Λεύκη: Μία αυτοάνοση πάθηση που δεν πονά, αλλά “φαίνεται”

Η λεύκη δεν πονά, δεν μεταδίδεται, δεν είναι μύκητας ούτε αλλεργία, όμως για όσους τη ζουν, μπορεί να είναι εξίσου δύσκολη με μια ασθένεια που φαίνεται περισσότερο «μέσα» παρά «έξω».

Ο Δρ. Δημήτρης Μότσιος, MSc, PhDc – Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος, Επιστημονικός Συνεργάτης της Α’ Πανεπιστημιακής Κλινικής Δερματολογίας-Αφροδισιολογίας, ΕΚΠΑ, Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός» μιλά στο Newsbeast και μας βοηθά να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει όταν το ανοσοποιητικό «μπερδεύεται» και επιτίθεται στα μελανοκύτταρα, γιατί η λεύκη δεν έχει καμία σχέση με το πώς φροντίζουμε το δέρμα μας ή με τη διατροφή, αλλά με τη λειτουργία του ίδιου του οργανισμού.

Μιλά για το πώς παράγοντες όπως το έντονο στρες, οι ορμονικές μεταβολές ή τα δερματικά τραύματα μπορούν να «ξυπνήσουν» τη νόσο, για τη σημασία της έγκαιρης παρακολούθησης και, κυρίως, για τη δύναμη της σωστής ενημέρωσης, αυτής που καταρρίπτει τον φόβο, τον στιγματισμό και τα κοινωνικά στερεότυπα.

Γιατρέ, πολλοί μπερδεύουν τη λεύκη με “απλές άσπρες κηλίδες” ή με πρόβλημα αισθητικής φύσης. Πώς θα εξηγούσατε με απλά λόγια τι ακριβώς συμβαίνει στο δέρμα κάποιου που έχει λεύκη;

Στη λεύκη, το ανοσοποιητικό μπερδεύεται και επιτίθεται στα μελανοκύτταρα, τα κύτταρα που δίνουν χρώμα στο δέρμα. Όταν αυτά χαθούν, μένουν λευκές περιοχές. Δεν πονάει, η αίσθηση είναι φυσιολογική, δεν είναι μύκητας, δεν είναι αλλεργία και δεν μεταδίδεται. Είναι αυτοάνοση κατάσταση που σήμερα μπορούμε να διαχειριστούμε και σε πολλούς ασθενείς να πετύχουμε επαναχρωματισμό.

Αν η λεύκη δεν μεταδίδεται, γιατί εξακολουθεί να προκαλεί φόβο ή απόσταση στους γύρω; Είναι τελικά περισσότερο “νόσος του δέρματος” ή “νόσος της κοινωνίας”;

Ιατρικά είναι πάθηση του δέρματος. Ο φόβος προκύπτει από άγνοια και μύθους. Επειδή είναι ορατή, μπορεί να προκαλέσει αμηχανία ή στιγματισμό. Η σωστή ενημέρωση είναι εξαιρετικά σημαντική. Η λεύκη δεν κολλάει, δεν πονάει, δεν είναι απειλητική για τους γύρω.

Υπάρχει κάποια “στιγμή – καμπή” που συνήθως κάνει τη λεύκη να εμφανιστεί; Για παράδειγμα, δυνατό στρες, μια ασθένεια ή μια αλλαγή στη ζωή;

Σε αρκετούς ανθρώπους ναι: έντονο στρες, λοίμωξη/νόσηση, ορμονικές διαταραχές ή τραύμα στο δέρμα μπορούν να «ξυπνήσουν» ή να επιδεινώσουν τη λεύκη. Δεν συμβαίνει σε όλους, αλλά καταγράφεται συχνά ως εκλυτικός παράγοντας.

