Η διαχείριση των αποβλήτων στην Αττική είναι πρόβλημα ή αποτελεί ευκαιρία;

Η διαχείριση των αποβλήτων, πέρα από κορυφαίο ζήτημα προστασίας του περιβάλλοντος, δημόσιας υγείας και ποιότητας ζωής, εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια, σε όλο και περισσότερες χώρες της Ευρώπης, σε δραστηριότητα με σημαντικά οικονομικά οφέλη, πέρα από το προφανές όφελος για τους πολίτες και την κοινωνία συνολικά. Δυστυχώς, την ίδια ώρα στην Ελλάδα η διαχείριση των αποβλήτων παραμένει πρόβλημα και μάλιστα χωρίς άμεσα ορατή λύση. Ιδιαίτερα δε στην Αττική, το πρόβλημα αποτελεί ευθεία απειλή για την ποιότητα της ζωής εκατομμυρίων πολιτών.

Γράφει ο Γιώργος – Σταύρος Κρεμλής
Διευθυντής ε.τ. Ευρωπαϊκή Επιτροπής
Υποψήφιος Ευρωβουλευτής Ν.Δ.

Ο κορεσμός του ΧΥΤΑ της Φυλής – που αυτή τη στιγμή είναι η μόνη εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων στο Λεκανοπέδιο της Αττικής – είναι θέμα χρόνου, ενώ ενδεχόμενη επέκταση ή δημιουργία νέου κυττάρου είναι βέβαιο ότι θα πυροδοτήσει έντονες κοινωνικές αντιδράσεις και δεν θα αποτελέσει βιώσιμη λύση. Το Γραμματικό – μια εξ υπαρχής άστοχη επιλογή από πλευράς χωροθέτησης – είναι πιθανό να καταλήξει να λειτουργεί ως ένας μικρός ΧΥΤΑ με συστήματα προεπεξεργασίας των σύμμεικτων αποβλήτων, πριν από τη διάθεση σε αυτόν – όπως επιβάλλει η νομοθεσία της ΕΕ – και θα εξυπηρετήσει τοπικές κυρίως ανάγκες της Ανατολικής Αττικής, με αποτέλεσμα η συμβολή του στη διαχείριση του τεράστιου όγκου αποβλήτων της Αττικής να είναι μηδαμινή.

Τι πρέπει να γίνει

Κατ’ αρχάς επιβάλλεται άμεσα η τροποποίηση του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων της Αττικής (ΠΕΣΔΑ), ώστε να εναρμονισθεί με τις νέες οδηγίες της Κυκλικής Οικονομίας, με τους υψηλότερους στόχους ανακύκλωσης αλλά και με τους περιορισμούς διάθεσης σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ. Η τροποποίηση του ΠΕΣΔΑ απαιτεί Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), που χρειάζεται τουλάχιστον έξι μήνες για να ολοκληρωθεί, αφού προϋποθέτει και δημόσια διαβούλευση.

Γιατί; Η τροποποίηση του ΠΕΣΔΑ θα επιτρέψει να εντοπισθούν νέες – συμβατές – χωροθετήσεις στην Αττική για διαχείριση αποβλήτων. Τα μεγάλα εργοστάσια ΣΔΙΤ μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας (MBT) δεν υποστηρίζονται πια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δεν θα χρηματοδοτούνται στη νέα προγραμματική περίοδο, γι’ αυτό και ο στόχος θα πρέπει να είναι η διαχείριση των ανακυκλώσιμων υλικών στην πηγή – τα λεγόμενα «τέσσερα ρεύματα» – στο πλαίσιο των τοπικών σχεδίων διαχείρισης των δήμων, οι οποίοι και πρέπει να υποστηριχθούν θεσμικά, τεχνικά και χρηματοδοτικά.

Τα οφέλη

Αν οι δήμοι διαχειριστούν όλα τα ανακυκλώσιμά τους, θα μειώσουν τον όγκο των αποβλήτων κατά 50%! Αυτό θα είναι προς όφελός τους, αφού θα έχουν έσοδα από τη διάθεση καθαρών υλικών/προϊόντων που θα διαθέτουν σε ιδιώτες, οι οποίοι μπορούν να εγκαταστήσουν σφραγισμένους κάδους διαφορετικών χρωμάτων ή σπιτάκια ανακύκλωσης με οικονομικό/ανταποδοτικό εργαλείο (κουπόνι) και να αναλάβουν την αποκομιδή των ανακυκλώσιμων, δηλαδή καθαρών υλικών.
Το υπόλοιπο 50% είναι στο μεγαλύτερο μέρος του «το υγρό κλάσμα», δηλαδή τα απόβλητα τροφίμων (αποφάγια), τα οποία αν βρεθούν στον ίδιο κάδο με τα ανακυκλώσιμα τα καταστρέφουν ή μειώνουν δραστικά την αξία τους λόγω μη καθαρότητας ή αυξάνουν το κόστος διαλογής όταν περνούν από ΚΔΑΥ ή εργοστάσιο μηχανικής και βιολογικής επεξεργασίας.

