Αυτά τα μέταλλα κρατούν μακριά τον κίνδυνο κατάθλιψης

Μια νέα, μεγάλης κλίμακας ανάλυση υποδεικνύει ότι η αυξημένη πρόσληψη συγκεκριμένων μετάλλων, με κυριότερο το κάλιο και, κατά περίπτωση, τον ψευδάργυρο, συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης. Το εύρημα έρχεται να προστεθεί σε μια ήδη διευρυνόμενη έρευνα που εξετάζει πώς οι διατροφικές επιλογές επηρεάζουν την ψυχική υγεία. Υπενθυμίζεται ότι, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), περίπου το 5% των ενηλίκων παγκοσμίως ζουν με κατάθλιψη, μια κατάσταση που μπορεί να έχει βαθύ αντίκτυπο στη συνολική υγεία.

Το πλαίσιο: Τρόπος ζωής και διατροφή

Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι η υιοθέτηση γενικών οδηγιών υγιεινού τρόπου ζωής (επαρκής ύπνος, τακτική άσκηση και θρεπτική διατροφή) συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Σε επίπεδο τροφίμων, έχουν ήδη αναδειχθεί ως ευεργετικά τα λιπαρά ψάρια, τα φυλλώδη λαχανικά, τα μούρα και οι τροφές πλούσιες σε προβιοτικά, όπως το γιαούρτι και το ξινολάχανο.

Η νέα μελέτη: Σχεδιασμός και δημοσίευση

Η μελέτη, με συγγραφέα τον Minkook Son, MD, PhD, επίκουρο καθηγητή στο Τμήμα Φυσιολογίας του Κολλεγίου Ιατρικής του Πανεπιστημίου Dong-A (Δημοκρατία της Κορέας), δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nutrients.

Μιλώντας στο Medical News Today, ο Δρ. Son τόνισε: «Οι ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης, επιβάλλουν σημαντική παγκόσμια επιβάρυνση και οι τρέχουσες θεραπείες (όπως η φαρμακοθεραπεία) συχνά έχουν περιορισμούς και παρενέργειες. Η διατροφή είναι ένας τροποποιήσιμος παράγοντας που μπορεί να στοχεύσει στην πρόληψη και τη συμπληρωματική θεραπεία».

Δεδομένα και μέθοδος

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν διατομεακή (cross-sectional) ανάλυση αντλώντας δεδομένα από δύο εθνικές έρευνες υγείας και διατροφής:

• KNHANES (Κορέα) και
• NHANES (Ηνωμένες Πολιτείες),

συνολικά με πάνω από 22.000 συμμετέχοντες. Η ομάδα εστίασε σε επτά μέταλλα που μετρούνται με συνέπεια και στις δύο έρευνες: νάτριο, κάλιο, φώσφορο, μαγνήσιο, σίδηρο, ψευδάργυρο και ασβέστιο. Όπως εξηγεί ο Δρ. Son, τα συγκεκριμένα μέταλλα είναι «σχετικά με τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη νευροδιαβίβαση και τη νευροφλεγμονή, διαδικασίες που εμπλέκονται στην παθοφυσιολογία της κατάθλιψης».

Κύρια ευρήματα

• Κάλιο: Και στους δύο πληθυσμούς (Κορέας και ΗΠΑ) οι συμμετέχοντες με υψηλότερα επίπεδα καλίου εμφάνισαν χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. «Το κάλιο αναδείχθηκε ως κοινός προστατευτικός παράγοντας παρά τις διατροφικές διαφορές», σημειώνει ο Δρ. Son. «Αυτό υποστηρίζει στρατηγικές δημόσιας υγείας που ενθαρρύνουν δίαιτες πλούσιες σε κάλιο στο πλαίσιο πρόληψης της κατάθλιψης».
• Νάτριο (Κορέα): Στους Κορεάτες, υψηλότερα επίπεδα νατρίου συσχετίστηκαν με μειωμένο κίνδυνο κατάθλιψης.
• Ψευδάργυρος (ΗΠΑ): Στους συμμετέχοντες των ΗΠΑ, υψηλότερα επίπεδα ψευδαργύρου συνδέθηκαν με χαμηλότερες πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης.

Ο Δρ. Son αποδίδει τις διαφοροποιήσεις σε πολιτισμικά διατροφικά πρότυπα, στις κύριες πηγές τροφίμων και σε διαφορές βιοδιαθεσιμότητας. Για παράδειγμα, στην Κορέα η υψηλή πρόσληψη νατρίου μέσω ζυμωμένων τροφίμων και ζωμών «ενδεχομένως αλληλεπιδρά με άλλα θρεπτικά συστατικά και επηρεάζει τη διάθεση», ενώ στις ΗΠΑ η πρόσληψη ψευδαργύρου από πηγές ζωικής πρωτεΐνης «μπορεί να παίζει πιο σημαντικό ρόλο σε νευροχημικές οδούς που σχετίζονται με την κατάθλιψη».

Περιορισμοί και επόμενα βήματα

Η μελέτη είναι εγκάρσια, επομένως δεν αποδεικνύει αιτιότητα. «Η μελλοντική εργασία θα περιλαμβάνει διαχρονικές μελέτες ομάδων και δοκιμές παρέμβασης για τη διευκρίνιση των αιτιωδών σχέσεων», προσθέτει ο Δρ. Son, καθώς και μηχανιστική έρευνα για το πώς η πρόσληψη μετάλλων επηρεάζει βιολογικά τον κίνδυνο κατάθλιψης.

