Ο διαγωνισμός τραγουδιού της Eurovision το 1976 δεν ήταν απλώς μια μουσική διοργάνωση. Για την Ελλάδα, μετατράπηκε σε έναν συμβολικό χώρο διαμαρτυρίας, με πρωταγωνίστρια τη Μαρίζα Κωχ και ένα τραγούδι που μιλούσε ευθέως για τον πόνο της Κύπρου.
Η συμμετοχή της χώρας μας εκείνη τη χρονιά ξεπέρασε τα όρια της καλλιτεχνικής έκφρασης, αγγίζοντας τον σκληρό πυρήνα μιας γεωπολιτικής πληγής που ακόμα αιμορραγεί.
Η Μαρίζα Κωχ ανέβηκε στη σκηνή με το «Παναγιά μου, Παναγιά μου», ένα μοιρολόι εμπνευσμένο από την ηπειρώτικη παράδοση, το οποίο έφερε τη σφραγίδα της προσωπικής της σύνθεσης και των στίχων του Μιχάλη Φωτιάδη.
Ο Μάνος Χατζιδάκις, τότε μουσικός διευθυντής της ΕΡΤ, της είχε ζητήσει ρητά να συνθέσει ένα κομμάτι που θα λειτουργούσε ως καλλιτεχνική καταγγελία για την τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Η τουρκική τηλεόραση, αρνήθηκε να μεταδώσει την ελληνική συμμετοχή. Αντί για το τραγούδι της Κωχ, οι τηλεθεατές στην Τουρκία είδαν ένα άλλο κομμάτι: το εθνικιστικό «Memleketim» («Πατρίδα μου»), που είχε ταυτιστεί με την εισβολή στην Κύπρο και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο εθνικιστικής προπαγάνδας.
Ο Μάνος Χατζιδάκις της είπε: «Θα φορέσεις μαύρα και μόνο στο τέλος του τραγουδιού θα ανοίξεις τα χέρια σου για να δείξουμε το πένθος μας για την Κύπρο».
Η διοργανώτρια αρχή της Eurovision ήταν εξ αρχής αρνητική για το τραγούδι. Η Γαλλία απείληξσε: «Αν αποκλείσετε την Ελλάδα θα φύγουμε και εμείς». Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι των χωρών μποϊκοτάρισαν το τραγούδι αφού δεν είπαν στα κρατικά κανάλια το περιεχόμενο των στίχων.
Η Μαρίζα Κωχ βρέθηκε αντιμέτωπη με απειλές κατά της ζωής της, ενώ πληροφορίες της αστυνομίας ήθελαν ακόμα και την παρουσία ελεύθερου σκοπευτή εντός του χώρου της διοργάνωσης με πρόθεση να τη δολοφονήσει.
Παρά το κλίμα φόβου, η ερμηνεύτρια αποφάσισε να ανέβει στη σκηνή, υπογράφοντας υπεύθυνη δήλωση ότι αναλαμβάνει η ίδια την ευθύνη της εμφάνισής της, καθώς οι διοργανωτές δήλωσαν αδυναμία να εγγυηθούν την ασφάλειά της.
Οι εντάσεις δεν περιορίστηκαν στη σκηνή. Χιλιάδες Τούρκοι διαδηλωτές, μετανάστες κυρίως από χώρες της Ευρώπης, συγκεντρώθηκαν έξω από τον χώρο διεξαγωγής του διαγωνισμού για να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην ελληνική συμμετοχή. Οι εφημερίδες της εποχής έκαναν λόγο για 60.000 άτομα, τα οποία θεωρούσαν τους στίχους του τραγουδιού προσβλητικούς ή προκλητικούς.
Παρά τις αντιδράσεις, τις πιέσεις και τον φόβο, η Μαρίζα Κωχ εμφανίστηκε στη σκηνή ντυμένη στα μαύρα, όπως της είχε υποδείξει ο Χατζιδάκις. Το τραγούδι κατέκτησε τη 13η θέση με 20 βαθμούς. Η θέση μπορεί να μην ήταν υψηλή, όμως η συμμετοχή της Ελλάδας απέσπασε θετικά σχόλια από πολλούς ξένους κριτικούς, αναγνωρίζοντας τη μουσική ποιότητα και το βαθύ μήνυμά της.
Αυτή ήταν μόλις η δεύτερη φορά που η Ελλάδα λάμβανε μέρος στη Eurovision. Το 1975 είχε επιλέξει να απέχει ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την παρουσία της Τουρκίας στον διαγωνισμό, λίγους μόλις μήνες μετά τα γεγονότα του Ιουλίου του 1974 στην Κύπρο.
