Μία πρωτότυπη θεατρική παράσταση για εφήβους, είναι τα «Φθινοπωρινά νιάτα» του Αντώνη Κυριακάκη, εμπνευσμένη από τις εφηβικές αναμνήσεις ανθρώπων που μεγάλωσαν στα Τρίκαλα, και σήμερα ζουν εκεί ως μέλη της τρίτης ηλικίας.
Η παράσταση είναι αποτέλεσμα ενός ευρύτερου καλλιτεχνικού εγχειρήματος που συνδυάζει την προφορική ιστορία, τη θεατρική δημιουργία και τη διαγενεακή συνάντηση. Ο Κώστας Κουτρουμπής και η Χριστίνα Ντέμου ερμηνεύουν τους ρόλους επί σκηνής και λίγο πριν το ανέβασμα του έργου στο Οσμάν Σαχ ή Κουρσούμ τζαμί, στα Τρίκαλα μίλησαν στο Newsbeast για την παράσταση «Φθινοπωρινά νιάτα».
– Ποιο είναι κατά την γνώμη σας το πιο σημαντικό μήνυμα που φέρει η παράσταση;
Κώστας Κουτρουμπής: Αν και δεν υποστηρίζω την ιδέα πως μια παράσταση φέρει κάποιο μήνυμα, νομίζω πως οι δυσκολίες της εποχής εκείνης, ο κόσμος που γκρεμίζεται και εκείνος που έρχεται και η ίδια η ζωή ως διακύβευμα, είναι τα θέματα που φωτίζονται μέσα από την παράσταση με αφορμή τις ιστορίες των ανθρώπων που έζησαν στην περιοχή των Τρικάλων.
– Πως πιστεύετε ότι αντιδρούν οι έφηβοι θεατές σε αυτή τη μορφή θεάτρου, που γεφυρώνει γενιές;
Κώστας Κουτρουμπής: Μπορώ μόνο να φανταστώ ή να πω τι θα ήθελα εγώ να συμβεί, καθώς δεν έχουμε αναμετρηθεί ακόμα με το κοινό. Η δική μου προσδοκία είναι οι έφηβοι και οι νέοι άνθρωποι εν γένει, ακούγοντας ιστορίες που πηγάζουν από τον τόπο τους να ταξιδέψουν στην εποχή αυτή και να αναγνωρίσουν πως τελικά οι επιθυμίες, οι φόβοι, οι δυσκολίες της ενηλικίωσης και η επιθυμία για μια καλύτερη ζωή παραμένουν ίδια παρά το γεγονός πως τα δεδομένα κάθε εποχής είναι εντελώς διαφορετικά. Μέσα από την παράσταση ενδεχομένως να ακούσουν ιστορίες παππούδων και γιαγιάδων που έχουν φύγει από τη ζωή, όμως οι ιστορίες τους παραμένουν ζωντανές και δυνατές ώστε να αποτελέσουν τον μύθο μιας θεατρικής παράστασης.
– Η παράσταση γίνεται στο πλαίσιο του «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», πιστεύετε ότι τέτοιες ενέργειες μπορούν να δώσουν καλλιτεχνικά ερείσματα στους κατοίκους ή χρειάζονται πιο μόνιμες ενέργειες;
Κώστας Κουτρουμπής: Ο θεσμός αυτός του υπουργείου είναι σημαντικός αφενός διότι φέρνει το θέατρο κοντά στους ανθρώπους που δεν ζουν στην Αθήνα και αφετέρου δίνει την δυνατότητα να γνωρίσουμε μαζί με τους θεατές πολιτιστικούς χώρους και αρχαία θέατρα που δεν έχουμε επισκεφθεί. Επιπλέον είναι κατά τη γνώμη μου προς την σωστή κατεύθυνση, εκείνη δηλαδή της αποκέντρωσης , πρέπει δηλαδή να υπάρχει ισχυρή καλλιτεχνική δράση σε όσο το δυνατόν περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, το καλοκαίρι εξάλλου βοηθά ως προς αυτό. Θα ήθελα να υπάρξει ακόμη μεγαλύτερη υποστήριξη από την πολιτεία καθ΄ όλη την διάρκεια του χρόνου σε σταθερή βάση και να δημιουργηθούν μόνιμες θεατρικές βάσεις και βεβαίως να υπάρχει υποστήριξη στα ΔΗΠΕΘΕ τα οποία ιδρύθηκαν πάνω στη λογική αυτή.
– Έχοντας συμμετάσχει και η ίδια στη συλλογή του υλικού για το κείμενο της παράστασης, νιώθετε πως μπορείτε να προσεγγίσετε διαφορετικά το υλικό, ως ηθοποιός;
Χριστίνα Ντέμου: Νιώθω τυχερή που κουβαλώ αυτή τη βιωμένη εμπειρία και καλούμαι να μετασχηματίσω αυτό το υλικό σκηνικά. Κατά τη διάρκεια των προβών προκύπτουν στιγμές που αναδύονται αναμνήσεις από τις συνεντεύξεις τις οποίες μοιράζομαι με την ομάδα. Εμπιστεύομαι πολύ το νέο που δημιουργούμε όλοι μαζί και προέρχεται μεν από τις συνεντεύξεις αλλά είναι κάτι άλλο. Είναι πολύ σημαντικό πως, μέσα από τις συζητήσεις, το κείμενο και τους αυτοσχεδιασμούς στις πρόβες, η εμπειρία αυτή έχει μεταφερθεί και όλοι οι συντελεστές είμαστε συντονισμένοι σε ένα κοινό σύμπαν.
