Πώς αντιμετωπίζει κανείς ένα πρόβλημα σαν τον πρίγκιπα Άντριου; Τελικά, ένα βασιλικό αίνιγμα που ενώνει τόσο την αριστερά όσο και τη δεξιά. Ο αμφιλεγόμενος πρώην δούκας έχει κατηγορηθεί ευρέως ως «ανόητος», «αλαζόνας», «υπερσεξουαλικός» και «δικαιωματικός», και όλα αυτά πριν καν ξεκινήσουν οι συζητήσεις για τα όσα συνέβησαν με τη μακαρίτισσα Βιρτζίνια Τζιουφρέ, θύμα του Τζέφρι Επστάιν, η οποία έλαβε 12 εκατομμύρια δολάρια ως βασιλική αποζημίωση χωρίς να μπορέσει να σώσει τη ζωή της.
Ο Άντριου επιμένει στην αθωότητά του. Σήμερα, είναι πολύ εύκολο να κατακρίνεις τον Άντριου. Το έθνος έχει μετατρέψει τον δούκα σε συλλογικό αποδιοπομπαίο τράγο και η δημόσια περιφρόνησή του έχει φτάσει σε τέτοιο βαθμό που η λύπη για εκείνον έχει δημιουργήσει μια δική της υποκουλτούρα σε ήσυχες συντηρητικές γωνιές της Αγγλίας.
Ωστόσο, μία από τις μεγαλύτερες ερωτήσεις της εβδομάδας, όταν εκδόθηκε το βιβλίο της κυρίας Τζιουφρέ, δεν αφορούσε τη σχέση του πρίγκιπα μαζί της, αλλά το αν ο Άντριου πληρώνει κάποιο ενοίκιο για το Royal Lodge. Η κατεύθυνση αυτή προκαλεί ανησυχία πέρα από τα παλάτια. Επίσης, όλα, το πώς χρηματοδοτεί ο Άντριου τη συντήρηση και την ασφάλεια της τεράστιας κατοικίας στο Windsor Great Park παραμένει μυστήριο, ακόμη και για ιστορικούς, δημοσιογράφους, δημόσιους υπαλλήλους και πολιτικούς.
Η καθόλου τυχαία κίνηση της Ελισάβετ
Πέρα από τα συνεχόμενα δημοσιεύματα για αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές σχέσεις του πρίγκιπα, φαίνεται ότι ο βασιλιάς έχει κάποια σχέση με αυτά. Χάρη στον πρώην πρωθυπουργό Τζον Μέιτζορ, μετά τα δύσκολα χρόνια της μακαρίτισσας βασίλισσας και σε αντάλλαγμα για την εθελοντική καταβολή φόρου εισοδήματος επί των βασιλικών περιουσιακών στοιχείων, ο μονάρχης ήταν απαλλαγμένος από τον φόρο κληρονομιάς σε οποιαδήποτε περιουσιακά στοιχεία περνούσαν στη γραμμή διαδοχής.
Υπάρχουν φήμες (και είναι πιθανό) ότι η Ελισάβετ Β΄ άφησε στον Άντριου πολύ λίγα (γιατί να τα δώσει απευθείας στον δεύτερο γιο, όταν μπορούν να περάσουν αφορολόγητα μέσω του πρώτου;). Αυτό που είναι σχεδόν βέβαιο είναι ότι η βασίλισσα προνόησε για τα οικονομικά του Άντριου πριν από τον θάνατό της. Αλλά πώς ακριβώς το έκανε, παραμένει άγνωστο. Ένας νόμος απαγορεύει τη δημοσίευση της διαθήκης του μονάρχη. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για τα κατώτερα μέλη της βασιλικής οικογένειας και παρά τις προσπάθειες ορισμένων δημοσιογράφων, η διαθήκη του πρίγκιπα Φίλιππου θα παραμείνει κλειστή για περίπου 90 χρόνια.
Όσον αφορά τον βασιλιά Κάρολοκ, τον πλουσιότερο Βρετανό μονάρχη της σύγχρονης εποχής, μάθαμε ότι πέρσι διέκοψε οικονομικά τη στήριξη προς τον αδελφό του. Παρά τους ενθουσιώδεις τίτλους στα μέσα ενημέρωσης, πού είναι η πραγματική απόδειξη; Φυσικά, κανείς δεν αμφισβητεί τον μονάρχη. Πάντως, οι κανόνες ορίζουν ότι ούτε οι βουλευτές μπορούν να θέσουν ερωτήματα για τον βασιλιά ή την βασιλική οικογένεια στο κοινοβούλιο.
Η κυβέρνηση έχει απορρίψει μάλιστα συζήτηση για τους τίτλους του Άντριου και το «αρχοντικό που χρηματοδοτείται από τον φορολογούμενο». Παράλληλα, οι νόμοι απαιτούν βασιλική έγκριση και κανείς δεν θα ήθελε να φέρει τον Κάρολο σε δύσκολη θέση. Οι πολιτικοί όλων των χρωμάτων το έχουν βρει πιο εύκολο να υποχωρούν απέναντι σε βασιλική αναταραχή. Όπως παρατήρησε σοφά ο πρώην υπουργός Οικονομικών Κεν Κλαρκ, οι περισσότεροι «νιώθουν τόσο δέος μπροστά στη βασιλική οικογένεια, που μια έκφραση δυσαρέσκειας από το παλάτι σχετικά με ζητήματα που άπτονται της οικογένειας μπορεί συνήθως να προκαλέσει σημαντικές πολιτικές αλλαγές».
