Η διπολική διαταραχή (παλαιότερα γνωστή και ως μανιοκατάθλιψη) είναι μια ψυχική ασθένεια που προκαλεί ασυνήθιστες αλλαγές στη διάθεση, τα επίπεδα δραστηριότητας, τη συγκέντρωση και τη συμπεριφορά ενός ατόμου.
Πάνω από 40 εκατ. άνθρωποι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, πάσχουν από αυτήν. Η διπολική διαταραχή εμφανίζεται συνήθως κατά την εφηβεία, με το 76% των πασχόντων να εμφανίζουν τα πρώτα συμπτώματα πριν από την ηλικία των 21 ετών. Οι περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν πολλαπλά επεισόδια κατά τη διάρκεια της ζωής τους, με περίπου έναν στους τέσσερις που λαμβάνουν αγωγή να ξανακάνουν επεισόδιο κάθε χρόνο.
Η 30ή Μαρτίου έχει ανακηρυχτεί ως Παγκόσμια Ημέρα Διπολικής Διαταραχής. Η ημέρα αυτή αποσκοπεί να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει την παγκόσμια κοινότητα για τη νόσο και τα συμπτώματα της και να συμβάλλει στην εξάλειψη του κοινωνικού στίγματος που φέρουν οι πάσχοντες και οι οικείοι τους.
Η επιλογή της 30ής Μαρτίου δεν είναι τυχαία. Είναι η γενέθλια ημέρα του σπουδαίου Ολλανδού ζωγράφου Βίνσεντ Βαν Γκογκ, ο οποίος διαγνώστηκε -μεταθανάτια- ότι έπασχε από διπολική διαταραχή.
Τα αίτια της διπολικής διαταραχής
Η ακριβής αιτία της διπολικής διαταραχής είναι άγνωστη, αν και πιστεύεται ότι πολλά πράγματα μπορούν να πυροδοτήσουν ένα επεισόδιο. Αυτά περιλαμβάνουν:
- ακραίο στρες
- συντριπτικά προβλήματα
- γεγονότα που επιφέρουν μεγάλες αλλαγές
- γενετικούς και χημικούς παράγοντες
Οι τρεις τύποι διπολικής διαταραχής
Υπάρχουν τρεις τύποι διπολικής διαταραχής. Και οι τρεις τύποι περιλαμβάνουν αλλαγές στη διάθεση, την ενέργεια και τα επίπεδα δραστηριότητας.
Οι διακυμάνσεις της διάθεσης αποτελούνται από περιόδους «εξαιρετικά μεγάλου ενθουσιασμού», ευερέθιστης συμπεριφοράς και υπερδραστηριότητας (μανιακά επεισόδια) και περιόδους έντονης θλίψης, αδιαφορίας ή απελπισίας (καταθλιπτικά επεισόδια). Οι λιγότερο σοβαρές μανιακές περίοδοι είναι γνωστές ως υπομανιακά επεισόδια.
Καταθλιπτικό επεισόδιο. Η κατάθλιψη επηρεάζει αρνητικά τον τρόπο που αισθάνεται, σκέφτεται και ενεργεί ένα άτομο. Προκαλεί συναισθήματα θλίψης ή/και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες και πρόσωπα. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία συναισθηματικών και σωματικών προβλημάτων. (Διαβάστε αναλυτικά: Στοιχεία και αλήθειες για την κατάθλιψη)
Μανιακό επεισόδιο. Η φάση μανίας της διπολικής διαταραχής περιλαμβάνει ένα ασυνήθιστα υψηλό επίπεδο ενέργειας και δραστηριότητας. Το άτομο βιώνει πολλαπλές και «καλπάζουσες» σκέψεις, έχει λιγότερη ανάγκη για ύπνο, μπορεί να δυσκολεύεται στη συγκέντρωση ή να είναι υπερπαρατηρητικό. Μπορεί επίσης να εμφανίσει παράτολμη, επιθετική, ανεξέλεγκτη ή αλλόκοτη συμπεριφορά.
Υπομανία. Είναι η κατάσταση υπερλειτουργίας του εγκεφάλου και του οργανισμού που μοιάζει με την μανία αλλά με μικρότερη κλινική αναπαράσταση. Αυτά τα επεισόδια ίσως είναι και τα δυσκολότερα στην διάγνωση, αφού ο ασθενής είναι λειτουργικός και υπερπαραγωγικός για μεγάλα διαστήματα, δίχως να φτάνει τα επίπεδα έντασης και σοβαρότητας της μανίας.
Κυκλοθυμική Διαταραχή
Η κυκλοθυμική διαταραχή είναι μια ηπιότερη μορφή διπολικής διαταραχής που περιλαμβάνει πολλές εναλλαγές της διάθεσης. Τα άτομα με κυκλοθυμία βιώνουν συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα αλλά με λιγότερο σοβαρά συμπτώματα.
Τα συμπτώματα της κυκλοθυμικής διαταραχής περιλαμβάνουν πολλές περιόδους υπομανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων για τουλάχιστον δύο χρόνια, χωρίς ωστόσο να πληρούν τα κριτήρια για να χαρακτηριστούν ως υπομανιακό ή καταθλιπτικό επεισόδιο.
Η θεραπεία της διπολικής διαταραχής
Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής συνήθως βελτιώνονται με τη θεραπεία. Η φαρμακευτική αγωγή είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της θεραπείας της διπολικής διαταραχής, αν και η ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να βοηθήσει πολλούς ασθενείς να κατανοήσουν την ασθένειά τους και να αποδεχτούν την φαρμακευτική θεραπεία.
Τα φάρμακα που είναι γνωστά ως «σταθεροποιητές διάθεσης» και τα αντιψυχωσικά, κατά περίπτωση, φάρμακα είναι οι πιο συχνά συνταγογραφούμενοι τύποι φαρμάκων για τη διπολική διαταραχή.
Γενικά η θεραπεία της διπολικής διαταραχής έχει υψηλό επίπεδο εξατομίκευσης. Οι ασθενείς ενδεχομένως να χρειαστεί να δοκιμάσουν διαφορετικά φάρμακα και συνδυασμούς μέχρι να διαπιστωθεί τι λειτουργεί καλύτερα σ’ εκείνους.
Σε κάθε περίπτωση, τα καλύτερα θεραπευτικά αποτελέσματα επιτυγχάνονται με τον συνδυασμό φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Επειδή η διπολική διαταραχή είναι μια χρόνια ασθένεια στην οποία τυπικά επανεμφανίζονται επεισόδια διάθεσης, συνιστάται η συνεχής προληπτική θεραπεία.
Δεδομένου ότι η διπολική διαταραχή μπορεί να προκαλέσει σοβαρές αναταράξεις στην καθημερινή ζωή ενός ατόμου και να δημιουργήσει μια δύσκολη οικογενειακή κατάσταση, οι συγγενείς χρειάζεται επίσης να συνεργαστούν με επαγγελματίες της ψυχικής υγείας, τόσο για να υποστηριχθούν όσο και για να μάθουν στρατηγικές αντιμετώπισης κατά τις περιόδους κρίσης και να έχουν ενεργή συμμετοχή στη θεραπεία.
