Μπροστά σε μια βαθιά δημοσιονομική πρόκληση βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη γήρανση του πληθυσμού να απειλεί τη βιωσιμότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων και τη σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών. Σύμφωνα με νέα μελέτη του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) και του European Liberal Forum (ELF), η μετάβαση προς κεφαλαιοποιητικά ή μικτά συνταξιοδοτικά μοντέλα αποτελεί κλειδί για τη μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της Ευρώπης.

Η έρευνα προτείνει μεταρρυθμίσεις που συνδέουν τη δημοσιονομική σταθερότητα με την κοινωνική δικαιοσύνη, δίνοντας έμφαση στις επενδύσεις, την αποταμίευση και τη διαγενεακή ισορροπία σε μια νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για το μέλλον των συντάξεων.

Μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις των επόμενων δεκαετιών καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η γήρανση του πληθυσμού επιβαρύνει τα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα και, κατ’ επέκταση, τη σταθερότητα των δημόσιων οικονομικών.

Αυτό προκύπτει από τη νέα μελέτη του ΚΕΦΙΜ και του ELF, με τίτλο «Future-Proofing the EU Budget: A Pension System for Our Common Future», η οποία υπογραμμίζει ότι η μετάβαση των κρατών-μελών σε κεφαλαιοποιητικά ή μικτά συστήματα είναι προϋπόθεση για τη δημοσιονομική ανθεκτικότητα και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ανταγωνιστικότητας.

Ένα αυξανόμενο βάρος για τα δημόσια οικονομικά

Οι συντάξεις απορροφούν πάνω από το 75% των δαπανών κοινωνικής προστασίας στην ΕΕ και φτάνουν να αντιστοιχούν έως και 15% του ΑΕΠ σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Γαλλία. Η συρρίκνωση του ευρωπαϊκού πληθυσμού αναμένεται να επιβαρύνει περαιτέρω τα ήδη πιεσμένα διανεμητικά συστήματα.

Η καθυστέρηση στην ανάπτυξη κεφαλαιοποιητικών πυλώνων στερεί από την ευρωπαϊκή οικονομία περίπου 350 δισ. ευρώ ετησίως σε χαμένα επενδυτικά έσοδα. Αντίθετα, παραδείγματα χωρών όπως η Δανία, η Ολλανδία και η Ισλανδία δείχνουν ότι η ύπαρξη ισχυρών κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών μηχανισμών ενισχύει την ανάπτυξη, τη σταθερότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Το ΚΕΦΙΜ και το ELF εισηγούνται μια ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή στρατηγική συντάξεων, που θα επιτρέψει τη σταδιακή μετάβαση σε πιο βιώσιμα και δίκαια συστήματα. Μεταξύ των βασικών προτάσεων περιλαμβάνονται:

  • Αναθεώρηση του κριτηρίου του Μάαστριχτ, ώστε να συνυπολογίζονται οι υπόρρητες συνταξιοδοτικές υποχρεώσεις των κρατών.
  • Ανάπτυξη και ενίσχυση κεφαλαιοποιητικών πυλώνων, με βάση τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές.
  • Ενίσχυση ατομικών και επαγγελματικών συνταξιοδοτικών λογαριασμών, ιδιαίτερα για τους νέους εργαζόμενους.
  • Προώθηση ανταγωνισμού και καινοτομίας στη διαχείριση των επαγγελματικών ταμείων.
  • Κατεύθυνση των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων σε παραγωγικές, πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις, ευθυγραμμισμένες με τις στρατηγικές προτεραιότητες της ΕΕ.

Ανάγκη για ενίσχυση της εμπιστοσύνης στα κεφαλαιοποιητικά συστήματα

Η μελέτη δίνει επίσης έμφαση στην ενίσχυση του χρηματοοικονομικού εγγραμματισμού και της εμπιστοσύνης των πολιτών στα κεφαλαιοποιητικά συστήματα, καθώς και στη φορητότητα των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων εντός της ΕΕ, ώστε να διευκολύνεται η κινητικότητα των εργαζομένων.

Ο πρόεδρος του ΚΕΦΙΜ, Νίκος Ρώμπαπας, τονίζει ότι η μετάβαση σε νέα συνταξιοδοτικά μοντέλα αποτελεί όχι μόνο οικονομική ανάγκη αλλά και πράξη δικαιοσύνης μεταξύ των γενεών.

«Η μετάβαση σε κεφαλαιοποιητικά συστήματα είναι για την Ευρώπη προϋπόθεση δημοσιονομικής βιωσιμότητας και πράξη διαγενεακής δικαιοσύνης. Η συμπερίληψη στο κριτήριο του Μάαστριχτ των υπόρρητων συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων, σε συνδυασμό με κίνητρα και τεχνογνωσία για τη μετάβαση, θα επιτρέψει στους Ευρωπαίους να αποταμιεύσουν, να επενδύσουν και να οικοδομήσουν το μέλλον τους πάνω σε σταθερά θεμέλια», δήλωσε χαρακτηριστικά.