Αυτό το καλοκαίρι το Φεστιβάλ Αθηνών τίμησε μ’ ένα ενδιαφέρον και πλούσιο αφιέρωμα (έκθεση – εικαστική εγκατάσταση: Δωμάτια μνήμης, Συμπόσιο με τη συμμετοχή ανθρώπων του θεάτρου, θεωρητικών συγγραφέων, «Η πόλη» σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου) την σημαντικότερη Ελληνίδα του σύγχρονου θεάτρου μας.

Γράφει η Χαρά Κιούση

Η Ρούλα Πατεράκη έστησε το εργοτάξιο Λούλα Αναγνωστάκη, μια πράξη μεταδραματουργίας πάνω στα κείμενα της συγγραφέως με δυο ξεχωριστές παραστάσεις.

Η «Λευκή παράσταση» και η «Κόκκινη παράσταση» που παίζονται ταυτόχρονα στους χώρους Β και Ε της Πειραιώς. Η μεν πρώτη παρακολουθεί το έργο της Αναγνωστάκη ως πρότυπο ψυχαναλυτικής γραφής, ενώ η δεύτερη ως πρότυπο πολιτικής γραφής. Τα δώδεκα έργα της Αναγνωστάκη ανασυντάσσονται και εν είδη ανθολογίου παρουσιάζονται από πλήθος ηθοποιών. Άλλοι την είδαν, την γνώρισαν, την ερμήνευσαν ή απλά την συνάντησαν στα έργα της μέσα από τα οποία θέλησε να σηματοδοτήσει τις κοινωνικές και πολιτικές περιμέτρους που ορίζουν τα πρόσωπα και την ψυχογραφική τους ταυτότητα.

Τα έργα: Ο ουρανός κατακόκκινος, Αντόνιο ή το μήνυμα, Διαμάντια και μπλούζ, Η νίκη, Η παρέλαση, Η πόλη, Σε σας που με ακούτε, Η κασέτα, Η συναναστροφή, Η διανυκτέρευση, Ο ήχος του όπλου αποδόθηκαν από έγκυρες ηθοποιούς.Ο σκηνικός χώρος σαν ένα εργοτάξιο όπου μπαινοβγαίνουν διακριτικά ηθοποιοί – συνεργείο σε προσδιορισμένο χρόνο, μετατρέπεται σε εργοτάξιο ιδεών.

Με επιτόπια αφηγηματική εκτέλεση οι δημιουργοί εικονογραφούν με ανάλαφρο ύφος, κίνηση χαλαρή, ένα ποτήρι κρασί και γλυκό κουταλιού, τρυφερές μελωδίες και χορευτικό λίκνισμα μνήμες. Μνήμες που σαν κρίκοι αλυσίδων μας ενώνουν με την ιστορία και τη ζωή του τόπου μας, μνήμες που άνθισαν και μαράθηκαν σε περβάζια παραθύρων, σε γειτονιές, σε πάρκα και πλατείες κι’ έγιναν εμπειρίες θεματικές στα δώδεκα έργα της Αναγνωστάκη.

Στην παράσταση, με την σκηνοθετική επίβλεψη της Ρούλας Πατεράκη η οποία ανασυστήνει το έργο «Ουρανός κατακόκκινος», την συγγραφέα υποδύεται η Δήμητρα Χατούπη.

Φορώντας μαύρα γυαλιά -συνήθεια της Λούλας Αναγνωστάκη- αναφέρεται σε ορισμένα προσωπικά της στοιχεία, που ενισχύονται από ηχογραφημένα αποσπάσματα συνεντεύξεων. Γεννημένη στη Θεσσαλονίκη, αδελφή του Μανόλη Αναγνωστάη και σύζυγος του γιατρού και συγγραφέα Γ. Χειμωνά, βάζει τη γενέτειρά της να πρωτοστατεί στο έργο της ως το κυρίως «φυσικό πλαίσιο».

