Στις 15 Ιουλίου 1965, η Ελλάδα εισέρχεται σε μία από τις πιο δραματικές περιόδους της μεταπολεμικής ιστορίας της. Ο δημοφιλής πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου εξαναγκάζεται σε παραίτηση από τον νεαρό βασιλιά Κωνσταντίνο, επειδή επιθυμεί να αναλάβει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Η άρνηση του βασιλιά να υπογράψει το σχετικό διάταγμα και η επιμονή του Παπανδρέου οδηγούν σε μία πολιτική κρίση που θα μείνει γνωστή ως «Ιουλιανά» ή «Αποστασία».
Το Πολιτικό Υπόβαθρο
Μετά τον εκλογικό θρίαμβο της Ένωσης Κέντρου το 1964, η κυβέρνηση Παπανδρέου αντιμετώπισε εσωκομματικές αντιθέσεις και εξωτερικές πιέσεις. Η Ένωση Κέντρου ήταν ένας ετερόκλητος σχηματισμός, με φιλοβασιλικούς, αντικομμουνιστές και δημοκρατικούς σοσιαλιστές, γεγονός που δυσχέραινε τη διατήρηση της ενότητας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου, γιος του πρωθυπουργού, αποτελούσε σημείο τριβής με το Παλάτι και τη Δεξιά, ενώ ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης διατηρούσε ηγετικές φιλοδοξίες και στενές σχέσεις με τον Τύπο.
Η Έκρηξη της Κρίσης
Η σύγκρουση κορυφώθηκε όταν ο Παπανδρέου ζήτησε την απομάκρυνση του Πέτρου Γαρουφαλιά από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας, προκειμένου να αναλάβει ο ίδιος το κρίσιμο αυτό χαρτοφυλάκιο. Ο Γαρουφαλιάς, εκλεκτός του Παλατιού, αρνήθηκε να παραιτηθεί χωρίς εντολή του βασιλιά, επικαλούμενος την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ στην οποία εμπλεκόταν ο Ανδρέας Παπανδρέου. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, τότε μόλις 25 ετών, αρνήθηκε να υπογράψει το διάταγμα της αντικατάστασης, οδηγώντας σε ανοιχτή ρήξη με τον πρωθυπουργό.
Η Παραίτηση και οι «Αποστάτες»
Στις 15 Ιουλίου, ο Γεώργιος Παπανδρέου υποβάλλει προφορικά την παραίτησή του στον βασιλιά, ο οποίος αμέσως ορκίζει νέα κυβέρνηση με αποσχισθέντα στελέχη της Ένωσης Κέντρου – τους λεγόμενους «Αποστάτες». Η κίνηση αυτή προκαλεί μαζικές διαδηλώσεις στην Αθήνα, με αποκορύφωμα τη δολοφονία του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα στις 21 Ιουλίου. Οι διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας και κατά του «βασιλικού πραξικοπήματος» συγκλονίζουν τη χώρα.
Η Πολιτική Αστάθεια και οι Συνέπειες
Οι κυβερνήσεις των «Αποστατών» – υπό τον Ιωάννη Αθανασιάδη-Νόβα, τον Ηλία Τσιριμώκο και τον Στέφανο Στεφανόπουλο – αποτυγχάνουν να εξασφαλίσουν σταθερότητα και εμπιστοσύνη της Βουλής. Η πολιτική ανωμαλία διαρκεί έως τον Δεκέμβριο του 1966, όταν αναλαμβάνει μεταβατική κυβέρνηση με εντολή για εκλογές. Ωστόσο, η κρίση αυτή ανοίγει τον δρόμο για το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967 και την επιβολή της δικτατορίας.
Κληρονομιά των Ιουλιανών
Τα «Ιουλιανά» παραμένουν ένα ορόσημο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αποκαλύπτοντας τις αδυναμίες του πολιτικού συστήματος, τις παρεμβάσεις του θρόνου και τις κοινωνικές εντάσεις της εποχής. Η περίοδος αυτή υπενθυμίζει τη σημασία της δημοκρατικής νομιμότητας και της πολιτικής σταθερότητας για την πρόοδο της χώρας.
