Μια πιθανή αποκλιμάκωση του εμπορικού πολέμου μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κίνας διαφαίνεται, καθώς οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου ετοιμάζονται να ξεκινήσουν συνομιλίες στην Ελβετία.

Όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το BBC, ανώτατοι εμπορικοί αξιωματούχοι των δύο χωρών θα συναντηθούν το Σάββατο, στην πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου από τότε που ο αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ επέβαλε δασμούς στην Κίνα τον Ιανουάριο.

Το Πεκίνο αντέδρασε άμεσα, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μια έντονη αντιπαράθεση, καθώς οι δύο πλευρές αντάλλασσαν επιπλέον δασμούς. Οι δασμοί έχουν φτάσει πλέον στο 125%, ενώ ορισμένα κινεζικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ επιβαρύνονται με δασμούς που φτάνουν ακόμη και το 245%.

Επί εβδομάδες, κυριάρχησε μια σκληρή και ενίοτε εμπρηστική ρητορική, με κάθε πλευρά να προσπαθεί να εμφανίσει την άλλη ως τον πιο απελπισμένο συνομιλητή.

Κι όμως, αυτό το Σαββατοκύριακο θα καθίσουν στο ίδιο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Γιατί τώρα;

Παρά τις πολλαπλές φάσεις δασμών και αντιποίνων, και οι δύο πλευρές έχουν στείλει μηνύματα ότι επιθυμούν να ξεπεραστεί το αδιέξοδο. Δεν ήταν όμως σαφές ποιος θα έκανε την πρώτη κίνηση.

«Καμία πλευρά δεν θέλει να φανεί ότι υποχωρεί», δήλωσε ο Στίβεν Όλσον, ανώτερος επισκέπτης στο Ινστιτούτο ISEAS-Yusof Ishak της Σιγκαπούρης και πρώην διαπραγματευτής των ΗΠΑ.

«Οι συνομιλίες διεξάγονται τώρα επειδή και οι δύο χώρες εκτίμησαν ότι μπορούν να προχωρήσουν χωρίς να φαίνεται ότι υποχώρησαν», συμπλήρωσε.

Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Κίνας, Λιν Τζιαν, τόνισε την Τετάρτη ότι «οι συνομιλίες διεξάγονται κατόπιν αιτήματος των ΗΠΑ».

Το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου παρουσίασε την κίνηση αυτή ως χάρη προς την Ουάσινγκτον, σημειώνοντας ότι απαντά στα «αιτήματα των αμερικανικών επιχειρήσεων και καταναλωτών».

Η διοίκηση Τραμπ, ωστόσο, υποστηρίζει ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι είναι αυτοί που «θέλουν πάρα πολύ να κάνουν δουλειές», επειδή «η οικονομία τους καταρρέει».

«Είπαν ότι εμείς το ξεκινήσαμε; Λοιπόν, νομίζω ότι θα έπρεπε να ξανακοιτάξουν τα αρχεία τους», δήλωσε ο Τραμπ από τον Λευκό Οίκο την Τετάρτη.

Καθώς όμως πλησίαζαν οι συνομιλίες, ο πρόεδρος υιοθέτησε πιο διπλωματικό τόνο: «μπορούμε όλοι να παίζουμε παιχνίδια. Ποιος έκανε το πρώτο τηλεφώνημα, ποιος δεν έκανε – δεν έχει σημασία», είπε σε δημοσιογράφους την Πέμπτη. «Το μόνο που έχει σημασία είναι τι θα γίνει μέσα σε εκείνο το δωμάτιο», τόνισε.

Η χρονική συγκυρία είναι επίσης κομβική για το Πεκίνο, καθώς συμπίπτει με την επίσκεψη του Σι Τζινπίνγκ στη Μόσχα. Την Παρασκευή, ήταν επίσημος προσκεκλημένος στην παρέλαση για την Ημέρα της Νίκης, με αφορμή την 80ή επέτειο της νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο Σι στάθηκε δίπλα σε ηγέτες του Παγκόσμιου Νότου, μια υπενθύμιση προς την κυβέρνηση Τραμπ ότι η Κίνα δεν έχει μόνο άλλες επιλογές στο εμπόριο, αλλά επιχειρεί επίσης να παρουσιαστεί ως εναλλακτικός παγκόσμιος ηγέτης.

Με αυτόν τον τρόπο, το Πεκίνο προβάλλει ισχύ, ακόμη και ενώ κατευθύνεται προς το τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η πίεση αυξάνεται

Ο Τραμπ επιμένει ότι οι δασμοί θα ενισχύσουν την Αμερική και το Πεκίνο έχει δεσμευθεί να «πολεμήσει μέχρι τέλους», όμως το γεγονός είναι ότι οι δασμοί πλήττουν και τις δύο χώρες.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, η βιομηχανική παραγωγή στην Κίνα έχει υποστεί πλήγμα. Η μεταποιητική δραστηριότητα τον Απρίλιο έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2023. Έρευνα του ειδησεογραφικού μέσου Caixin αυτή την εβδομάδα έδειξε ότι και ο τομέας των υπηρεσιών βρίσκεται σε χαμηλό επταμήνου.

