Υπερτιμολογήσεις και χαμένο οπλισμό αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων αποκαλύπτει έκθεση των ελεγκτικών μηχανισμών του αμερικανικού υπουργείου άμυνας, αναφορικά με τη στρατιωτική βοήθεια που δόθηκε στην Ουκρανία τα τελευταία δύο χρόνια.
Την έκθεση έφερε στη δημοσιότητα η ουκρανική εταιρία συμβούλων σε θέματα στρατιωτικών εξοπλισμών Defense Express.
Το Γραφείο Γενικού Επιθεωρητή του Υπουργείου Άμυνας των ΗΠΑ, το εσωτερικό όργανο ελέγχου και εποπτείας του υπουργείου, έδωσε στη δημοσιότητα μια έκθεση που αναλύει εν μέρει το πρόγραμμα Presidential Drawdown Authority (PDA) για τη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία.
Ο εσωτερικός αυτός έλεγχος ακολουθεί μια προηγούμενη αξιολόγηση του ίδιου προγράμματος τον Ιούνιο του 2023, όταν εντοπίστηκαν λανθασμένοι υπολογισμοί ύψους 6,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων λόγω εσφαλμένων μεθόδων αποτίμησης των παραδοθέντων όπλων.
Η νέα έκθεση, με ημερομηνία 13 Αυγούστου, επικεντρώνεται σε ελλιπείς μηχανισμούς ελέγχου των δαπανών, μη επαληθευμένα στοιχεία στις αναφορές και αμφισβητήσιμες δαπάνες. Βασίζεται σε μη στατιστικό έλεγχο 80 πακέτων βοήθειας συνολικού ύψους 22,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Από αυτά, τα 32 πακέτα, αξίας 5,7 δισεκατομμυρίων, δεν είχαν συνοδευτική τεκμηρίωση ή αξιόπιστες τιμολογήσεις.
Από το ποσό αυτό, 1 δισεκατομμύριο χαρακτηρίστηκε ως «αμφισβητούμενο κόστος», ενώ άλλα 0,9 δισεκατομμύρια καταγράφηκαν ως αναποτελεσματικές δαπάνες. Η έκθεση καταγράφει επίσης περιπτώσεις όπου το Πεντάγωνο υπερτίμησε την αξία των όπλων που παραδόθηκαν στην Ουκρανία.
«Το υπουργείο Άμυνας διαπίστωσε ότι τα στρατιωτικά τμήματα υπερεκτιμούσαν σε μεγάλο βαθμό τα αμυντικά υλικά και τις υπηρεσίες που παρασχέθηκαν στην Ουκρανία», αναφέρεται ρητά στην έκθεση.
Παρά τα προβλήματα αυτά, οι λανθασμένες εκθέσεις υποβλήθηκαν κανονικά στο Κογκρέσο, παρουσιάζοντας διογκωμένες υποχρεώσεις και πληρωμές.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι αξιωματούχοι του Πενταγώνου δεν γνώριζαν την πραγματική αξία των όπλων που μεταφέρθηκαν.
Οι ελεγκτές σημείωσαν:
«Στις συζητήσεις με το προσωπικό των στρατιωτικών τμημάτων, πολλές εκτιμήσεις βασίζονταν σε ‘WAGs’, όρος της αργκό που σημαίνει τυχαία μαντεψιά (wild guess)».
Η Defense Express διευκρινίζει ότι «WAG» σημαίνει κυριολεκτικά «Wild-Ass Guess», ενώ αν υπάρχει έστω και μια μικρή βάση λογικής πίσω από την εκτίμηση, τότε αποκαλείται «SWAG» – «Scientific Wild-Ass Guess».
Κατά τις χρονιές 2022–2023, η Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ έλαβε 657,7 εκατομμύρια δολάρια για τη μεταφορά όπλων στην Ουκρανία. Από αυτά επέστρεψε 120 εκατομμύρια και τα υπόλοιπα περίπου 535,5 εκατομμύρια χρησιμοποιήθηκαν μεν για την μεταφορά αλλά θεωρούνται «αμφισβητούμενες δαπάνες», αφού δεν δόθηκε καμία τεκμηρίωση για το πώς και πότε ακριβώς χρησιμοποιήθηκαν.
Επιπλέον, το Πεντάγωνο δεν διέθετε διαδικασία επαλήθευσης τέτοιων εξόδων μέχρι το 2023. Ακόμη και μετά την εισαγωγή νέων μηχανισμών αναφοράς, τα κόστη μεταφοράς βασίζονταν σε προβλέψεις και όχι σε πραγματικά στοιχεία μετά την εκτέλεση. Σχεδιάζονται αλλαγές, όμως δεν θα εφαρμοστούν πλήρως πριν από τις 31 Ιανουαρίου 2026.
Σε άλλο περιστατικό τον Απρίλιο του 2023, ο Αμερικανικός Στρατός έλαβε 276,3 εκατομμύρια για δαπάνες συντήρησης όπλων που εστάλησαν στην Ουκρανία. Μετά την επιστροφή 40,2 εκατομμυρίων, παρέμειναν ατεκμηρίωτα 236,1 εκατομμύρια.
Το Αμερικανικό Ναυτικό (U.S. Navy) επίσης, το οποίο μετέφερε 24 σκάφη στην Ουκρανία και έλαβε αποζημίωση για την αναπλήρωση των αποθεμάτων της, τελικά αγόρασε 33 σκάφη – εννέα περισσότερα από αυτά που παρέδωσε – έναντι 1 εκατομμυρίου δολαρίων. Το περιστατικό αυτό αναδεικνύει ξανά τις υπερτιμήσεις, καθώς τα χρήματα αρκούσαν για την αγορά επιπλέον καινούργιων σκαφών.
Συνολικά, ο έλεγχος αφήνει να εννοηθεί ότι μια πιο λεπτομερής αξιολόγηση της βοήθειας μέσω PDA — συνολικού ύψους 39,3 δισεκατομμυρίων — θα μπορούσε να αποκαλύψει ακόμη περισσότερα ενδιαφέροντα στοιχεία. Στην έκθεση αναφέρεται επίσης ότι στις 17 Δεκεμβρίου 2024 το Πεντάγωνο διέθεσε το τελευταίο πακέτο ύψους 5,1 δισεκατομμυρίων για την Ουκρανία στο πλαίσιο του PDA, το οποίο δεν έχει ακόμη δαπανηθεί.
