Στο ιστορικό κτήμα της τέως βασιλικής οικογένειας στο Τατόι, στην περιοχή της αρχαίας Δεκελείας, βρέθηκαν περισσότερα από 100.000 αντικείμενα.
Πρόκειται για ένα απίστευτο σύνολο που περιλαμβάνει οικιακό εξοπλισμό, έργα τέχνης, ενδύματα, τάπητες, στρατιωτικά είδη, παράσημα, βιβλία, αρχειακό υλικό, ακόμη και γεωργικά εργαλεία, χρονολογούμενα από το 1860 έως το 1967.
Αυτοί οι «θησαυροί» προέρχονται τόσο από τα κτίρια του Τατοΐου όσο και από άλλες κατοικίες της τέως βασιλικής οικογένειας.
Στο πλαίσιο του φιλόδοξου έργου αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του κτήματος, η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων έχει αναλάβει το κολοσσιαίο έργο της καταγραφής και τεκμηρίωσης αυτών των αντικειμένων.
Μια εξειδικευμένη πολυμελής ομάδα καταγραφέων εργάζεται συστηματικά εδώ φέρνοντας στο φως και τακτοποιώντας έπιπλα, προσωπικά αντικείμενα, παιχνίδια και φωτογραφίες, με στόχο την προστασία τους από τη φθορά και τη διατήρησή τους για τις επόμενες γενιές.
Κατά τη διάρκεια αυτής της επίπονης διαδικασίας, κάθε αντικείμενο αποσυσκευάζεται προσεκτικά, συντηρείται όπου χρειάζεται, φωτογραφίζεται και καταχωρείται σε ένα Ολοκληρωμένο Σύστημα κινητών μνημείων.
Λαμβάνει έναν μοναδικό αριθμό ταυτότητας, ενώ το ψηφιακό δελτίο καταγραφής περιλαμβάνει λεπτομερή στοιχεία, σύντομη περιγραφή, διαστάσεις, χρονολόγηση και φωτογραφία. Κάποια από αυτά, αφού ολοκληρωθεί η συντήρησή τους, αναμένεται να εκτεθούν στους νέους εκθεσιακούς χώρους του Τατοΐου, προσφέροντας μια μοναδική ματιά στην καθημερινότητα και την ιστορία της βασιλικής οικογένειας.
Οι ιστορίες πίσω από τα αντικείμενα: Από την πρώτη φοιτήτρια της Καλών Τεχνών μέχρι έναν «απαγορευμένο» γάμο
Πέρα από την ιστορική τους αξία, πολλά από αυτά τα αντικείμενα κρύβουν συγκινητικές ανθρώπινες ιστορίες. Οι καταγραφείς επέλεξαν ορισμένα που τους εντυπωσίασαν ιδιαίτερα:
- Η Ελευθερία Θεοδώρου ξεχώρισε τον πίνακα “Αγία Λαύρα” της Σοφίας Λασκαρίδου. Η Λασκαρίδου ήταν η πρώτη γυναίκα που φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών το 1903, ανοίγοντας τον δρόμο για πολλές άλλες καλλιτέχνιδες, ένα γεγονός που συνδέεται με τη μελέτη της Θεοδώρου για τη γυναικεία παρουσία στον δημόσιο βίο στις αρχές του 20ού αιώνα.
- Η Μαρία Φινφίνη επέλεξε ένα έντυπο φυλλάδιο από την ταινία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε». Το φυλλάδιο αναφέρεται στην πρώτη προβολή της ταινίας στην Αθήνα, το 1961, παρουσία του βασιλιά Παύλου και της βασίλισσας Φρειδερίκης, οι οποίοι μάλιστα είχαν επισκεφθεί τα γυρίσματα στη Ρόδο, με μέλη της οικογένειας να συμμετέχουν ακόμη και ως βοηθητικοί ηθοποιοί.
- Η Ιωάννα Ζιώγα εντυπωσιάστηκε από ένα ειλητάριο από το Θιβέτ, ένα παραδοσιακό χειροποίητο αντικείμενο με ζωγραφική θάγκα, που απεικονίζει θεότητες από το Θιβετιανό Βουδιστικό Πάνθεον. Η ύπαρξή του υποδεικνύει τις συνδέσεις μελών της βασιλικής οικογένειας με άλλους πολιτισμούς.
