greece–Bulgaria), του Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας – Βουλγαρίας δηλαδή, και η πρόσφατη έναρξη λειτουργίας της πλωτής μονάδας FSRU στην ακριτική Αλεξανδρούπολη, μιας υπερσύγχρονης μονάδας αποθήκευσης και επαναεριοποίησης υγροποιημένου φυσικού αερίου, αποτελούν απτά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Ο πρώην Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα και μεταγενέστερα υφυπουργός Ενεργειακών Πόρων των ΗΠΑ, Τζέφρι Πάιατ, είχε προαναγγείλει τη στρατηγική σημασία του έργου δηλώνοντας χαρακτηριστικά ότι: «Ολόκληρη η αμερικανική κυβέρνηση στηρίζει αυτό το σχέδιο», εξαίροντας τη σημασία της ενίσχυσης της ενεργειακής ροής μεταξύ Βορρά και Νότου. Παράλληλα, η χώρα μας εργάζεται για τη διασφάλιση ευρωπαϊκής στήριξης και χρηματοδότησης, καθώς η επιτυχία του έργου συνδέεται άρρηκτα με τη συνολική ενεργειακή ανθεκτικότητα της ηπείρου.
Πρόσφατα, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, μετέβη στην Κρέσνα της Βουλγαρίας, όπου μαζί με τον Βούλγαρο ομόλογό του Ζέκο Στάνκοφ, τον πρωθυπουργό της Βουλγαρίας Ρόσεν Ζελιάσκοφ και τον υπουργό Εξωτερικών της Ουγγαρίας Πέτερ Σιγιάρτο, εγκαινίασαν τη νέα διακλάδωση του βουλγαρικού δικτύου φυσικού αερίου. Η εν λόγω υποδομή αποτελεί κρίσιμο μέρος του Κάθετου Διαδρόμου και ενισχύει τη συνεργασία Ελλάδας – Βουλγαρίας, διευρύνοντας με αυτό τον τρόπο την πρόσβαση προς την Κεντρική Ευρώπη.
Σημειώνεται ότι το σχέδιο του Κάθετου Διαδρόμου προωθείται από 9 Διαχειριστές από τις 7 χώρες που συμμετέχουν στο έργο. Πρόκειται για τους ΔΕΣΦΑ και Gastrade από Ελλάδα, Bulgartransgaz και ICGB από Βουλγαρία, Transgaz από Ρουμανία, FGSZ από Ουγγαρία, Eustream από Σλοβακία, VMTG από Μολδαβία και GTSOU από Ουκρανία.
Η επίσκεψη περιλάμβανε εναέρια επιθεώρηση του έργου με ελικόπτερο, αποτυπώνοντας τη σημασία της ενεργειακής διασύνδεσης ως εργαλείο σταθερότητας και ανάπτυξης σε μια περιοχή που βρίσκεται σε γεωπολιτική ένταση. Η διασύνδεση Σιδηροκάστρου (Ελλάδα) – Κρέσνας (Βουλγαρία) ενισχύει τον διάδρομο μεταφοράς και καθιστά την Ελλάδα κεντρικό ενεργειακό κόμβο, αντίστοιχης σημασίας με εκείνον της Βόρειας Θράκης.
Τα μεγέθη αποδεικνύουν την ανατροπή των δεδομένων που έχει επέλθει: η δυναμικότητα εξαγωγής φυσικού αερίου από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία μέσω του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΕΣΦΑ) αυξάνεται από τα 2,3 στα 3,6 δισ. κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) ετησίως, ενώ η δυναμικότητα του IGB από 3 ανεβαίνει στα 5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Συνολικά, η εξαγωγική δυναμικότητα της χώρας προς τον Βορρά εκτιμάται πως θα αγγίξει τα 8,6 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα.
Με την προσθήκη και της διασύνδεσης με τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, η οποία αναμένεται να φτάσει τα 3 ΔΚΜ, η συνολική εξαγωγική ικανότητα της χώρας αναμένεται να υπερβεί τα 11,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, επιτρέποντας τη ροή αερίου μέχρι και τη Σλοβακία και την Ουκρανία.
Γίνεται λοιπόν εύκολα αντιληπτό ότι ο Κάθετος Διάδρομος Φυσικού Αερίου δεν είναι απλώς ένα έργο υποδομής, αλλά ένας μηχανισμός ενεργειακής και γεωπολιτικής ανεξαρτησίας. Και η Ελλάδα, για πρώτη φορά, βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων – όχι ως θεατής, αλλά ως πρωταγωνίστρια.