Αν η λεύκη είναι αυτοάνοση πάθηση, σημαίνει ότι το σώμα “επιτίθεται στον εαυτό του”. Τι κάνει το ανοσοποιητικό σύστημα να “μπερδεύεται” τόσο;

Υπάρχει κληρονομική προδιάθεση και ένας λανθασμένος συναγερμός του ανοσοποιητικού. Το σύστημα άμυνας θεωρεί τα μελανοκύτταρα «ξένα» και τα καταστρέφει. Δεν ευθύνεται κάποιο λάθος στη φροντίδα του δέρματος ή μια συγκεκριμένη τροφή.

Γιατί βλέπουμε τη λεύκη πιο έντονα σε άτομα με σκούρα επιδερμίδα; Είναι απλώς θέμα αντίθεσης ή υπάρχει και κάτι βαθύτερο βιολογικά;

Κυρίως είναι οπτική αντίθεση, το λευκό ξεχωρίζει πιο έντονα πάνω σε σκούρο δέρμα. Η βιολογία της νόσου δεν είναι πιο βαριά μόνο και μόνο επειδή το δέρμα είναι πιο σκούρο. Η αυξημένη ορατότητα, όμως, κάνει συχνά μεγαλύτερο τον ψυχοκοινωνικό αντίκτυπο.

Πολλοί ασθενείς ρωτούν “θα εξαπλωθεί;”. Υπάρχει τρόπος να προβλέψουμε πώς θα εξελιχθεί η λεύκη ή είναι πάντα απρόβλεπτη;

Η πορεία διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η συχνότερη μορφή έχει εξάρσεις και υφέσεις, άρα δεν προβλέπεται με ακρίβεια. Η στενή παρακολούθηση (φωτογραφίες στο κινητό, τακτικά ραντεβού) δείχνει αν η νόσος είναι δραστήρια, ώστε να παρέμβουμε έγκαιρα.

Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι λεύκης. Μπορείτε να μας εξηγήσετε γιατί σε κάποιους εμφανίζεται μόνο στη μία πλευρά του σώματος, ενώ σε άλλους εξαπλώνεται συμμετρικά;

Υπάρχει τύπος που περιορίζεται σε μία πλευρά/ζώνη του σώματος και συνήθως σταθεροποιείται μετά την αρχική φάση. Υπάρχει και ο πιο συχνός τύπος που επεκτείνεται συμμετρικά δεξιά–αριστερά και κάνει εξάρσεις. Ο τύπος βοηθά να αποφασίσουμε την κατάλληλη θεραπεία.

Πόσο ρόλο παίζει το στρες; Μπορεί το άγχος να “ξυπνήσει” ή να επιδεινώσει τη λεύκη;

Το στρες δεν δημιουργεί από μόνο του τη νόσο, αλλά μπορεί να πυροδοτήσει ή να εντείνει εξάρσεις, ειδικά αν υπάρχει προδιάθεση. Ποιοτικός ύπνος, η ήπια άσκηση και, όπου χρειάζεται, υποστήριξη από ειδικό, βοηθούν πραγματικά.

Μπορεί η διατροφή να βοηθήσει ή να επιδεινώσει την κατάσταση; Υπάρχουν τροφές που “αγαπά” ή “μισεί” η λεύκη;

Δεν υπάρχει «δίαιτα λεύκης». Η μεσογειακή διατροφή είναι ασφαλής, πρακτική και ωφέλιμη για τη γενική υγεία. Ορισμένα αντιοξειδωτικά συμπληρώματα μπορεί να βοηθήσουν συμπληρωματικά, κυρίως μαζί με φωτοθεραπεία. Δεν αντικαθιστούν τις θεραπείες. Έλεγχος για κοιλιοκάκη ή άλλα νοσήματα γίνεται όταν υπάρχουν ενδείξεις.

Η λεύκη φαίνεται να επηρεάζει όχι μόνο το δέρμα, αλλά και την ψυχολογία. Ποιο είναι το μεγαλύτερο ψυχικό βάρος που βιώνουν οι ασθενείς, σύμφωνα με την εμπειρία σας;

Το μεγαλύτερο ψυχικό βάρος είναι ότι είναι εύκολα διακριτό: βλέμματα, σχόλια, πτώση αυτοπεποίθησης, άγχος ή κατάθλιψη. Ο αντίκτυπος είναι μεγαλύτερος όταν οι βλάβες είναι στο πρόσωπο ή στα χέρια και επηρεάζουν την καθημερινή επαφή με τον κόσμο.