Ένας τόπος με ανατολίτικη αλλά και Ευρωπαϊκή ατμόσφαιρα με πολλά τραύματα, που καθώς «τα συστέλλει ο ιστορικός χρόνος διαστέλλει την πραγματικότητα». Το έργο της «αγγίζει ένα χώρο τόσο προχωρημένο, τόσο πέρα από την επιφάνεια του ρεαλιστικού, του κοινωνικού, του ψυχολογικού».

Αυτό το ψυχολογικό επιλέγει, αναδεικνύει και η «Λευκή παράσταση», κάτι σαν «αίσθημα αποτυχίας» που κουβαλούσε μέσα της όπως έγραψε η συγγραφέας και πυροδοτούσε τη γραφή της. Τα πρόσωπα – ήρωες είναι εσωτερική πινακοθήκη του Ελληνικού σύγχρονου κοινωνικού χώρου που καθορίζεται από τις συνέπειες ιστορικών συγκυριών. Τα θέματά τους δραματικά με αντίκτυπο ψυχολογικό στον αδικημένο Έλληνα, από ήττες εθνικές μεταπολεμικές αλλά και προσωπικές.

Η μοναξιά, η ροπή προς το κακό, η εμπιστοσύνη και η διάψευση, η προδοσία, οι φόβοι, η αμυαλωσύνη, η οδυνηρή μνήμη που αναμοχλεύει εγκλεισμούς και εγκλωβισμούς, οι χρόνιες συμφορές, ο διχασμός, οι ανασφάλειες, οι έρωτες, το ατομικό, το ιδιωτικό και το δημόσιο αίσθημα, οικογενειακά προβλήματα και φιλικές σχέσεις είναι ο ψυχικός ιστός των προσώπων.

Ωστόσο προσπαθούν να ξαναβρούν την χαμένη αθωότητα , τον ενθουσιασμό, την ζωτικότητά τους, έναν τρόπο για να συνυπάρξουν. Είναι χαρακτήρες που ψάχνουν να βρουν υπόσταση, ένα κίνητρο για να επιβιώσουν, μια σπουδαία πράξη που θα τους δικαιώσει. Τα πρόσωπα της Λούλας Αναγνωστάκη -σε εποχές που «οι άνθρωποι μιλούσαν με τη σιωπή»- εξακολουθούν μα διατηρούν ζωντανά τα πάθη, τους πόθους, τους καημούς, το πείσμα, την ενοχή, τον ασίγαστο δυναμισμό τους, την αυθεντικότητα και την ανθρώπινη υπόστασή τους.

Είναι παρόντα για να αποτρέψουν την μοναξιά, την ήττα, ένα νέο διχασμό και να μας μεταγγίσουν «την αγωνία για μια αληθινή ζωή».

Συντελεστές

Συγγραφή – Κείμενα – Δραματουργία: Ρούλα Πατεράκη, Μάνος Λαμπράκης, Θοδωρής Τσαπακίδης, Δανάη Παπουτσή
Σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη
Σκηνικά – Κοστούμια: Άγγελος Μέντης
Βοηθοί σκηνοθέτριας: Ευανθία Κουρμούλη, Χρήστος Τζιούκαλιας
Μουσική επιμέλεια: Mάνος Λαμπράκης, Θοδωρής Τσαπακίδης
Φωτιστικός σχεδιασμός: Γιάννης Δρακουλαράκος
Ερμηνεύουν: Ρούλα Πατεράκη, Μάνος Καρατζογιάννης, Γιώργος Νανούρης, Δανάη Παπουτσή, Δήμητρα Χατούπη, Δέσποινα Σεραφείδου, Γιάννης Παπαδόπουλος, Βίκυ Καμπούρη, Έφη Θεοδώρου, Μαρίτα Βλασσοπούλου, Δημήτρης Ντάσκας, Μαριάννα Κάλμπαρη, Θανάσης Δόβρης, Εύρη Σωφρονιάδου, Αντιγόνη Δρακουλάκου, Μαρία Ζορμπά, Βασιλική Τρουφάκου.