– Πώς σας επηρέασε η επαφή με τις ιστορίες των ηλικιωμένων;
Το ταξίδι στα Τρίκαλα και η συλλογή του υλικού μέσα από τις συνεντεύξεις αποτέλεσαν για εμένα μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Οι άνθρωποι εκεί ήταν απίστευτα γενναιόδωροι στο μοίρασμα των ιστοριών τους. Ήταν μια βαθιά συγκινητική αλλά και εμπνευστική διαδρομή, που μου επιβεβαιώνει την ανάγκη για ουσιαστική αλληλεπίδραση μεταξύ των γενεών. Εμείς, ως νεότερες γενιές, ζούμε με έντονο άγχος και μια διαρκή αγωνία για το μέλλον: για την επιβίωση, την καταστροφή του πλανήτη, τους πολέμους που μαίνονται. Ερχόμενη σε επαφή με παλαιότερες γενιές, που έχουν βιώσει μια άλλη, πιο σκληρή πραγματικότητα μα κουβαλούν μια βαθιά πίστη στη ζωή και στο ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα, ένιωσα ανακούφιση αλλά και έμπνευση.
– Υπήρξε κάποια αφήγηση που σας συγκίνησε ιδιαίτερα ή σας έμεινε αξέχαστη;
Αρκετοί αφηγήθηκαν την εμπειρία τους που ως παιδιά μετακόμισαν από τα χωριά τους στα Τρίκαλα για να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο, ζώντας είτε μόνοι τους είτε με άλλα συνομήλικα παιδιά. Το γεγονός ότι από την ηλικία των 12 ετών ζούσαν ανεξάρτητα, με εντυπωσίασε, ιδίως σε σχέση με την έννοια της ελευθερίας και της ευθύνης τότε και σήμερα. Ξεχωρίζω την αφήγηση του κυρίου Μήτσου. Μίλησε για τα μεγαλύτερα παιδιά του χωριού που πήγαιναν καθημερινά με ποδήλατο στα Τρίκαλα για να δουλέψουν και ταυτόχρονα μετέφεραν φαγητό για τα παιδιά που φοιτούσαν στο Γυμνάσιο. Το άφηναν σε έναν περιπτερά, ο οποίος αναλάμβανε να το παραδώσει στα παιδιά. Ο τρόπος με τον οποίο μίλησε για εκείνον, η συγκίνησή του, μετέφερε μια τεράστια ευγνωμοσύνη και αγάπη. Το ότι ολόκληρη η κοινότητα συνέβαλε με έναν τρόπο ώστε να μορφωθούν όσα περισσότερα παιδιά μπορούσαν, με άγγιξε βαθιά και θεωρώ πως αυτή η απλή, σχεδόν αυτονόητη αλληλεγγύη είναι κάτι που σήμερα μας λείπει. Αυτό που προσπαθούμε να ερευνήσουμε κι εμείς στις πρόβες, είναι πως όλα αυτά δεν είναι απλώς «παλιές ιστορίες», αλλά κάτι που μας αφορά άμεσα σήμερα. Γιατί, ναι, ενώ όλα αλλάζουν, κάτι παραμένει αναλλοίωτο, και μας αφορά.
Λίγα λόγια για την παράσταση
Για τις ανάγκες της παράστασης «Φθινοπωρινά νιάτα», η ομάδα επισκέφθηκε σπίτια, καφενεία και ΚΑΠΗ των Τρικάλων, όπου συνομίλησε και ηχογράφησε ιστορίες, μύθους και εμπειρίες σχετικές με την εφηβεία των σημερινών παππούδων και γιαγιάδων. Πώς διασκέδαζαν, πού σύχναζαν, πώς ερωτεύονταν;
Μετά την ολοκλήρωση των παραστάσεων στις 18 Ιουλίου, θα ακολουθήσει ανοιχτός διάλογος με το κοινό πάνω στη βάση του κοινού βιώματος της εφηβείας στον ίδιο τόπο σε άλλους χρόνους. Οι σημερινοί έφηβοι αλλά και οι φθινοπωρινοί νέοι και νέες θα ανταλλάξουν ιστορίες, ερωτήσεις και εμπειρίες, εξερευνώντας προβληματισμούς για το σήμερα και το τότε, ανακαλύπτοντας πτυχές της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς.
Μέσα από αυτή την καλλιτεχνική δράση, το παρελθόν των Τρικάλων επιστρέφει στο παρόν, με στόχο να δημιουργήσει έναν κοινό χώρο συνάντησης, κατανόησης και δημιουργίας ανάμεσα στις γενιές.
Συντελεστές:
Σύλληψη – Σχεδιασμός έρευνας: Χριστίνα Ντέμου
Κείμενο: Αντώνης Κυριακάκης
Δραματουργική επεξεργασία: Αντώνης Κυριακάκης, Ανθή Φουντά
Σκηνοθεσία: Ανθή Φουντά
Μουσική: Μαρίσσα Μπίλη
Ερευνητική Ομάδα – Συλλογή υλικού: Αντριάνα Ανδρέοβιτς, Ελένη Ανδρικοπούλου, Χριστίνα Ντέμου
Ηθοποιοί: Κώστας Κουτρουμπής, Χριστίνα Ντέμου
Μουσικός επί σκηνής: Μαρίσσα Μπίλη
Επικοινωνία: Γιώτα Δημητριάδη
Παραστάσεις: 16 και 17 Ιουλίου στις 20:30
Τοποθεσία: Οσμάν Σάχ ή Κουρσούμ τζαμί, Τρίκαλα
Διάρκεια: 75 λεπτά
Είσοδος ελεύθερη
Η παραγωγή πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2025 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