Η υποχώρηση του Κάμερον
Ορισμένες κυβερνήσεις, όμως, ήταν πιο επιρρεπείς στην υποχώρηση μπροστά σε βασιλική πίεση. Υπό την πρωθυπουργία του Ντέιβιντ Κάμερον, συγγενή της μακαρίτισσας βασίλισσας, διαπραγματεύτηκε μια νέα οικονομική συμφωνία για τη βασιλική οικογένεια. Η βασιλική επιχορήγηση αντικατέστησε τη λεγόμενη «πολιτική λίστα» και ακόμα και όταν έγινε κατανοητό ότι εξασφάλιζε οικονομικό όφελος στη βασιλική οικογένεια ακόμη και σε δύσκολες χρονιές, οποιαδήποτε προσπάθεια αντίστασης ήταν μάταιη. Το παλάτι υπερασπίστηκε τις θέσεις του και το θέμα έκλεισε. Παράλληλα, υπό τον Κάμερον, η βασιλική αλληλογραφία προστατεύτηκε από αιτήσεις για πρόσβαση σε πληροφορίες, εξοικονομώντας κόστος.
Με άλλα λόγια, σήμερα τα αντίστοιχα των φημισμένων «μαύρων επιστολών» από τον τότε πρίγκιπα Κάρολο δεν θα έβλεπαν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Δεν γνωρίζουμε καν αν και σε ποιο βαθμό ο πρίγκιπας Ουίλιαμ ασκεί πίεση στο παρασκήνιο, γιατί ο Κάμερον έκοψε ένα από τα λίγα μέσα αξιολόγησης της επιρροής της βασιλικής οικογένειας στην πολιτική.
Ο Ουίλιαμ και ο πατέρας του, ως δούκες τεράστιων επιχειρηματικών σχεδίων και ακίνητων συγκροτημάτων, σε Κορνουάλη και Λάνκαστερ, αντίστοιχα, όχι μόνο αποφεύγουν φόρους εταιρειών, κεφαλαιακών κερδών και κληρονομιάς, αλλά διαθέτουν και ανεξέλεγκτες διαύλους επικοινωνίας με την καρδιά της κυβερνητικής λήψης αποφάσεων. Κι έτσι, μπορούμε να ανασάνουμε με ανακούφιση που ο Άντριου δεν ήταν ο πρωτότοκος της μακαρίτισσας βασίλισσας, περιοριζόμενος σε ρόλο εθνικού εμπορικού απεσταλμένου.
Ζήτημα διαφάνειας
Ωστόσο, υπάρχει σοβαρό ζήτημα διαφάνειας όσον αφορά τον πλούτο της βασιλικής οικογένειας, τις ιδιωτικές επενδύσεις και άλλες πηγές εισοδήματος που παραμένουν κρυφές από το κοινό. Ο Ουίλιαμ εμφανίστηκε πρόσφατα σε ντοκιμαντέρ της Apple TV για να μιλήσει για «αλλαγή» υπό τη δική του εποπτεία. Αλλά τι είδους αλλαγή; Πραγματικά, πιστεύουμε ότι θα φέρει διαφάνεια, κόβοντας το πλέγμα προνομίων και αδιαφάνειας που οι βασιλείς απολάμβαναν για τόσο καιρό; Φυσικά, όχι. Ο Ουίλιαμ μιλά μόνο για επιφανειακή εικόνα, όπως αν ο Άντριου θα επιτραπεί να πάει στο Sandringham τα Χριστούγεννα ή αν θα εμφανιστούν 12 και όχι 10 μέλη στο μπαλκόνι του Μπάκιγχαμ για την παρέλαση.
Η ουσιαστική αλλαγή που χρειάζεται η βασιλική οικογένεια είναι βαθύτερη και πολύ πιο άβολη: απαιτεί ριζική αναθεώρηση και άνοιγμα του συστήματος που διέπει τον πλούτο και την πολιτική πρόσβαση των βασιλέων.
Σήμερα, το σπίτι του Οίκου του Ουίνδσορ βασίζεται εξ ολοκλήρου στην αξιοπρέπεια των μελών του. Ο Άντριου είναι ένα προβλέψιμο «αποτυχημένο» κομμάτι σε ένα ίδρυμα που χρειάζεται επειγόντως ανακαίνιση. Η ιστορία διδάσκει ότι οι υπήκοοι ανατρέπουν τις δυναστείες όταν αυτές δείχνουν αποξένωση ή εκμετάλλευση.
Στη σύγχρονη Βρετανία, η έλλειψη πραγματικής πολιτικής εξουσίας της συνταγματικής μοναρχίας θεωρείται βασικός λόγος επιβίωσής της. Όμως, τελικά, η επιβίωση αυτή εξαρτάται από τη δημοτικότητα της βασιλικής οικογένειας στο κοινό.
Αν οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις είναι ακριβείς, η λαϊκή υποστήριξη στο μέλλον δεν είναι δεδομένη. Με άλλα λόγια, ο Οίκος του Ουίνδσορ δεν μπορεί να αντέξει έναν ακόμη Άντριου. Οι πιθανότητες δείχνουν ότι θα υπάρξει και άλλος, εκτός αν η πολιτική ηγεσία έχει το θάρρος να μιλήσει ανοιχτά για πραγματική αλλαγή στη βασιλική εξουσία.
