Ακόμη και όταν τα συναισθήματά μας είναι έντονα, συνήθως ξέρουμε το γιατί. Γνωρίζουμε από πού πηγάζει η χαρά ή η λύπη μας, ο ενθουσιασμός ή η απογοήτευσή μας. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι άνθρωποι που βιώνουν απροσδόκητες εκρήξεις συναισθημάτων, σε μια οριακή κατάσταση, η οποία ονομάζεται συναισθηματική πλημμύρα.
Τα συναισθήματα σε αυτή τη φάση είναι συντριπτικά, αναγκάζοντας το σώμα και τον εγκέφαλο να λειτουργούν σαν να αντιμετωπίζουν συνθήκες επιβίωσης. Και η διαχείριση των συναισθημάτων σε αυτή την κατάσταση είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Ο καθένας μπορεί να βιώσει συναισθηματική πλημμύρα. Μερικοί άνθρωποι όμως μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, όπως άτομα με τραύματα από το παρελθόν, γενετική προδιάθεση ή άνθρωποι που γενικά δυσκολεύονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους.
Οι καταστάσεις ψυχικής υγείας που περιλαμβάνουν έντονα και μεταβαλλόμενα συναισθήματα, όπως ορισμένες διαταραχές προσωπικότητας, αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο συναισθηματικής πλημμύρας.
Διαφορές ανάμεσα σε παιδιά και ενήλικες
Σύμφωνα με το HealthNews, η συναισθηματική πλημμύρα εκδηλώνεται διαφορετικά σε ενήλικες και παιδιά. Ο εγκέφαλός μας δεν έχει αναπτυχθεί πλήρως μέχρι να φτάσουμε τα 25 έτη, πράγμα που σημαίνει ότι και οι δεξιότητες διαχείρισης συναισθημάτων μπορεί να εξελίσσονται μέχρι αυτή την ηλικία.
Γι’ αυτόν τον λόγο συχνά στα παιδιά η συναισθηματική πλημμύρα μοιάζει με κατάρρευση, κλάματα και ξεσπάσματα. Αρκεί μια απλή απογοήτευση, όπως ένα παιχνίδι που δεν πήραν, για να βρεθούν σε αυτήν την κατάσταση και εναπόκειται στους γονείς να τα βοηθήσουν για τη διαχείριση των συναισθημάτων τους και για την ενίσχυση της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Στους ενήλικες από την άλλη, η συναισθηματική πλημμύρα προκαλείται συνήθως από τραύματα του παρελθόντος, ψυχολογικά προβλήματα ή τις διαπροσωπικές σχέσεις. Για παράδειγμα μια έντονη διαμάχη με τον/την σύντροφο μπορεί να δημιουργήσει εξίσου έντονα συναισθήματα λύπης και ακολούθως σε συναισθηματική πλημμύρα.
Συμπτώματα συναισθηματικής πλημμύρας
Αν και τα συμπτώματα διαφέρουν από άτομο σε άτομο, τα βασικά συναισθηματικά, ψυχικά και σωματικά σημάδια της συναισθηματικής πλημμύρας είναι:
- Απώλεια ελέγχου των συναισθημάτων
- Αδυναμία καθαρής σκέψης
- Λήψη παράλογων αποφάσεων
- Αρνητικός εσωτερικός διάλογος
- Ανεξέλεγκτες, επαναλαμβανόμενες, εμμονικές σκέψεις
- Ξεσπάσματα με κλάματα
- Αυξημένος καρδιακός ρυθμός
- Κόμποι στο στομάχι
- Δυσκολία στην αναπνοή
- Εφίδρωση και/ή τρέμουλο
Βασικοί τρόποι διαχείρισης της συναισθηματικής πλημμύρας
Τα συμπτώματα συχνά μπορεί να τρέφονται το ένα από το άλλο και η ανάπτυξη ενός συνόλου εργαλείων για τη διαχείριση των επεισοδίων συναισθηματικής πλημμύρας μπορεί να αποδειχθεί απίστευτα χρήσιμη, καθώς βοηθά στην επιστροφή του ατόμου σε μια ήρεμη κατάσταση.