Από διάφορες μελέτες γνωρίζουμε ότι πολλοί ασθενείς βιώνουν κατάθλιψη ή στιγματισμό. Πώς μπορεί ένας γιατρός να στηρίξει τον ασθενή πέρα από το ιατρικό κομμάτι;

Η σωστή ενημέρωση για το τι είναι και τι δεν είναι η λεύκη, οι ρεαλιστικοί στόχοι για τη θεραπεία, πρακτικές οδηγίες για τη ρουτίνα (φωτοπροστασία, καμουφλάζ, αποφυγή τραυματισμών όταν υπάρχει δραστηριότητα) και, όπου χρειάζεται, παραπομπή για ψυχολογική υποστήριξη ή υποστήριξη από ομάδες ασθενών.

Αν κάποιος δεν θέλει να κάνει θεραπεία, υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει για να “συμβιώσει” καλύτερα με τη λεύκη του;

Καταρχάς να πούμε ότι πλέον υπάρχει θεραπεία που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε! Αλλά, ναι. Αντηλιακή προστασία καθημερινά, καπέλο, make up αν το επιθυμεί, προσοχή σε τραυματισμούς όταν η νόσος είναι ενεργή, και τακτικός δερματολογικός έλεγχος για συνοδά συμπτώματα όπως ο θυρεοειδής. Η παρακολούθηση έχει αξία ακόμη κι αν δεν πραγματοποιείται κάποιο πλάνο θεραπείας.

Οι νέες θεραπείες υπόσχονται καλύτερα αποτελέσματα. Μπορούμε να μιλάμε για “ελπίδα” επαναχρωματισμού ή περισσότερο για διαχείριση της κατάστασης;

Σήμερα, για πολλούς ασθενείς υπάρχει πραγματική ελπίδα επαναχρωματισμού. Βασικά εργαλεία είναι οι εξειδικευμένες κρέμες και η φωτοθεραπεία UVB στενού φάσματος σε εκτεταμένη ή ενεργή νόσο. Πλέον υπάρχει και στη χώρα μας ένας τοπικός JAK1/2 αναστολέας, μία νέα θεραπεία σε μορφή κρέμας με πολύ ελπιδοφόρα αποτελέσματα, που αποτελεί και την πρώτη θεραπεία που έχει ένδειξη για τη νόσο. Κάποιες από αυτές συχνά συνδυάζονται για καλύτερο αποτέλεσμα.

Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι με λεύκη έχουν μικρότερο κίνδυνο καρκίνου του δέρματος; Αν ναι, πώς εξηγείται αυτό;

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν μειωμένο ή τουλάχιστον όχι αυξημένο κίνδυνο για μελάνωμα και άλλους καρκίνους του δέρματος σε άτομα με λεύκη, πιθανώς λόγω πιο «άγρυπνου» ανοσοποιητικού απέναντι στα μελανοκύτταρα. Η σύγχρονη φωτοθεραπεία UVB στενού φάσματος θεωρείται ασφαλής με βάση τα σημερινά δεδομένα.

Αν μπορούσατε να καταρρίψετε έναν μύθο για τη λεύκη που ακούτε συνεχώς από ασθενείς ή τον κόσμο, ποιος θα ήταν αυτός;

Ο μύθος ότι «η λεύκη κολλάει». Δεν κολλάει με κανέναν τρόπο, δεν είναι λοίμωξη. Μπορεί κάποιος να αγγίξει, να αγκαλιάσει, να μοιραστεί αντικείμενα και να κολυμπήσει στην ίδια θάλασσα ή πισίνα με άνθρωπο με λεύκη, χωρίς κανέναν κίνδυνο.