Για πρώτη φορά, αστρονόμοι εντόπισαν ραδιοσήμα από τον μυστηριώδη διαστρικό επισκέπτη 3I/ATLAS καθώς διασχίζει με ταχύτητα το Ηλιακό μας Σύστημα. Το ραδιοτηλεσκόπιο MeerKAT της Νότιας Αφρικής ανίχνευσε στις 24 Οκτωβρίου γραμμές απορρόφησης από μόρια OH, τα οποία αποτελούνται από οξυγόνο και υδρογόνο, γύρω από το αντικείμενο.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, Άβι Λεμπ, ο οποίος μελετά το 3I/ATLAS από το καλοκαίρι, δήλωσε: «Αυτά τα μόρια αφήνουν ένα χαρακτηριστικό ραδιοφωνικό αποτύπωμα που μπορούν να ανιχνεύσουν τηλεσκόπια όπως το MeerKAT».
Προηγούμενες προσπάθειες ανίχνευσης αυτών των σημάτων στις 20 και 28 Σεπτεμβρίου είχαν αποτύχει. Η ανάλυση έδειξε ότι τα μόρια OH κινούνταν με ταχύτητα περίπου 61 μιλίων ανά δευτερόλεπτο σε σχέση με τη Γη. Το εύρος των γραμμών απορρόφησης αντιστοιχούσε στην αναμενόμενη θερμική κίνηση των μορίων στη θερμοκρασία της επιφάνειας του αντικειμένου, περίπου -43°C. Η ανίχνευση σημειώθηκε λίγες ημέρες μετά τη διέλευση του 3I/ATLAS κοντά στο τροχιακό επίπεδο της Γης, γεγονός που διευκόλυνε την παρατήρησή του.
Τεράστιοι πίδακες υλικού
Εικόνες από οπτικά τηλεσκόπια που καταγράφηκαν στις 9 Νοεμβρίου δείχνουν ότι το 3I/ATLAS εκτοξεύει τεράστιους πίδακες υλικού προς και μακριά από τον Ήλιο. Οι πίδακες αυτοί εκτείνονται σχεδόν 600.000 μίλια προς τον Ήλιο και περίπου 1,8 εκατομμύρια μίλια στην αντίθετη κατεύθυνση, αποστάσεις που αντιστοιχούν περίπου στη διάμετρο του Ήλιου ή του φεγγαριού όπως φαίνεται στον ουρανό.
Με δεδομένη την τρέχουσα απόσταση του αντικειμένου, 203 εκατομμύρια μίλια από τη Γη, αυτές οι τιμές αντιπροσωπεύουν τις πρώτες σαφείς μετρήσεις του τεράστιου μεγέθους της δραστηριότητας του 3I/ATLAS.
«Δεδομένου ότι οι πίδακες της αντίθετης ουράς σταματούν μόνο στα περίπου 620.000 μίλια, η δυναμική τους πίεση υπερβαίνει αυτή του ηλιακού ανέμου κατά έναν παράγοντα του ενός εκατομμυρίου», σημείωσε ο Λεμπ.
Ο ηλιακός άνεμος ρέει με ταχύτητα περίπου 250 μιλίων ανά δευτερόλεπτο, δηλαδή χίλιες φορές ταχύτερα από την ταχύτητα εκροής που θα αναμενόταν από έναν φυσικό κομήτη. «Αυτό υποδηλώνει ροή μάζας περίπου 998 τόνων ανά δευτερόλεπτο ανά εκατομμύριο τετραγωνικά μίλια τμήματος του πίδακα, που αντιστοιχεί σε απώλεια μάζας 50 δισεκατομμυρίων τόνων τον μήνα», πρόσθεσε.
Συνολικά, η εκτιμώμενη εκπεμπόμενη μάζα είναι συγκρίσιμη με τη χαμηλότερη εκτίμηση της ίδιας της μάζας του 3I/ATLAS. «Αν υποθέσουμε πυκνότητα 0,5 γραμμαρίων ανά κυβικό εκατοστό, το αντικείμενο πρέπει να έχει διάμετρο τουλάχιστον τρια μίλια, και αν το μεγαλύτερο μέρος του πυρήνα του επέζησε από το περιήλιο, θα μπορούσε να έχει μέγεθος έξι μιλίων ή και μεγαλύτερο», τόνισε ο Λεμπ.
Προκύπτουν θεμελιώδη ερωτήματα
Για σύγκριση, το διάσημο διαστρικό αντικείμενο 1I/‘Οουμουαμούα είχε μήκος μόλις μερικές εκατοντάδες πόδια. Η τεράστια κλίμακα των πιδάκων του 3I/ATLAS εγείρει θεμελιώδη ερωτήματα. Αν το αντικείμενο ήταν ένας φυσικός κομήτης, οι πίδακες θα έπρεπε να κινούνται πολύ πιο αργά και να χρειάζονταν μήνες για να φτάσουν στις παρατηρούμενες αποστάσεις.
Αντιθέτως, η εξαιρετική μάζα, πυκνότητα και εστίαση των εκροών υποδηλώνουν ότι κάτι ασυνήθιστο συμβαίνει. «Οι αριθμοί είναι δύσκολο να εξηγηθούν από ένα φυσικό κομήτη», ανέφερε ο Λεμπ. «Η απαιτούμενη απώλεια μάζας, η ταχεία φωτεινότητα στο περιήλιο και το μέγεθος δείχνουν ανωμαλίες», συμπλήρωσε.
Φασματοσκοπικές παρατηρήσεις από διαστημικά τηλεσκόπια όπως το Χαμπλ και το Τζέιμς Γουέμπ, οι οποίες προγραμματίζονται καθώς το 3I/ATLAS πλησιάζει στο κοντινότερο σημείο του από τη Γη στις 19 Δεκεμβρίου, θα επιτρέψουν στους αστρονόμους να μετρήσουν την ταχύτητα, τη σύνθεση και τη συνολική μάζα των πιδάκων.
Οι παρατηρήσεις αυτές μπορεί να αποκαλύψουν εάν το 3I/ATLAS είναι ένας συμβατικός παγωμένος κομήτης ή αν τροφοδοτείται από τεχνολογικούς προωθητήρες, οι οποίοι θα μπορούσαν να παράγουν παρόμοιους πίδακες με πολύ μικρότερη απώλεια μάζας.
Εν τω μεταξύ, το διαστημόπλοιο Juno προγραμματίζεται να μελετήσει το αντικείμενο στις 16 Μαρτίου 2026, όταν θα περάσει σε απόσταση 33 εκατομμυρίων μιλίων από τον Δία, χρησιμοποιώντας τη διπολική κεραία του για την ανίχνευση ραδιοσημάτων χαμηλής συχνότητας, όπως αναφέρει η Daily Mail. Παρατηρητήρια σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν επίσης το αντικείμενο, εν μέρει επειδή η τροχιά του ευθυγραμμίζεται σε απόσταση μόλις 9 μοιρών από την κατεύθυνση του διάσημου σήματος «Wow!» του 1977.
«Το 3I/ATLAS μας δίνει μια σπάνια ευκαιρία να μελετήσουμε ένα διαστρικό αντικείμενο σε πραγματικό χρόνο», δήλωσε ο Λεμπ. «Ο συνδυασμός ραδιοφωνικών και οπτικών δεδομένων δείχνει ότι αποβάλλει τεράστιες ποσότητες υλικού, κινείται με απίστευτες ταχύτητες και συμπεριφέρεται με τρόπους που αμφισβητούν την κατανόησή μας για τους φυσικούς κομήτες», ανέφερε χαρακτηριστικά.