Η κατανόηση των ερεθισμάτων που προκαλούν τη συναισθηματική πλημμύρα είναι ένας από τους βασικούς τρόπους αντιμετώπισής της. Υπάρχουν επίσης μερικές ψυχολογικές τεχνικές που είναι χρήσιμες για να διαχωρίσετε τον εαυτό σας από τα συναισθήματά σας και έτσι να ξεφύγετε από τον φαύλο κύκλο.
Ασκήσεις αναπνοής για την ενεργοποίηση του Παρασυμπαθητικού Νευρικού Συστήματος το οποίο ενεργοποιεί τον μηχανισμό του οργανισμού για «ηρεμία και ασφάλεια» και δρα σε αντιδιαστολή με το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα που διεγείρει και ενεργοποιεί τον μηχανισμό «fight or flight», δηλαδή αντιμετώπιση της πίεσης με πάλη ή με φυγή.
Θετική αυτοομιλία: Η έξοδος από τον φαύλο κύκλο της σκληρής αυτοκριτικής με μια θετική προσέγγιση του εαυτού μας ενισχύει την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση.
Εξάσκηση τεχνικών γείωσης και επίγνωσης για την απόσπαση από τις σκέψεις που προκαλούν τη συναισθηματική πλημμύρα. Μια από τις πιο γνωστές τεχνικές είναι η 5-4-3-2-1 που αξιοποιεί τις αισθήσεις: Εστιάστε σε 5 πράγματα που μπορείτε να δείτε, 4 πράγματα που μπορείτε να αγγίξετε, 3 που μπορείτε να ακούσετε, 2 που μπορείτε να μυρίσετε και 1 που μπορείτε να γευτείτε.
Εξωτερίκευση συναισθημάτων και σωματική δραστηριότητα για αποσυμπίεση.
Καθορισμός ορίων: Πρόκειται για έναν δύσκολο αλλά εξαιρετικά αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης της συναισθηματικής πλημμύρας. Το να γνωρίζετε και να θέτετε όρια στο τι θα ανεχτείτε ή τι δεν θα ανεχτείτε δεν είναι μόνο ενδυνάμωση, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση των συναισθημάτων.
Αυτοφροντίδα: Η ανάπτυξη εργαλείων αυτοφροντίδας βελτιώνει τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου και μπορεί να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση των κυμάτων της συναισθηματικής πλημμύρας.
Προσδιορισμός της αιτίας: Το να γνωρίζετε τι μπορεί να προκαλέσει τη συναισθηματική πλημμύρα είναι ένας από τους πιο άμεσους τρόπους για να την αντιμετωπίσετε. Σας επιτρέπει να αποφεύγετε προληπτικά την ένταση αναγνωρίζοντας εκ των προτέρων την κατάσταση που θα την πυροδοτήσει.
Πότε να ζητήσετε επαγγελματική βοήθεια
Μπορεί να είναι δύσκολο να διαχειριστείτε μόνοι σας τη συναισθηματική πλημμύρα και μπορεί να είναι πολύ ενοχλητική για την καθημερινή ζωή και τις σχέσεις. Εάν έχετε δοκιμάσει διάφορες μεθόδους αλλά εξακολουθείτε να παλεύετε με τις πλημμύρες συναισθημάτων, ίσως είναι καιρός να μιλήσετε με έναν επαγγελματία. Ένας θεραπευτής ή σύμβουλος μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τις αιτίες, να αντιμετωπίσετε τα υποκείμενα ζητήματα και να σας δώσει πρόσθετη υποστήριξη και εργαλεία για να αντιμετωπίσετε τα επεισόδια συναισθηματικής πλημμύρας.