- Η Αμαλία Παπαϊωάννου επέλεξε το ταξιδιωτικό μπαούλο-ντουλάπα του Αλέξανδρου και της Ασπασίας Μάνου. Πέρα από προσωπικά αντικείμενα, το μπαούλο περιείχε προσχέδια επιστολών του Αλέξανδρου από το 1919 προς τον Ελευθέριο Βενιζέλο, σχετικά με τον “απαγορευμένο” γάμο του με την Ασπασία Μάνου, ο οποίος είχε προκαλέσει αντιδράσεις στην τότε κυβέρνηση και το παλάτι. Ένας σιωπηλός μάρτυρας μιας άλλης εποχής και ενός μεγάλου έρωτα.
- Η Σοφία Βασιλειάδου επέλεξε ένα πιάτο από πορσελάνι Royal Copenhagen, που εικονίζει τη Μικρή Γοργόνα της Κοπεγχάγης. Η επιλογή της δεν είναι μόνο λόγω της χρηματικής του αξίας, αλλά κυρίως συναισθηματική, καθώς ένα παρόμοιο πιάτο υπάρχει στο σπίτι της και το είχαν αγοράσει οι γονείς της σε ταξίδι τους στην Κοπεγχάγη το 1970.
- Η Χρύσα Βασιλοπούλου επέλεξε δύο αντικείμενα που συνδέονται με τα παιδιά του Τατοΐου: ένα παιδικό βιβλίο “Tiny Tots” με αφιέρωση της Ασπασίας Μάνου στην κόρη της Αλεξάνδρα, και μια αναμνηστική πέτρα με χειρόγραφη αφιέρωση της Σοφίας στη μητέρα της Φρειδερίκη.
Αυτά τα φαινομενικά ευτελή αντικείμενα, χωρίς χρηματική αξία, αποκαλύπτουν την τρυφερή σχέση μητέρας-παιδιού και “απομυθοποιούν” τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, δείχνοντάς τα ως μια απλή οικογένεια με συναισθήματα και καθημερινότητα.
- Τέλος, η Ελένη Ρουσοδήμου επέλεξε το νυφικό φόρεμα της Άννας Μαρίας από τον γάμο της με τον Κωνσταντίνο το 1964. Το λευκό μεταξωτό φόρεμα, δημιουργία του Δανού σχεδιαστή Γιώργκεν Μπέντερ, βρέθηκε μέσα στην αρχική του μεταλλική βαλίτσα μεταφοράς από τη Δανία, με το βασιλικό μονόγραμμα της Άννας Μαρίας.
Το μέλλον του Τατοΐου: Από το χρονοντούλαπο σε σύγχρονο πολιτιστικό προορισμό
Οι εργασίες αποκατάστασης στο Τατόι βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη, με σταδιακή ολοκλήρωση σημαντικών τμημάτων. Στο Ανάκτορο, έχουν ολοκληρωθεί οι ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις, η αποκατάσταση του υπογείου και της σοφίτας, ενώ προχωρούν το ισόγειο και ο πρώτος όροφος.
Η μουσειολογική και μουσειογραφική μελέτη έχουν οριστικοποιηθεί και η εφαρμογή τους ξεκινάει. Στους Κήπους του Ανακτόρου, οι υποδομές έχουν εγκατασταθεί και οι φυτεύσεις προχωρούν.
Ικανοποιητικά εξελίσσονται και οι εργασίες στον Στάβλο του Γεωργίου Α’, ο οποίος θα στεγάσει το Μουσείο των Βασιλικών Αμαξών, με την επίπονη ανακατασκευή της στέγης να έχει ολοκληρωθεί. Οι άμαξες και το υπόλοιπο εκθεσιακό υλικό έχουν συντηρηθεί πλήρως.
Παράλληλα, το Νέο Βουστάσιο αποκαθίσταται με ταχύ ρυθμό, με στόχο την ολοκλήρωσή του τους επόμενους μήνες. Εκεί προβλέπεται η δημιουργία δύο θεματικών μουσείων: ενός αφιερωμένου στα οχήματα-μνημεία της τέως βασιλικής οικογένειας και ενός στην αγροκτηνοτροφική παραγωγή του κτήματος. Τα αυτοκίνητα και ο γεωργικός εξοπλισμός έχουν ήδη συντηρηθεί, ενώ ο όροφος του Βουστασίου θα λειτουργήσει ως χώρος συνεδρίων και πολιτιστικών εκδηλώσεων. Επίσης, οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης του Μαυσωλείου έχουν ολοκληρωθεί.
Στόχος του Υπουργείου Πολιτισμού είναι η ολοκλήρωση των βασικών έργων έως το τέλος του 2025, ώστε το αποκατεστημένο κτήμα του Τατοΐου να αποδοθεί στους πολίτες της Αττικής και στους επισκέπτες του το 2026, μετατρέποντας ένα ιστορικό “χρονοντούλαπο” σε έναν σύγχρονο και ζωντανό πολιτιστικό προορισμό.