«Εις την λαοπρόβλητον κυβέρνησιν ανήκει η πλήρης εξουσία εις όλους τους τομείς του κράτους. Δεν αποτελεί το Υπουργείον Εθνικής Αμύνης στεγανόν διαμέρισμα εξαιρούμενον της εξουσίας της κυβερνήσεως», έγραφε ο Γεώργιος Παπανδρέου στον βασιλιά, συνοψίζοντας το διακύβευμα της εποχής.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
301 π.Χ.: Μάχη στην Ιψό της Φρυγίας μεταξύ των επιγόνων του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο Αντίγονος και ο υιός του, Δημήτριος ο Πολιορκητής, υφίστανται καθοριστική ήττα από τις συνασπισμένες δυνάμεις του Σελεύκου, του Πτολεμαίου, του Κασσάνδρου και του Λυσιμάχου, γεγονός που θα οδηγήσει στη διάλυση της ενότητας του κράτους του Αλεξάνδρου και στη δημιουργία νέων βασιλείων.
1892: Φοιτητικές ταραχές ξεσπούν στην Αθήνα, με αφορμή την απόφαση της κυβέρνησης του Χαρίλαου Τρικούπη να επιβάλει δίδακτρα στο Πανεπιστήμιο. Η κοινωνική ένταση εντείνεται και οι διαδηλωτές καταγγέλλουν τον οικονομικό αποκλεισμό των φτωχότερων στρωμάτων από την ανώτατη εκπαίδευση.
1913: Αρχίζει η τριήμερη μάχη της Τζουμαγιάς. Ο Ελληνικός Στρατός συνεχίζει τη θριαμβευτική του προέλαση βαθιά μέσα στο βουλγαρικό έδαφος, ενώ ο Ελευθέριος Βενιζέλος διαπραγματεύεται στο Βουκουρέστι για διεθνή συμφωνία. Ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος δηλώνει χαρακτηριστικά: «ανακωχή με τους Βούλγαρους θα κάνω στη Σόφια!».
1965: Η κυβέρνηση του Γεωργίου Παπανδρέου παραιτείται μετά την πλήρη ρήξη με τα Ανάκτορα. Ορκίζεται η κυβέρνηση Αθανασιάδη-Νόβα, η πρώτη των αποστατών, εγκαινιάζοντας τα ταραχώδη Ιουλιανά που θα οδηγήσουν τελικά στη δικτατορία της 21ης Απριλίου.
1965: Η ελληνική κυβέρνηση καταργεί το ιστορικό μονοπώλιο της μπύρας που διατηρούσε η εταιρεία FIX από το 1864. Η κίνηση αυτή ανοίγει την αγορά σε νέους παραγωγούς και αλλάζει για πάντα τον χάρτη της ελληνικής ζυθοποιίας.
1974: Η χούντα των Αθηνών οργανώνει αιματηρό πραξικόπημα στην Κύπρο, ανατρέποντας τον εκλεγμένο Πρόεδρο Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ’. Ο Μακάριος διαφεύγει από το προεδρικό μέγαρο υπό πυρά, καταφεύγει αρχικά στην Πάφο και στη συνέχεια διαφεύγει στο εξωτερικό με τη βοήθεια των Βρετανών. Ως νέος «πρόεδρος» τοποθετείται ο δημοσιογράφος Νίκος Σαμψών, επικεφαλής μιας μαριονέτας κυβέρνησης με στόχο την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα (Ένωση). Το πραξικόπημα αυτό γίνεται η αφορμή για την τουρκική εισβολή πέντε ημέρες αργότερα, οδηγώντας στη διχοτόμηση του νησιού και σε μαζικό ξεριζωμό χιλιάδων Κυπρίων.
1992: Ο θρυλικός μπασκετμπολίστας Νίκος Γκάλης παίρνει μεταγραφή από τον Άρη στον Παναθηναϊκό. Η κίνηση αυτή σηματοδοτεί μια νέα εποχή στο ελληνικό μπάσκετ και προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον στον κόσμο του αθλητισμού.