Γνώμη ειδικού: Πώς να αυξήσουμε το κάλιο στην πράξη

Η Monique Richard, MS, RDN, LDN, διαιτολόγος-διατροφολόγος, που δεν συμμετείχε στη μελέτη, δηλώνει ότι τα αποτελέσματα δεν την εξέπληξαν: «Το κάλιο εξισορροπεί τα επίπεδα κυτταρικών υγρών, βοηθά στη συστολή των μυών και μεταδίδει νευρικά σήματα στον εγκέφαλο».

Τα μέταλλα κάλιο, μαγνήσιο, σελήνιο «συνεργάζονται» με τις βιταμίνες D, C και E σε πολυάριθμες ενζυμικές αντιδράσεις και λειτουργούν ως ηλεκτρολύτες για την ισορροπία υγρών: «Ευδοκιμούμε όταν έχουμε επαρκή επίπεδα όλων αυτών που συνεργάζονται στο εξαιρετικά πολύπλοκο “εργοστάσιο” του ανθρώπινου σώματος».

Η Δρ. Richard επισημαίνει ότι το κάλιο υποκαταναλώνεται συχνά στην αμερικανική διατροφή, πολλές φορές λόγω ανεπαρκών μερίδων φρούτων και λαχανικών. Οι συστάσεις κυμαίνονται περίπου στα 2.600–3.400 mg/ημέρα, ανάλογα με το φύλο, την υγεία, τη δραστηριότητα και την ενυδάτωση. «Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο θρεπτικό συστατικό αλλά για το πώς όλα συνεργάζονται για να στηρίξουν σωματική και ψυχική υγεία. Με ποικιλία τροφών πλούσιων σε κάλιο καθ’ όλη τη μέρα, οι ημερήσιες ανάγκες μπορούν να καλυφθούν σχετικά απλά».

Τρόφιμα φυσικά πλούσια σε κάλιο (εστιάζουμε στα εποχικά)

• κολοκύθα
• φασόλια
• παντζάρια
• φακές
• ροδάκινα
• σπανάκι
• γλυκοπατάτες
• σέσκουλο

Παρότι η διατροφή δεν είναι ο μόνος παράγοντας για την ψυχική υγεία, η πρόσφατη μελέτη ενισχύει την ιδέα ότι υγιεινές επιλογές που υποστηρίζουν τη ρύθμιση της διάθεσης μπορούν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά. Όπως συνοψίζει η Δρ. Richard: «Σε όλες τις ηπείρους και ηλικίες, δίαιτες με μειωμένα μέταλλα εγείρουν προειδοποιητικά σημάδια για κατάθλιψη και για άλλα προβλήματα υγείας. Ενυδατικές, πλούσιες σε μέταλλα τροφές δεν είναι απλώς υγιεινές: μπορεί να είναι και θεραπευτικές». Και συμπληρώνει: «Το κάλιο βοηθά να μένει η καρδιά “χαρούμενη” και ο εγκέφαλος υγιής, μια συνταγή για σταθεροποίηση της διάθεσης».

Μπορεί η δίαιτα να βελτιώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης;

Η κατάθλιψη, σε διαφορετικούς τύπους όπως η μείζων καταθλιπτική διαταραχή και η επίμονη καταθλιπτική διαταραχή (τουλάχιστον 2 έτη), επηρεάζει περίπου το 5% των ενηλίκων σε παγκόσμιο επίπεδο (εκτ. ΠΟΥ).

Οι αιτίες είναι πολυπαραγοντικές, με γενετικούς και περιστασιακούς παράγοντες κινδύνου. Συγκεκριμένα στρεσογόνα γεγονότα μπορούν να λειτουργήσουν ως πυροδοτικοί μηχανισμοί για υποτροπιάζοντα επεισόδια.

Αν και η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή βοηθούν πολλούς, δεν λειτουργούν εξίσου για όλους. Έτσι, η έρευνα αναζητά νέους τροποποιήσιμους παράγοντες, με τη διατροφή να βρίσκεται ολοένα και περισσότερο στο προσκήνιο.

Τι δείχνουν πρόσφατες ενδείξεις

• Απρίλιος 2022 (Πανεπιστήμιο Τεχνολογίας του Σίδνεϊ): Άνδρες 18–25 ετών εμφάνισαν βελτίωση συμπτωμάτων κατάθλιψης μετά τη μετάβαση σε μεσογειακή διατροφή. Ο ακριβής μηχανισμός που μεσολαβεί μεταξύ ποιότητας διατροφής και ψυχικής υγείας παραμένει υπό διερεύνηση.
• Δεκέμβριος 2022 (Nature Communications, δύο μελέτες): Εξετάστηκε η εντερική μικροχλωρίδα σε σχέση με τα συμπτώματα κατάθλιψης. Μία μελέτη ανέδειξε 13 τύπους βακτηρίων που σχετίζονται ειδικά με τα συμπτώματα. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι ο τρόπος με τον οποίο αυτά τα βακτήρια ενεργοποιούν διαφορετικά σήματα στον εγκέφαλο ίσως εξηγεί τη σύνδεση εντέρου–εγκεφάλου.

Σε αυτό το πλαίσιο, η διατροφή λειτουργεί ως μοχλός: στοχευμένες αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν την αφθονία συγκεκριμένων μικροβιακών ειδών και κατ’ επέκταση, την επικοινωνία εντέρου-εγκεφάλου, συμβάλλοντας δυνητικά σε βελτίωση των συμπτωμάτων.