Μόλις τρία μίλια από τις Πυραμίδες της Γκίζας βρίσκεται ένας μυστηριώδης αρχαιολογικός χώρος γνωστός ως Zawyet El Aryan, ο οποίος έχει αποκτήσει το προσωνύμιο «Η Περιοχή 51 της Αιγύπτου». Ο χώρος αυτός παραμένει σφραγισμένος και απρόσιτος εδώ και δεκαετίες, υπό τον αυστηρό έλεγχο του αιγυπτιακού στρατού.
Ο αρχαιολόγος Αλεσάντρο Μπαρσάντι ήταν ο πρώτος που ανέσκαψε την περιοχή στις αρχές του 1900, αποκαλύπτοντας έναν τεράστιο λάκκο σε σχήμα Τ, λαξευμένο σε συμπαγή ασβεστόλιθο, βάθους σχεδόν 30 μέτρων, ο οποίος ήταν επενδυμένος με ογκώδεις γρανιτένιες πλάκες.
Στο κέντρο ενός από τους θαλάμους βρίσκεται μια οβάλ δεξαμενή με εφαρμοστό γρανιτένιο κάλυμμα, μέσα στην οποία, σύμφωνα με την αναφορά του Μπαρσάντι, υπήρχαν ίχνη άγνωστης ουσίας, η οποία σήμερα έχει χαθεί.
Πολλοί αιγυπτιολόγοι πιστεύουν ότι ο χώρος είχε προοριστεί για την ανέγερση μιας πυραμίδας που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, καθώς δεν βρέθηκε καμία υπερκατασκευή πάνω από τον λάκκο. Ωστόσο, ο πραγματικός σκοπός του παραμένει αίνιγμα.
Εντός του συγκροτήματος βρέθηκαν επιγραφές, ανάμεσά τους και η λέξη «Σεμπά» (Seba), η οποία, σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, είναι ο αρχαίος αιγυπτιακός όρος που σημαίνει «πύλη προς τα άστρα».
Ο ανεξάρτητος ερευνητής Ντέρεκ Όλσεν συζήτησε τη μυστηριώδη δομή στο podcast του Ματ Μπιλ «Limitless», προτείνοντας ότι ίσως επρόκειτο για μια κατασκευή προορισμένη για κοσμικά ταξίδια ή πνευματική ανάβαση. Οι διαστάσεις των θαλάμων και των διαδρόμων, οι μαζικές γρανιτένιες επιφάνειες, οι λείοι ασβεστολιθικοί τοίχοι και η σφραγισμένη κεντρική δεξαμενή έχουν τροφοδοτήσει θεωρίες περί προηγμένων ή τελετουργικών χρήσεων.
Το μυστήριο εντάθηκε όταν ο αιγυπτιακός στρατός ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο του χώρου στα μέσα της δεκαετίας του 1960, απαγορεύοντας κάθε σύγχρονη ανασκαφή ή ξενάγηση. Οι φωτογραφίες του Μπαρσάντι παραμένουν μέχρι σήμερα το μοναδικό λεπτομερές αρχείο του συγκροτήματος.
Κατά την αρχική ανασκαφή, βρέθηκαν επιγραφές με μαύρη και κόκκινη μελάνη στους τοίχους, μία εκ των οποίων ανέφερε «Σεμπά-[άγνωστο]-Κα». Αν και δεν είναι γνωστό το πλήρες κείμενο ή η σημασία του, οι όροι αυτοί μεταφράζονται ως «άστρο» και «ζωτική ουσία» ή «δύναμη της ζωής».
Ο Όλσεν πιστεύει ότι πρόκειται για τον αρχαίο αιγυπτιακό όρο που σημαίνει «πύλη προς τα άστρα», υποστηρίζοντας ότι η δομή δημιουργήθηκε ως μέσο για ταξίδια στο σύμπαν. Ωστόσο, οι επιστήμονες της επίσημης αρχαιολογίας επισημαίνουν ότι πιθανότατα επρόκειτο για το όνομα ενός οικοδόμου ή για αναφορά σε κάποιο ιστορικό πρόσωπο της εποχής.
Η κατασκευή σε σχήμα Τ είναι λαξευμένη απευθείας στο φυσικό βραχώδες υπόβαθρο, με λείους τοίχους που δεν καλύφθηκαν ποτέ με πέτρες. Ο τελικός θάλαμος στο άκρο του διαδρόμου δεν ολοκληρώθηκε, με το δάπεδο να είναι το μόνο ολοκληρωμένο τμήμα, καλυμμένο με τεράστιες γρανιτένιες πλάκες μήκους περίπου 4,5 μέτρων, πάχους 2,5 μέτρων και βάρους έως 8 τόνων.
Ο ακριβής σκοπός του χώρου παραμένει άγνωστος. Πολλοί αιγυπτιολόγοι θεωρούν ότι πρόκειται για την αρχή μιας ανολοκλήρωτης πυραμιδικής κατασκευής της 3ης ή 4ης Δυναστείας, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι λειτούργησε ως πειραματική θεμελίωση ή τελετουργικός θάλαμος που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ.
Ο Όλσεν εξήγησε ότι οι τεράστιοι γρανίτες μεταφέρθηκαν επιτόπου για να καλύψουν το δάπεδο. «Γιατί να χρειάζεται κανείς έναν γρανιτένιο λίθο ύψους τριών μέτρων για το πάτωμα;» ρώτησε ο Μπιλ, με τον Όλσεν να απαντά: «Ακριβώς, όταν το έδαφος είναι ήδη ασβεστολιθικό».
Ο Όλσεν πρόσθεσε: «Ο τρόπος που έχουν διαμορφώσει τους ασβεστολιθικούς τοίχους είναι ακατανόητος».
Ο Μπιλ παρενέβη ρωτώντας: «Και γιατί; Τι εξυπηρετεί η δεξαμενή; Ποιος ήταν ο αρχικός της σκοπός; Απόλυτο μυστήριο, έτσι δεν είναι;».
Η δεξαμενή έχει μήκος περίπου 3 μέτρα, πλάτος 2 μέτρα και βάθος 1,5 μέτρο, ενώ βρέθηκε σφραγισμένη με γρανιτένιο κάλυμμα, γεγονός που υποδηλώνει ότι επρόκειτο για κλειστό δοχείο.
Οι αρχαιολόγοι ανέφεραν επίσης την εύρεση μιας κατεστραμμένης αναθηματικής πλάκας με το όνομα του βασιλιά Τζεντεφρέ, πιθανώς συνδέοντας την πυραμίδα με αυτόν τον Φαραώ της 4ης Δυναστείας. Ωστόσο, η αυθεντικότητα και η σημασία της παραμένουν αντικείμενο διαφωνίας μεταξύ των μελετητών, όπως αναφέρει η Daily Mail.
Ο Όλσεν τόνισε ότι παρόμοιες δομές με γρανιτένια κιβώτια υπάρχουν και σε άλλα αρχαία αιγυπτιακά μνημεία, όπως η Μεγάλη Πυραμίδα, το Σεραπείο και η πυραμίδα της Σακάρα. «Βλέπουμε ένα κοινό μοτίβο: αυτά τα τεράστια γρανιτένια δάπεδα και μια κατασκευή με κάλυμμα», ανέφερε χαρακτηριστικά.
