Ένα νέο viral κύμα στο διαδίκτυο αναζωπυρώνει τη συζήτηση γύρω από τους λεγόμενους «καθαρισμούς παρασίτων». Δημοφιλή βίντεο στο TikTok και σε άλλες πλατφόρμες υποστηρίζουν ότι όλοι οι άνθρωποι φιλοξενούν παράσιτα από το νερό, τα τρόφιμα ή το περιβάλλον και πως απαιτείται τακτική αποτοξίνωση για την απομάκρυνσή τους. Στο επίκεντρο αυτής της τάσης βρίσκεται η Heidi Klum.

Η παρουσιάστρια και σούπερ μόντελ δήλωσε πρόσφατα στη Wall Street Journal ότι ξεκινά μαζί με τον σύζυγό της έναν «μηνιαίο καθαρισμό από σκουλήκια και παράσιτα». Όπως εξήγησε, το ζευγάρι εμπνεύστηκε από αναρτήσεις στο Instagram και αποφάσισε να λαμβάνει χάπια με γαρίφαλο και σπόρους παπάγιας για να «ξεπλύνει τους μολυσματικούς εισβολείς».

«Άκουσα ότι πρέπει να το κάνετε μία φορά τον χρόνο και εγώ δεν το έχω κάνει ποτέ», ανέφερε η Klum. «Αισθάνομαι ότι έχω μείνει πίσω. Δεν ξέρω τι θα προκύψει».

Η δήλωσή της προκάλεσε έντονο ενδιαφέρον και ερωτήματα: Χρειάζεται πράγματι να κάνουμε τέτοιους καθαρισμούς; Και κυρίως: έχουμε όλοι παράσιτα;

Τι είναι τα παράσιτα και πώς μεταδίδονται

Τα παράσιτα είναι οργανισμοί που ζουν πάνω ή μέσα σε έναν ξενιστή, αντλώντας από αυτόν θρεπτικά συστατικά και προκαλώντας βλάβες, εξηγεί η Amy Edwards, MD, ειδικός λοιμωδών νοσημάτων και επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Case Western Reserve.

Σε αντίθεση με βακτήρια και μύκητες που συμβιώνουν με τον άνθρωπο και συχνά ωφελούν την υγεία, τα παράσιτα είναι επιβαρυντικά. Διακρίνονται σε τρεις βασικές κατηγορίες:
  • Ελμίνθες (εντερικοί σκώληκες): ταινίες, στρογγυλά σκουλήκια, αγκυλόστομα, που εγκαθίστανται στο πεπτικό σύστημα.
  • Πρωτόζωα: μονοκύτταροι οργανισμοί που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών ή μολυσμένου νερού. Ενδεικτικό παράδειγμα, η ελονοσία που προκαλείται από το Plasmodium falciparum.
  • Εκτοπαράσιτα: ζουν πάνω στον ξενιστή, όπως ψείρες, ψύλλοι και τσιμπούρια.

Οι καθαρισμοί που προωθούνται συνήθως στοχεύουν τους εντερικούς σκώληκες. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, περίπου το 25% του παγκόσμιου πληθυσμού έχει μολυνθεί από ελμινθικά παράσιτα που μεταδίδονται μέσω του εδάφους. Στις ΗΠΑ, όμως, η εικόνα είναι διαφορετική: μολύνσεις παρατηρούνται κυρίως σε ταξιδιώτες ή μετανάστες από περιοχές με χαμηλή υγιεινή.

Ακόμη κι έτσι, περίπου 40 εκατομμύρια Αμερικανοί, κυρίως παιδιά, ζουν με κάποια μορφή εντερικού παρασίτου. Το πιο συνηθισμένο στις ΗΠΑ είναι η οξυουρίαση (pinworms), που μεταδίδεται με άμεση επαφή και όχι από τρόφιμα ή νερό.

Η «μόδα» των καθαρισμών

Στα social media, εκατοντάδες influencers διαφημίζουν προϊόντα και «προγράμματα αποτοξίνωσης» που υπόσχονται την απομάκρυνση παρασίτων. Συστήνουν συμπληρώματα με αψιθιά, γαρίφαλο ή σπόρους παπάγιας και δίαιτες βασισμένες σε μη επεξεργασμένα τρόφιμα. Οι χρήστες ισχυρίζονται ότι τέτοιοι καθαρισμοί μπορούν να θεραπεύσουν πονοκεφάλους, κόπωση, πεπτικά προβλήματα, δερματικές παθήσεις και διαταραχές ύπνου.

Όμως, η επιστημονική τεκμηρίωση είναι ελάχιστη. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι φυτικά εκχυλίσματα μπορεί να εμφανίζουν αντιπαρασιτική δράση στο εργαστήριο. Ωστόσο, όπως τονίζει η Δρ. Edwards, «άλλο το αποτέλεσμα σε δοκιμαστικό σωλήνα και άλλο μέσα στο ανθρώπινο σώμα».

Οι κίνδυνοι των καθαρισμών

Η Δρ. Edwards υπογραμμίζει ότι οι εντερικές παρασιτώσεις είναι σπάνιες στις ΗΠΑ και, συνεπώς, τακτικοί καθαρισμοί είναι «περιττοί». Επιπλέον, οι αυστηροί διατροφικοί περιορισμοί που συνοδεύουν τέτοια προγράμματα μπορεί να οδηγήσουν σε αφυδάτωση και άλλα προβλήματα υγείας.

Η Sue-Ellen Anderson-Haynes, MS, RDN, εκπρόσωπος της Ακαδημίας Διατροφής και Διαιτολογίας, προσθέτει ότι τα συμπληρώματα που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις αποτοξινώσεις μπορεί να έχουν παρενέργειες ή να διαταράξουν το μικροβίωμα του εντέρου. «Το σώμα μας έχει ήδη μια ευαίσθητη ισορροπία», σημειώνει.

Πότε να δείτε γιατρό

Αντί για αμφιλεγόμενους καθαρισμούς, οι ειδικοί προτείνουν ιατρικό έλεγχο όταν υπάρχουν συμπτώματα που παραπέμπουν σε εντερικά παράσιτα. Η διάγνωση γίνεται με εξέταση κοπράνων και η θεραπεία με φαρμακευτική αγωγή.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • κοιλιακό πόνο,
  • κνησμό (ιδιαίτερα γύρω από τον πρωκτό τη νύχτα),
  • διάρροια,
  • απώλεια θρεπτικών συστατικών ή αίματος,
  • αναιμία λόγω έλλειψης σιδήρου,
  • καθυστέρηση ανάπτυξης σε παιδιά,
  • σε σοβαρές περιπτώσεις, πρωκτική πρόπτωση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι πολλοί φορείς παρασίτων μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί.

Συμπερασματικά

Παρά τον θόρυβο που δημιουργούν στα social media προσωπικότητες όπως η Heidi Klum, οι καθαρισμοί παρασίτων δεν έχουν επιστημονικά αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα. Οι περισσότεροι Αμερικανοί και γενικότερα όσοι ζουν σε χώρες με ασφαλές πόσιμο νερό και συνθήκες υγιεινής, δεν χρειάζονται τέτοιες αποτοξινώσεις.

«Εάν κάποιος έχει συμπτώματα ή ανησυχίες, το σωστό βήμα είναι να μιλήσει με τον γιατρό του», καταλήγει η Δρ. Edwards. «Δεν μαντεύουμε, κάνουμε εξετάσεις».