Η δημιουργία νέων συνηθειών είναι δύσκολη υπόθεση, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για γυμναστική. Θέλει κατάλληλη ψυχολογική προσέγγιση και συνέπεια. Τι γίνεται όμως αν το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη πειθαρχίας αλλά το ότι διαλέγεις λάθος είδος άσκησης για τον χαρακτήρα σου;
Πρόσφατη έρευνα δείχνει πως ο τύπος της προσωπικότητάς μπορεί να επηρεάζει όχι μόνο το πόσο καλά αποδίδεις αλλά και το πόσο απολαμβάνεις τη γυμναστική. Και όταν σου αρέσει αυτό που κάνεις, είναι πιθανότερο να είσαι και συνεπής. Άρα, ίσως το μυστικό για ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα γυμναστικής να είναι πιο απλό από όσο νομίζεις: Αρκεί να βρεις το είδος της άσκησης που ταιριάζει στον ψυχισμό σου.
«Δεν έχει νόημα να προτείνουμε το τέλειο πρόγραμμα άσκησης σε κάποιον αν δεν πρόκειται να το ακολουθήσει», δήλωσε η επικεφαλής καθηγήτρια της έρευνας Φλαμίνια Ρόνκαστο BBC Science Focus. «Η απόλαυση είναι το κλειδί για την αλλαγή συμπεριφοράς. Αν θέλουμε να ενθαρρύνουμε τον κόσμο να γίνει πιο ενεργός, πρέπει να είμαστε πιο στρατηγικοί στην εύρεση δραστηριοτήτων που του αρέσουν, ώστε να επιστρέφει σε αυτές».
Πώς έγινε η μελέτη
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του University College London του Ηνωμένου Βασιλείου και δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychology.
Αρχικά συμμετείχαν 132 άτομα από το ευρύ κοινό, με 86 να ολοκληρώνουν τη διαδικασία. Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ένα ερωτηματολόγιο με δημογραφικά στοιχεία, την Κλίμακα Αντιληπτής Έντασης Άγχους (PSS-10) και μια τροποποιημένη εκδοχή του ερωτηματολογίου Big Five (BFI-10), που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση των πέντε βασικών παραγόντων της προσωπικότητας.
Τα βασικά χαρακτηριστικά που εξετάστηκαν ήταν:
- Καλοσύνη (agreeableness): προθυμία για συνεργασία
- Ευσυνειδησία (conscientiousness): αυτοέλεγχος και προσοχή στη λεπτομέρεια
- Εξωστρέφεια (extraversion): πόσο κοινωνικός και εξωστρεφής είναι κάποιος
- Νευρωτισμός (neuroticism): άτομα επιρρεπή σε άγχος και κυκλοθυμία
- Δεκτικότητα (openness): προθυμία να δοκιμάσει νέα πράγματα
Οι συμμετέχοντες ακολούθησαν ένα πρόγραμμα γυμναστικής με διάφορες ασκήσεις ενδυνάμωσης, αλλά και αερόβιες ασκήσεις (στατικ΄ποδήλατο) σε διαφορετικές εντάσεις (χαμηλή, μέτρια, υψηλή). Μετά από κάθε συνεδρία, βαθμολογούσαν την απόλαυσή τους από 1 έως 7.
Κατόπιν, χωρίστηκαν σε δύο ομάδες:
- Η ομάδα ελέγχου συνέχισε κανονικά τη ζωή της, με κάποιες εβδομαδιαίες διατάσεις 10 λεπτών.
- Η πειραματική ομάδα συνέχισε ένα πρόγραμμα 8 εβδομάδων με ποδήλατο στο σπίτι και ασκήσεις ενδυνάμωσης, και πάλι σε τρεις εντάσεις (χαμηλή, μεσαία και HIIT), και μία εβδομαδιαία συνεδρία ενδυνάμωσης.
Τα αποτελέσματα της έρευνας
Οι εξωστρεφείς φάνηκε να απολαμβάνουν πιο έντονη άσκηση, όπως διαλειμματική προπόνηση (HIIT). Αυτό υποδηλώνει ότι άτομα με πιο κοινωνική φύση πιθανόν να απολαμβάνουν ενεργητικές, αερόβιες δραστηριότητες, ειδικά αν περιλαμβάνουν κοινωνική διάδραση, όπως ομαδικά σπορ ή μαθήματα χορού.
Αντίθετα, τα άτομα με υψηλό σκορ στον νευρωτισμό προτιμούσαν την ιδιωτικότητα και δεν ένιωθαν άνετα όταν τους παρατηρούσαν κατά τη διάρκεια των ασκήσεων. Ήταν επίσης λιγότερο πρόθυμοι να παρακολουθούν τον καρδιακό τους ρυθμό, παρά τις οδηγίες των ερευνητών.
«Αυτό δείχνει ότι τα άτομα αυτής της κατηγορίας ίσως εκτιμούν την αυτονομία και την ιδιωτικότητα κατά την άσκηση», σχολίασε η Ρόνκα. Γενικά προτιμούσαν πιο χαλαρωτικές μορφές άσκησης, όπως οι διατάσεις – αν και η υψηλή ένταση ήταν αποδεκτή, αρκεί να υπήρχαν σημαντικά διαλείμματα.
Όλοι οι συμμετέχοντες που παρέμειναν στο πρόγραμμα είδαν οφέλη, όμως η πιο αγχώδης ομάδα – αυτή των νευρωτικών – ξεχώρισε σε ένα σημείο: «Αυτά τα άτομα παρουσίασαν ιδιαίτερα ισχυρή μείωση του άγχους μετά το πρόγραμμα άσκησης», είπε η Ρόνκα. «Αυτό είναι εξαιρετικό νέο, καθώς δείχνει ότι όσοι έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη για μείωση του στρες, ανταποκρίνονται πολύ καλά στη γυμναστική».
Δεν είχαν όμως όλοι μια ισχυρή προτίμηση. Παραδόξως, η ευσυνειδησία δεν συνδέθηκε με συγκεκριμένο τύπο άσκησης. Επειδή αυτό το χαρακτηριστικό δηλώνει επιμονή και προσανατολισμό σε στόχους, οι ερευνητές εκτιμούν ότι τα άτομα αυτά κινητοποιούνται κυρίως από τα αποτελέσματα της άσκησης και λιγότερο από την απόλαυσή της.
Επίσης άτομα με υψηλή καλοσύνη ή δεκτικότητα δεν έδειξαν σαφή προτίμηση σε συγκεκριμένο είδος άσκησης. «Ωστόσο, αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να επηρεάζουν με άλλους τρόπους τη στάση μας απέναντι στη φυσική δραστηριότητα, όπως το πόσο πρόθυμοι είμαστε να δοκιμάσουμε νέες μορφές άσκησης», είπε η Ρόνκα.
Το κλειδί είναι η παρακίνηση
«Είναι μια πραγματικά καινοτόμα μελέτη, γιατί εξετάζει μια πρωτότυπη ιδέα: πώς η προσωπικότητα ενός ατόμου θα μπορούσε να δείχνει τον τρόπο με τον οποίο ασκείται», δήλωσε στο Health Line Μπραντ Ντόναχιου, διδάκτωρ ψυχολογίας, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νεβάδα στο Λας Βέγκας και δημιουργός του Προγράμματος Βέλτιστης Απόδοσης στον Αθλητισμό (TOPPS).
«Τα ευρήματα σε βάζουν σε σκέψη. Αν κάποιος είναι εσωστρεφής ή εξωστρεφής, ίσως είναι κάτι που θα έπρεπε να λάβει υπόψη του όταν φτιάχνει τη ρουτίνα γυμναστικής του», πρόσθεσε ο Ντόναχιου, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα.
Ωστόσο σημειώνει πως τελικά «το ερώτημα είναι ένα: Πώς θα παρακινήσουμε το άτομα για να γυμναστεί; Μπορεί ορισμένα χαρακτηριστικά να ενισχύουν το κίνητρο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Όμως, στο τέλος, μπορεί αυτά να είναι γενικεύσεις». Εξάλλου, όπως υπογραμμίζει, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν μόνο ένα χαρακτηριστικό προσωπικότητας, αλλά συνδυασμούς. Αυτό περιπλέκει την κατάσταση.
Ο Ντόναχιου προτείνει κάποιες πιο απλές ερωτήσεις για να βρει κάποιος τι του ταιριάζει:
- Τι είδη άσκησης έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά για εσάς στο παρελθόν;
- Σας αρέσει να γυμνάζεστε μόνοι ή με παρέα;
- Ποια είναι η τρέχουσα ρουτίνα σας;
- Ποιοι είναι οι στόχοι σας σε επίπεδο φυσικής κατάστασης;
Προφανώς και δεν χρειάζεστε τεστ προσωπικότητας για να καταλάβετε ποια άσκηση σας ταιριάζει. Όμως το σημαντικότερο είναι ένα: Η καλύτερη άσκηση για εσάς είναι αυτή που σας αρέσει και μπορείτε να είστε συνεπής σε αυτή.
Ξεκινήστε από αυτό και προσθέστε σταδιακά περισσότερο κίνηση στη μέρα σας. Ακόμα και λίγα λεπτά μετράνε. Και ξαφνικά, χωρίς να το καταλάβετε, πετύχετε και τη γενική σύσταση των 150 λεπτών άσκησης την εβδομάδα. Και θα νιώθετε υπέροχα, όποια κι αν είναι η προσωπικότητά σας, όποια άσκηση κι αν έχετε επιλέξει.
