Όταν ο Βεζούβιος εξερράγη το 79 μ.Χ., κάλυψε διάσημα την αρχαία ρωμαϊκή πόλη της Πομπηίας με στάχτη και ηφαιστειακά συντρίμμια. Βάσει ιστορικών καταγραφών, οι ερευνητές επί σειρά ετών υπέθεταν ότι η έκρηξη έγινε στα τέλη Αυγούστου, αλλά νέα έρευνα περιπλέκει αυτή τη χρονολογία.
Τουλάχιστον τέσσερα άτομα που πέθαναν στην καταστροφή φορούσαν ρούχα φτιαγμένα από παχύ μαλλί, ένα ύφασμα που συχνά συνδέεται με χειμερινά ενδύματα. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βαλένθια παρουσίασαν τα ευρήματά τους στα τέλη Νοεμβρίου σε αρχαιολογικό συνέδριο στην Ιταλία, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση.
Νέες απορίες για την Πομπηία
Στο πλαίσιο της μελέτης, η οποία δεν έχει δημοσιευτεί σε επιστημονικό περιοδικό με κριτική από ομοτίμους, οι επιστήμονες επανεξέτασαν ορισμένα γύψινα καλούπια που φτιάχτηκαν από θύματα της Πομπηίας. Ανέλυσαν 14 από αυτά τα καλούπια, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στην υφή τυχόν αποτυπωμάτων υφασμάτων στο γύψο.
Η ανάλυσή τους δείχνει ότι αρκετά θύματα της Πομπηίας, κάποια μέσα σε κτήρια, άλλα έξω, φορούσαν ένα σύνολο με μάλλινo χιτώνιο και κάπα όταν πέθαναν. Οι ερευνητές δεν είναι ακόμα σίγουροι γιατί φορούσαν τέτοια ρούχα. Τα ενδύματά τους μπορεί να υποδηλώνουν ότι ο Βεζούβιος εξερράγη σε διαφορετικό, πιο κρύο μήνα. Είναι επίσης πιθανό η έκρηξη να έγινε τον Αύγουστο, όπως υποθέτουμε, αλλά η περιοχή να βίωνε μια ασυνήθιστα κρύα περίοδο. Εναλλακτικά, ίσως τα θύματα φορούσαν μαλλί ειδικά για να προστατευτούν από την υψηλή θερμότητα, τα αέρια και τη στάχτη που έπεφτε, σε μια έκρηξη που διήρκεσε εκτιμώμενες 18 ώρες.
Μια άλλη θεωρία; Φορούσαν μαλλί απλώς επειδή «έτσι ντύνονταν οι άνθρωποι τότε», λέει ο αρχαιολόγος Pedar Foss από το Πανεπιστήμιο DePauw, που δεν συμμετείχε στην έρευνα, στο Live Science του Tom Metcalfe. «Περίπου το 90% όλων των ρούχων παντού ήταν μαλλί».
Άλλα υλικά, όπως λινάρι, βαμβάκι και μετάξι, ήταν διαθέσιμα τότε, αλλά τείναν να είναι πιο ευαίσθητα ή προορίζονταν μόνο για την πλούσια ελίτ. Το μαλλί, από την άλλη, ήταν ανθεκτικό, ζεστό και αρκετά φθηνό.
Υπό συζήτηση η ημερομηνία έκρηξης του Βεζούβιου
Η ημερομηνία της έκρηξης στα τέλη Αυγούστου βασίζεται κυρίως σε επιστολές του Πλίνιου του Νεότερου. Ο Ρωμαίος συγγραφέας και διοικητής παρακολούθησε την καταστροφή ως έφηβος, αλλά δεν έγραψε γι’ αυτήν παρά περίπου 30 χρόνια μετά. Σε επιστολές προς τον Τακίτο, Ρωμαίο ιστορικό και πολιτικό, ο Πλίνιος ο Νεότερος έγραψε ότι η έκρηξη έγινε στις 24 Αυγούστου, σύμφωνα με όσα ανφέρει το Smithsonian Magazine.
Ωστόσο, η ημερομηνία παραμένει αντικείμενο συζήτησης. Κάποιοι μελετητές επισημαίνουν φαινομενικά αντιφατικά στοιχεία από τον χώρο, όπως φρούτα που θα ήταν διαθέσιμα μόνο το φθινόπωρο, κρασί που ζυμώνεται σε πήλινους δοχείους και μια εύθραυστη επιγραφή με ημερομηνία μέσα στον Οκτώβριο.
Δεν είναι η πρώτη φορά που ερευνητές ανακαλύπτουν στοιχεία ότι θύματα φορούσαν μάλλινα ρούχα στις τελευταίες τους ώρες. Το 2020, αρχαιολόγοι βρήκαν τα λείψανα δύο ανδρών που φαίνεται να επέζησαν την αρχική έκρηξη αλλά πέθαναν σε δεύτερη έκρηξη την επόμενη μέρα. Τα γύψινα καλούπια έδειξαν ότι ο ένας πιθανότατα φορούσε μάλλινη κάπα, ενώ ο άλλος σύντομο πτυχωτό χιτώνιο.
Οι ερευνητές έχουν φτιάξει πλέον πάνω από 100 γύψινα καλούπια θυμάτων της Πομπηίας, χρησιμοποιώντας τεχνική που ανέπτυξε ο Ιταλός αρχαιολόγος Giuseppe Fiorelli στα μέσα του 19ου αιώνα.
«Είναι αδύνατο να δει κανείς αυτές τις παραμορφωμένες φιγούρες και να μην συγκινηθεί», έγραψε ο Ιταλός συγγραφέας Luigi Settembrini το 1863, σύμφωνα με το Αρχαιολογικό Πάρκο Πομπηίας. «Είναι νεκροί 18 αιώνες, αλλά είναι άνθρωποι στην αγωνία τους. Δεν είναι τέχνη, δεν είναι απομίμηση· είναι τα οστά τους, τα υπολείμματα της σάρκας και των ρούχων τους αναμεμειγμένα με γύψο. Είναι ο πόνος του θανάτου που παίρνει σώμα και μορφή».