Το «πέμπτο ρεύμα»

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να δημιουργηθεί το «πέμπτο ρεύμα», καφέ κάδος ή press containers σε ξενοδοχεία, νοσοκομεία, εστιατόρια, στρατόπεδα κ.λπ., που θα εγκαταστήσουν ιδιώτες οι οποίοι θα αναλάβουν και την αποκομιδή των βιοαποβλήτων. Φυσικά, θα πρέπει να δοθούν κίνητρα από τους δήμους, όπως λ.χ. μείωση τελών σε αυτούς που θα τα εγκαταστήσουν.

Από το «πέμπτο ρεύμα» μπορεί να παραχθεί εξαιρετικό compost, βιοαέριο (με feed in tariff) και βιοκαύσιμα, για τα οποία υπάρχει δεσμευτικός εθνικός στόχος που επιβάλλει η Ε.Ε.

Επιπλέον, στις νέες χωροθετήσεις του ΠΕΣΔΑ μπορούν να προβλεφθούν μονάδες αναερόβιας χώνεψης που παράγουν βιοαέριο και κομπόστ και θα διαχειρίζονται τα βιοαπόβλητα, ιδίως τροφίμων και ληγμένων προϊόντων των super market.

Μπορεί, επίσης, να εγκατασταθεί μονάδα αερόβιας χώνεψης των βιοαποβλήτων –πράσινα, κλαδέματα κ.λπ.– αλλά και της λυματολάσπης, που θα παράξει καλής ποιότητας compost και ενεργειακά θα υποστηρίζεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), ιδίως φωτοβολταϊκά.

Όλα τα παραπάνω θα μειώσουν θεαματικά τον όγκο των αποβλήτων και τις ποσότητες που καταλήγουν σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ με αποτέλεσμα να παρατείνουν το χρόνο λειτουργίας τους.
Τέλος, μπορεί να εγκατασταθεί μια μικρή μονάδα αεριοποίησης στον ΧΥΤΑ της Φυλής, που μπορεί να αξιοποιεί ενεργειακά τόσο αστικά όσο και επικίνδυνα απόβλητα, σε δυο γραμμές λειτουργίας.

Ως προς τα αστικά απόβλητα, η μονάδα αυτή θα επεξεργάζεται το υπολείμμα, ό,τι δηλαδή δεν διαχωρίζεται στο στάδιο της διαλογής στην πηγή ή δεν μπορεί να αξιοποιηθεί ως βιοαπόβλητο.

Το «στοίχημα» για Περιφέρεια και δήμους

Όλες οι παραπάνω τεχνικές και έργα θα πρέπει να αποτυπωθούν στο νέο ΠΕΣΔΑ.

Μπορεί, επίσης, σύμφωνα με το πρότυπο του Οικολογικού Πάρκου Ανακύκλωσης στους Αγίους Αναργύρους/Καματερό, να υποστηριχθεί η δημιουργία αντίστοιχων πάρκων και σε άλλες περιοχές της Αττικής. Ακόμα, είναι χρήσιμο να επεκταθούν τα πράσινα σημεία και οι πράσινες γωνιές και να υποστηριχθούν κινητά πράσινα σημεία, ενώ πρέπει να διοργανωθούν μαθήματα στα σχολεία και σεμινάρια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για διαλογή στην πηγή και ανακύκλωση.

Η Περιφέρεια αλλά και οι δήμοι θα μπορούσαν να ιδρύσουν Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις και Ενεργειακές Κοινότητες που θα συμβάλουν στην υλοποίηση των παραπάνω και θα δημιουργήσουν πράσινη επιχειρηματικότητα και πράσινες θέσεις εργασίας.

Φυσικά, όλα αυτά προϋποθέτουν και τροποποίηση του Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (ΠΕΠ), ώστε να δοθούν κονδύλια απευθείας στους δήμους από την Περιφέρεια, με στόχο ο κάθε Δήμος να διαχειριστεί – στο μέτρο του δυνατού – αυτοτελώς τα απόβλητά του.

Η Κυκλική Οικονομία

Οι πολιτικές της Κυκλικής Οικονομίας, που με επιτυχία εφαρμόζονται στην Ε.Ε., συμβάλλουν σημαντικά στην τόνωση της πράσινης επιχειρηματικότητας και της βιώσιμης ανάπτυξης, δημιουργώντας σημαντικές ευκαιρίες για τον εκσυγχρονισμό της οικονομίας, και της βιομηχανίας και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Γνωρίζοντας καλά, ως εντεταλμένος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Κυκλικής Οικονομίας, τα οφέλη από την εφαρμογή αυτών των πολιτικών, έχω θέσει ως στόχο να γίνουν κτήμα κάθε Έλληνα, κάθε επιχείρησης, όλων, ώστε να μετατρέψουμε το πρόβλημα της διαχείρισης απορριμμάτων σε ευκαιρία!