1997: Ο διάσημος μόδιστρος Τζιάνι Βερσάτσε δολοφονείται έξω από το σπίτι του στο Μαϊάμι από τον κατά συρροή δολοφόνο Άντριου Κιουνάναν. Η δολοφονία σοκάρει τη διεθνή κοινή γνώμη και σηματοδοτεί το τραγικό τέλος μιας σπουδαίας καριέρας υψηλής ραπτικής.
2006: Αρχίζει τη λειτουργία του ο ιστότοπος κοινωνικής δικτύωσης Twitter (σημερινό Χ), που μέσα σε λίγα χρόνια θα εξελιχθεί σε ένα από τα πιο ισχυρά μέσα επικοινωνίας και δημόσιου διαλόγου παγκοσμίως.
2008: Σεισμός μεγέθους 6,4 Ρίχτερ πλήττει τη Ρόδο, τα Δωδεκάνησα και την Κρήτη. Η δόνηση γίνεται αισθητή μέχρι την Κύπρο, προκαλώντας πανικό και ζημιές σε κτίρια χωρίς ωστόσο να υπάρξουν θύματα.
2016: Στην Τουρκία εκδηλώνεται αποτυχημένο πραξικόπημα. Στρατιώτες καταλαμβάνουν κεντρικές αρτηρίες και τηλεοπτικούς σταθμούς. Μέχρι το πρωί της επόμενης ημέρας, το πραξικόπημα έχει καταρρεύσει, αφήνοντας πίσω του εκατοντάδες νεκρούς και μια χώρα βαθιά διχασμένη.
Γεννήσεις
1606 – Ρέμπραντ, Ολλανδός ζωγράφος, χαράκτης και σχεδιαστής, από τους κορυφαίους καλλιτέχνες της ευρωπαϊκής τέχνης και εμβληματική μορφή του ολλανδικού «Χρυσού Αιώνα». Γεννήθηκε στη Λέιντεν και διακρίθηκε για την αξεπέραστη δεξιοτεχνία στη χρήση του φωτός και της σκιάς, τα ψυχογραφικά πορτρέτα, τις δραματικές βιβλικές σκηνές και τα πολυάριθμα αυτοπορτρέτα του. Έργα-σταθμοί όπως «Το μάθημα ανατομίας του Δρ. Τουλπ» και «Η Νυχτερινή Περίπολος» θεωρούνται αριστουργήματα της παγκόσμιας ζωγραφικής. Παρά τις προσωπικές τραγωδίες και τα οικονομικά προβλήματα, η καλλιτεχνική του επιρροή παραμένει διαχρονική.
1930 – Ζακ Ντεριντά, Γάλλος φιλόσοφος, θεμελιωτής της θεωρίας της «αποδόμησης» («déconstruction»), που επηρέασε βαθιά τη φιλοσοφία, τη λογοτεχνική θεωρία και τις κοινωνικές επιστήμες. Γεννήθηκε στο Ελ Μπιάρ της Αλγερίας και δίδαξε σε κορυφαία πανεπιστήμια στη Γαλλία και διεθνώς. Έγινε γνωστός με έργα όπως «Περί γραμματολογίας» και «Η φωνή και το φαινόμενο», αμφισβητώντας τις παραδοσιακές δυαδικότητες της δυτικής σκέψης και τονίζοντας τη σημασία της ερμηνείας και της γραφής. Αγωνίστηκε για τα ανθρώπινα δικαιώματα και υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές της μεταπολεμικής φιλοσοφίας
1943 – Λουκιανός Κηλαηδόνης, Έλληνας τραγουδοποιός, συνθέτης, στιχουργός και ερμηνευτής. Ξεχώρισε για το χιούμορ και την κοινωνική ευαισθησία στα τραγούδια του, αντλώντας στοιχεία από τζαζ, σουίνγκ και ελαφρά μουσική. Σταθμοί στην καριέρα του τα «Μικροαστικά», η μουσική για τον «Θίασο» του Αγγελόπουλου και το εμβληματικό «Πάρτυ στη Βουλιαγμένη» το 1983, που θεωρήθηκε το ελληνικό Γούντστοκ
