Σε μια σημαντική νέα ανακάλυψη, ερευνητές της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ αναφέρουν ότι βρήκαν το «κλειδί» που μπορεί να λύσει πολλά από τα μυστήρια της νόσου του Αλτσχάιμερ και της γήρανσης του εγκεφάλου, που δεν είναι άλλο από το ταπεινό μέταλλο λίθιο.

Το λίθιο είναι γνωστό στην ιατρική ως σταθεροποιητής της διάθεσης που χορηγείται σε άτομα που πάσχουν από διπολική διαταραχή και κατάθλιψη. Εγκρίθηκε από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) το 1970, αλλά χρησιμοποιούνταν από τους γιατρούς για τη θεραπεία διαταραχών της διάθεσης για σχεδόν έναν αιώνα πριν από αυτό.

Τώρα, για πρώτη φορά, οι ερευνητές έχουν δείξει ότι το λίθιο υπάρχει φυσικά στον οργανισμό σε μικρές ποσότητες και ότι τα κύτταρα το χρειάζονται για να λειτουργούν κανονικά – όπως τη βιταμίνη C ή τον σίδηρο. Φαίνεται επίσης να παίζει κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της υγείας του εγκεφάλου.

Τα πειράματα των ερευνητών

Σε μια σειρά πειραμάτων που δημοσιεύτηκαν την Τετάρτη στο περιοδικό Nature, ερευνητές των πανεπιστημίων Harvard και Rush διαπίστωσαν ότι η μείωση του λιθίου στη διατροφή φυσιολογικών ποντικών προκάλεσε φλεγμονή στον εγκέφαλό τους και αλλαγές που σχετίζονται με την επιταχυνόμενη γήρανση.

Σε ποντίκια που εκτράφηκαν ειδικά για να αναπτύξουν τις ίδιες εγκεφαλικές αλλαγές με τους ανθρώπους που πάσχουν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, μια διατροφή χαμηλή σε λίθιο επιτάχυνε τη συσσώρευση κολλώδους πρωτεΐνης που σχηματίζει πλάκες και συστροφές στον εγκέφαλο, τα οποία είναι χαρακτηριστικά της νόσου. Επιπλέον, επιτάχυνε την απώλεια μνήμης.

Ωστόσο, η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων λιθίου στα ποντίκια, καθώς γερνούσαν, τα προστάτευε από τις εγκεφαλικές αλλαγές που σχετίζονται με τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Εάν περαιτέρω έρευνες επιβεβαιώσουν τα ευρήματα, αυτό θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για νέες θεραπείες και διαγνωστικές εξετάσεις για τη νόσο Αλτσχάιμερ, η οποία επηρεάζει περίπου 6,7 εκατομμύρια ηλικιωμένους ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ.

Σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature, ο δρ Ashley Bush, νευροεπιστήμονας και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας για την Άνοια του Πανεπιστημίου της Μελβούρνης στην Αυστραλία, που το CNN γράφει πως δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε ότι οι ερευνητές «παρουσιάζουν πειστικά στοιχεία ότι το λίθιο έχει πράγματι φυσιολογικό ρόλο και ότι η φυσιολογική γήρανση μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη ρύθμιση των επιπέδων λιθίου στον εγκέφαλο».

Η προσεκτική εξέταση των ιστών του εγκεφάλου ανθρώπων και ζώων, σε συνδυασμό με γενετικές έρευνες στο πλαίσιο της μελέτης, αποκάλυψε πως οι πλάκες β-αμυλοειδούς -οι κολλώδεις αποθέσεις που φράζουν τον εγκέφαλο των ασθενών με Αλτσχάιμερ- συνδέονται με το λίθιο και το συγκρατούν. Αυτή η σύνδεση σύμφωνα με το CNN εξαντλεί το λίθιο που είναι διαθέσιμο για τα γειτονικά κύτταρα, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών κυττάρων που είναι γνωστά ως μικρογλοία.

Όταν ο εγκέφαλος είναι υγιής και λειτουργεί κανονικά, τα μικρογλοιακά κύτταρα λειτουργούν ως διαχειριστές αποβλήτων, απομακρύνοντας το β-αμυλοειδές πριν αυτό συσσωρευτεί και προκαλέσει βλάβη. Στα πειράματα της ομάδας, τα μικρογλοιακά κύτταρα από εγκεφάλους ποντικών με έλλειψη λιθίου έδειξαν μειωμένη ικανότητα να απομακρύνουν και να διασπούν το β-αμυλοειδές.

Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό δημιουργεί μια καθοδική σπείρα, καθώς η συσσώρευση β-αμυλοειδούς απορροφά όλο και περισσότερο λίθιο, περιορίζοντας περαιτέρω την ικανότητα του εγκεφάλου να το απομακρύνει.

Ο ρόλος του λιθίου

Το CNN γράφει πως, όταν οι ερευνητές χορήγησαν οροτικό λίθιο σε ποντίκια με σημάδια Αλτσχάιμερ στον εγκέφαλό τους, αυτές οι αλλαγές αντιστράφηκαν: οι πλάκες β-αμυλοειδούς και οι συστροφές της πρωτεΐνης tau που «έπνιγαν» τα κέντρα μνήμης του εγκεφάλου μειώθηκαν. Τα ποντίκια που έλαβαν λίθιο ήταν και πάλι σε θέση να περιηγηθούν σε λαβύρινθους και να μάθουν να αναγνωρίζουν νέα αντικείμενα, ενώ εκείνα που έλαβαν εικονικά φάρμακα δεν παρουσίασαν καμία αλλαγή στη μνήμη και τις νοητικές τους ελλείψεις.

Πάντως, οι ερευνητές λένε πως, αν και τα ευρήματα της έρευνας είναι ενθαρρυντικά, αυτό δεν σημαίνει ότι οι άνθρωποι πρέπει να προσπαθήσουν να πάρουν συμπληρώματα λιθίου από μόνοι τους και πρέπει να βρεθεί η «σωστή δόση για τους ανθρώπους».

Το CNN γράφει πως η κύρια πηγή λιθίου για τους περισσότερους ανθρώπους είναι η διατροφή τους. Μερικά από τα τρόφιμα που περιέχουν περισσότερο λίθιο είναι τα φυλλώδη πράσινα λαχανικά, οι ξηροί καρποί, τα όσπρια και ορισμένα μπαχαρικά όπως ο κουρκουμάς και το κύμινο. Ορισμένα μεταλλικά νερά είναι επίσης πλούσιες πηγές σε λίθιο.