Διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ και την Ευρωπαϊκή Ένωση προετοιμάζονται για μια δύσκολη εξάμηνη περίοδο, καθώς η Κύπρος αναλαμβάνει την προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. τον Ιανουάριο, σε μια στιγμή όπου η άμυνα βρίσκεται στην κορυφή της ευρωπαϊκής ατζέντας. Αν και θεωρείται ουδέτερη χώρα, οι χρόνιες εντάσεις της Λευκωσίας με την Τουρκία προκαλούν ανησυχία για πιθανές επιπτώσεις στη συνεργασία Ε.Ε.–ΝΑΤΟ.

Η βασική ανησυχία στις Βρυξέλλες είναι ότι η Κύπρος, σε στενό συντονισμό με την Ελλάδα, ενδέχεται να εμποδίσει την ενίσχυση των αμυντικών δεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Άγκυρα. Ευρωπαίος αξιωματούχος παραδέχεται ότι υπάρχει φόβος οι διμερείς διαφορές να επηρεάσουν κρίσιμες αποφάσεις, ειδικά σε μια περίοδο που η Ρωσία θεωρείται η βασική απειλή για την ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Το διακύβευμα είναι μεγάλο. Η Ε.Ε. επενδύει δισεκατομμύρια ευρώ στην ενίσχυση της αμυντικής της ικανότητας, με κεντρικό εργαλείο το πρόγραμμα SAFE ύψους 150 δισ. ευρώ για κοινές προμήθειες εξοπλισμών. Η πιθανή συμμετοχή της Τουρκίας σε αυτά τα σχήματα αποτελεί σημείο έντονης τριβής, γράφει το Politico.

Κύπρος και προεδρία της Ε.Ε.: Ένας δύσκολος ρόλος

Η Κύπρος, με πληθυσμό περίπου 1,3 εκατομμύρια, καλείται να διαχειριστεί έναν ιδιαίτερα απαιτητικό θεσμικό ρόλο. Αν και έχει ασκήσει ξανά την προεδρία της Ε.Ε. το 2012, η σημερινή συγκυρία είναι πολύ πιο σύνθετη. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει μετατρέψει την άμυνα σε απόλυτη προτεραιότητα, ενώ η στενότερη συνεργασία με το ΝΑΤΟ θεωρείται πλέον απαραίτητη.

Ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, επιμένει ότι η Λευκωσία επιδιώκει να λειτουργήσει ως παράγοντας σταθερότητας. Όπως έχει δηλώσει, η Κύπρος θα μπορούσε να ακολουθήσει μια σταδιακή προσέγγιση με την Τουρκία, εφόσον ανοίξει ο δρόμος για την ένταξή της στο πρόγραμμα Partnership for Peace, το οποίο θεωρείται προθάλαμος για το ΝΑΤΟ.

Κύπρος, Τουρκία και ευρωπαϊκή άμυνα

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας της Ε.Ε., η Κύπρος θα βρεθεί στο επίκεντρο σημαντικών αποφάσεων για την άμυνα. Θα πρέπει να προωθήσει τα εθνικά σχέδια εφαρμογής του SAFE, τα οποία απαιτούν έγκριση από το Συμβούλιο, καθώς και να χειριστεί διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την απλοποίηση των κανόνων που αφορούν τις αμυντικές βιομηχανίες.

Την ίδια στιγμή, αυξάνονται οι πιέσεις για βαθύτερη συνεργασία με την Τουρκία. Η Άγκυρα διαθέτει τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ, ανεπτυγμένη αμυντική βιομηχανία και θεωρείται σημαντικός εταίρος για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Ωστόσο, Ελλάδα και Κύπρος συνεχίζουν να μπλοκάρουν τη συμμετοχή της Τουρκίας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας.

Ως απάντηση, η Τουρκία εμποδίζει το ΝΑΤΟ από το να μοιράζεται διαβαθμισμένες πληροφορίες με τον οργανισμό, γεγονός που υπονομεύει τη συνεργασία Ε.Ε.–ΝΑΤΟ και προκαλεί εκνευρισμό σε διπλωματικούς κύκλους.

Κύπρος και ΝΑΤΟ: Η γεωπολιτική εξίσωση

Κύπριοι αξιωματούχοι τονίζουν ότι η χώρα δεν βρίσκεται εκτός ΝΑΤΟ από επιλογή, αλλά λόγω του τουρκικού βέτο. Παράλληλα, διαβεβαιώνουν ότι η άμυνα, η ασφάλεια και η στήριξη της Ουκρανίας θα αποτελέσουν βασικές προτεραιότητες της προεδρίας.

Ωστόσο, ΝΑΤΟϊκοί διπλωμάτες προειδοποιούν ότι ο αποκλεισμός της Τουρκίας από τα ευρωπαϊκά αμυντικά σχέδια θα μπορούσε να πλήξει την ενότητα απέναντι στη ρωσική απειλή. Από την τουρκική πλευρά, επικρατεί απαισιοδοξία, με αναλυτές να εκτιμούν ότι για έξι μήνες η σύγκλιση Ε.Ε.–ΝΑΤΟ θα παραμείνει «παγωμένη».

Η προεδρία της Ε.Ε. από την Κύπρο εξελίσσεται έτσι σε κρίσιμη δοκιμασία, όχι μόνο για τη Λευκωσία, αλλά και για τη συνοχή της ευρωπαϊκής άμυνας σε μια περίοδο έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων.