Όπλα ελέγχου του νου μπορεί να ακούγονται σαν κάτι από μια δυστοπική ταινία επιστημονικής φαντασίας, όμως πλέον οι ειδικοί προειδοποιούν ότι γίνονται πραγματικότητα. Επιστήμονες εξέδωσαν μια ζοφερή προειδοποίηση για τα «εγκεφαλικά όπλα» που μπορούν να στοχεύσουν την αντίληψη, τη μνήμη, ακόμα και τη συμπεριφορά.
Σε ένα νέο βιβλίο που κυκλοφόρησε πρόσφατα, ο δρ Μάικλ Κρόουλι και ο καθηγητής Μάλκομ Ντάντο, του Πανεπιστημίου του Μπράντφορντ, υποστηρίζουν ότι οι πρόσφατες επιστημονικές εξελίξεις πρέπει να αποτελέσουν «καμπανάκι κινδύνου». Ο καθηγητής Ντάντο δηλώνει: «Η ίδια γνώση που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε νευρολογικές διαταραχές θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να διαταράξει τη σκέψη, να προκαλέσει υποταγή ή ακόμη και στο μέλλον να μετατρέψει ανθρώπους άθελά τους σε πράκτορες».
Χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και το Ηνωμένο Βασίλειο ερευνούν τα λεγόμενα όπλα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα (CNS) ήδη από τη δεκαετία του 1950. Τώρα, ο δρ Κρόουλι και ο καθηγητής Ντάντο υποστηρίζουν ότι η σύγχρονη νευροεπιστήμη έχει εξελιχθεί τόσο, ώστε να μπορούν να δημιουργηθούν πραγματικά τρομακτικά όπλα ελέγχου του νου. Ο καθηγητής Ντάντο αναφέρει: «Μπαίνουμε σε μια εποχή όπου ο ίδιος ο εγκέφαλος θα μπορούσε να γίνει πεδίο μάχης. Τα εργαλεία για τη χειραγώγηση του κεντρικού νευρικού συστήματος, για καταστολή, σύγχυση ή ακόμη και εξαναγκασμό, γίνονται πιο ακριβή, πιο προσβάσιμα και πιο ελκυστικά για τα κράτη».
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών 1950 και 1960, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις «επιδίωξαν ενεργά» να αναπτύξουν τα δικά τους όπλα ελέγχου του νου, με στόχο τη δημιουργία μηχανισμών που θα μπορούσαν να καταστήσουν ανίκανους μεγάλους πληθυσμούς μέσω απώλειας συνείδησης, παραισθήσεων, αποπροσανατολισμού ή καταστολής.
Τα παρελθόν με τα όπλα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα
Το πιο γνωστό παράδειγμα είναι η ανάπτυξη από τον αμερικανικό στρατό της χημικής ουσίας «BZ», η οποία προκαλεί ισχυρή παραληρητική κατάσταση, παραισθήσεις και γνωστική δυσλειτουργία. Οι ΗΠΑ παρήγαγαν περίπου 60.000 κιλά του ισχυρού αυτού φαρμάκου και το χρησιμοποίησαν για τη δημιουργία μιας βόμβας διασποράς 340 κιλών. Αν και η βόμβα προοριζόταν για χρήση στο Βιετνάμ και το BZ δοκιμάστηκε εντατικά σε Αμερικανούς στρατιώτες, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το όπλο χρησιμοποιήθηκε ποτέ. Την ίδια στιγμή, ο κινεζικός στρατός ανέπτυξε ένα «όπλο ναρκωτικής καταστολής» σχεδιασμένο να εκτοξεύει σύριγγες με χημικές ουσίες ανικανότητας.
Ωστόσο, όπως επισημαίνουν ο δρ Κρόουλι και ο καθηγητής Ντάντο, η μοναδική φορά που όπλο στοχευμένο στο κεντρικό νευρικό σύστημα χρησιμοποιήθηκε σε μάχη ήταν από ρωσικές δυνάμεις ασφαλείας κατά τη διάρκεια της θεατρικής ομηρίας της Μόσχας το 2002. Μετά τη σύλληψη 900 ομήρων από Τσετσένους ενόπλους, οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποίησαν έναν «χημικό παράγοντα ανικανότητας» προερχόμενο από φαιντανύλη για να εξουδετερώσουν τους δράστες. Αν και το χημικό όπλο έληξε την πολιορκία, το αέριο σκότωσε 120 από τους 900 ομήρους και ένας άγνωστος αριθμός ακόμη αντιμετώπισε μακροχρόνια προβλήματα υγείας και πρόωρο θάνατο.
Η εξέλιξη
Έκτοτε, η δυνατότητα αλλοίωσης της ανθρώπινης σκέψης μέσω αυτών των όπλων έχει εξελιχθεί πολύ πέρα από την απλή εξουδετέρωση επιτιθέμενων ή την πρόκληση παραισθήσεων. Η ίδια επιστημονική έρευνα που βοηθά στη θεραπεία νευρολογικών διαταραχών μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη όπλων που στοχεύουν συγκεκριμένες λειτουργίες του εγκεφάλου, όπως αναφέρει η Daily Mail.
«Αυτό είναι το δίλημμα διπλής χρήσης που αντιμετωπίζουμε», σημειώνει ο καθηγητής Ντάντο. Για παράδειγμα, οι επιστήμονες ερευνούν τμήματα των «κυκλωμάτων επιβίωσης» του εγκεφάλου, τα νευρικά μονοπάτια που ελέγχουν τον φόβο, τον ύπνο, την επιθετικότητα και τη λήψη αποφάσεων. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας αυτών των κυκλωμάτων είναι κρίσιμη για τη θεραπεία νευρολογικών παθήσεων, αλλά επίσης ανοίγει τον δρόμο για την οπλοποίηση αυτών των περιοχών του εγκεφάλου. Μάλιστα, ο δρ Κρόουλι και ο καθηγητής Ντάντο ανησυχούν τόσο πολύ για αυτή την πιθανότητα, που ταξιδεύουν στη Χάγη για μια σημαντική συνάντηση κρατών, με στόχο να υποστηρίξουν την ανάγκη για άμεση δράση.
Η γκρίζα ζώνη
Το ζήτημα, όπως προειδοποιούν οι ερευνητές, είναι ότι τα όπλα στόχευσης του κεντρικού νευρικού συστήματος βρίσκονται σήμερα σε ένα «παραθυράκι» των κανόνων που διέπουν τη χρήση χημικών όπλων. Η Σύμβαση για τα Χημικά Όπλα απαγορεύει τη χρήση βλαβερών χημικών ουσιών στον πόλεμο, αλλά υπάρχει μια γκρίζα ζώνη που επιτρέπει τη χρήση ορισμένων ουσιών σε συγκεκριμένες περιστάσεις, όπως η επιβολή του νόμου.
Αυτό αφήνει πιθανό νομικό έρεισμα για την ανάπτυξη και χρήση ισχυρών όπλων ελέγχου του νου στο πλαίσιο του ισχύοντος νόμου. Ο καθηγητής Ντάντο δηλώνει: «Υπάρχουν επικίνδυνα ρυθμιστικά κενά εντός και μεταξύ αυτών των συνθηκών. Αν δεν κλείσουν, φοβόμαστε ότι ορισμένα κράτη μπορεί να ενθαρρυνθούν να τα εκμεταλλευτούν σε προγράμματα αφιερωμένα σε όπλα στόχευσης του CNS και ευρύτερους παράγοντες ανικανότητας. Πρέπει να δράσουμε τώρα για να προστατεύσουμε την ακεραιότητα της επιστήμης και την ιερότητα του ανθρώπινου νου».