Το BBC διαπίστωσε ότι κινέζοι εξαγωγείς πλήττονται σοβαρά από τους υψηλούς δασμούς, με αποθέματα να συσσωρεύονται σε αποθήκες, παρότι δηλώνουν προκλητικά αισιόδοξοι και αναζητούν νέες αγορές πέρα από τις ΗΠΑ.

«Πιστεύω ότι [η Κίνα] αντιλαμβάνεται πως μια συμφωνία είναι καλύτερη από καμία συμφωνία», δηλώνει ο καθηγητής Μπέρτ Χόφμαν από το East Asian Institute του Εθνικού πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης.

«Έτσι, υιοθέτησαν μια ρεαλιστική προσέγγιση και είπαν: “Εντάξει, πρέπει να ξεκινήσουμε αυτές τις συνομιλίες”», συμπλήρωσε.

Μετά την ολοκλήρωση της σημαντικής εορτής της Πρωτομαγιάς στην Κίνα, οι αξιωματούχοι του Πεκίνου έκριναν ότι ήρθε η κατάλληλη στιγμή για διάλογο.

Από την άλλη πλευρά, η αβεβαιότητα λόγω των δασμών οδήγησε στην πρώτη συρρίκνωση της αμερικανικής οικονομίας εδώ και τρία χρόνια.

Οι βιομηχανίες που εξαρτώνται από αγαθά κινεζικής παραγωγής είναι ιδιαίτερα ανήσυχες. Ιδιοκτήτης εταιρείας παιχνιδιών στο Λος Άντζελες δήλωσε στο BBC ότι βρίσκονται «αντιμέτωποι με ολική κατάρρευση της εφοδιαστικής αλυσίδας».

Ο ίδιος ο Τραμπ έχει αναγνωρίσει ότι οι αμερικανοί καταναλωτές θα επηρεαστούν.

Τα παιδιά στην Αμερική μπορεί να έχουν «δύο κούκλες αντί για τριάντα», ανέφερε σε υπουργικό συμβούλιο αυτόν τον μήνα, «και ίσως οι δύο κούκλες να κοστίζουν μερικά δολάρια παραπάνω απ’ ό,τι συνήθως».

Η δημοτικότητα του Τραμπ έχει επίσης υποχωρήσει, εξαιτίας φόβων για πληθωρισμό και πιθανή ύφεση, με περισσότερους από το 60% των Αμερικανών να θεωρούν ότι επικεντρώνεται υπερβολικά στους δασμούς.

«Και οι δύο χώρες αισθάνονται πίεση να προσφέρουν λίγη ανακούφιση σε όλο και πιο ανήσυχες αγορές, επιχειρήσεις και εγχώριες κοινωνικές ομάδες», σημειώνει ο κ. Όλσον.

«Μερικές ημέρες συνομιλιών στη Γενεύη θα εξυπηρετήσουν αυτόν τον σκοπό».

Τι έπεται;

Παρά το θετικό κλίμα που έχει διαμορφωθεί, η επίτευξη συμφωνίας ενδέχεται να καθυστερήσει.

Οι συνομιλίες θα είναι κυρίως διερευνητικές, όπως εκτιμά ο κ. Χόφμαν, ο οποίος πρόσθεσε ότι θα πρόκειται για «ανταλλαγή θέσεων» και, εάν όλα πάνε καλά, «θα τεθεί μια ατζέντα για μελλοντικές συνομιλίες».

Συνολικά, οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να διαρκέσουν μήνες, όπως συνέβη και κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ.

Ύστερα από σχεδόν δύο χρόνια ανταλλαγής δασμών, ΗΠΑ και Κίνα υπέγραψαν μια συμφωνία «πρώτης φάσης» στις αρχές του 2020, με την οποία αναστέλλονταν ή μειώνονταν ορισμένοι δασμοί. Ακόμη κι έτσι, δεν επιλύθηκαν πιο περίπλοκα ζητήματα, όπως οι επιδοτήσεις του κινεζικού κράτους σε στρατηγικούς τομείς ή ένα χρονοδιάγραμμα για την πλήρη κατάργηση των δασμών.

Στην πραγματικότητα, πολλοί από αυτούς τους δασμούς παρέμειναν σε ισχύ κατά τη διάρκεια της προεδρίας Μπάιντεν, ενώ οι νέοι δασμοί του Τραμπ προστίθενται σε αυτούς.

Αυτό που θα μπορούσε να προκύψει τώρα, σύμφωνα με τον κ. Όλσον, είναι μια συμφωνία «πρώτης φάσης»: δηλαδή μια συμφωνία που θα ξεπερνά την προηγούμενη και θα προσπαθεί να αντιμετωπίσει βασικά σημεία έντασης. Αυτά είναι πολλά, από το παράνομο εμπόριο φαιντανύλης, στο οποίο η Ουάσινγκτον ζητά σκληρότερη στάση από την Κίνα, έως τις σχέσεις του Πεκίνου με τη Μόσχα.

Ωστόσο, ειδικοί προειδοποιούν ότι όλα αυτά απέχουν πολύ από την άμεση ατζέντα.

«Οι δομικές τριβές που ταλανίζουν τις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας δεν πρόκειται να επιλυθούν σύντομα», προσθέτει ο κ. Όλσον.

«Η Γενεύη θα αποφέρει μόνο αδιάφορες δηλώσεις για “ειλικρινή διάλογο” και την πρόθεση να συνεχιστούν οι συνομιλίες», τονίζει.