1961 – Φόρεστ Γουίτακερ, Αμερικανός ηθοποιός, παραγωγός και σκηνοθέτης. Βραβεύτηκε με Όσκαρ, Χρυσή Σφαίρα και BAFTA για την ερμηνεία του ως Ίντι Αμίν στην ταινία «Ο τελευταίος βασιλιάς της Σκωτίας». Ξεχώρισε για τη βαθιά, εσωτερική προσέγγιση των ρόλων του σε ταινίες όπως «The Crying Game», «Ghost Dog: Ο τρόπος των σαμουράι» και «Lee Daniels’ The Butler». Παράλληλα, έχει αναπτύξει πλούσια φιλανθρωπική δράση ως πρέσβης καλής θέλησης της UNESCO για την ισότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα
1980 – Μιχάλης Ζαμπίδης, Έλληνας αθλητής του kickboxing, γνωστός διεθνώς ως «Iron Mike». Κάτοχος 18 παγκόσμιων τίτλων, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους μαχητές της γενιάς του με 180 αγώνες, 158 νίκες και 87 νοκ άουτ. Ξεκίνησε τον αθλητισμό σε μικρή ηλικία με κλασική γυμναστική και Shotokan καράτε, πριν αφοσιωθεί επαγγελματικά στο kickboxing. Έγινε σύμβολο δύναμης και επιμονής, ενώ ξεχώρισε για το εκρηκτικό του στυλ και τις διεθνείς διακρίσεις του, εμπνέοντας νέους αθλητές στην Ελλάδα και το εξωτερικό
Θάνατοι
1899 – Γεώργιος Αβέρωφ, Έλληνας εθνικός ευεργέτης και επιχειρηματίας βλάχικης καταγωγής από το Μέτσοβο. Απέκτησε τεράστια περιουσία ως έμπορος στην Αλεξάνδρεια και αναδείχθηκε σε έναν από τους μεγαλύτερους ευεργέτες του ελληνισμού. Χρηματοδότησε την ανέγερση σχολείων, νοσοκομείων και κοινωφελών ιδρυμάτων στην Αίγυπτο, το Μέτσοβο και σε όλη την Ελλάδα. Μεγάλο μέρος της περιουσίας του διατέθηκε για την αποπεράτωση του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, τη δημιουργία της Αβερώφειου Γεωργικής Σχολής στη Λάρισα, την αναμόρφωση του Παναθηναϊκού Σταδίου και, κυρίως, για τη ναυπήγηση του θωρηκτού «Γεώργιος Αβέρωφ», που ενίσχυσε καθοριστικά το ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό
1904 – Αντόν Τσέχωφ, Ρώσος συγγραφέας, θεατρικός συγγραφέας και γιατρός. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους διηγηματογράφους και θεμελιωτής του σύγχρονου θεάτρου. Έγραψε κλασικά έργα όπως «Ο Γλάρος», «Θείος Βάνιας», «Τρεις Αδελφές» και «Ο Βυσσινόκηπος», που άλλαξαν τη δραματουργία με τον ρεαλισμό, την ψυχολογική εμβάθυνση και το «θέατρο της διάθεσης». Τα διηγήματά του ξεχωρίζουν για την απλότητα, τη λεπτή ειρωνεία και τη βαθιά κατανόηση της ανθρώπινης φύσης. Παράλληλα, υπηρέτησε ως γιατρός, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «Η ιατρική είναι η νόμιμη σύζυγός μου και η λογοτεχνία η ερωμένη μου»
1997 – Τζιάνι Βερσάτσε, Ιταλός σχεδιαστής μόδας και ιδρυτής του ομώνυμου διεθνούς οίκου. Υπήρξε ένας από τους πιο εμβληματικούς δημιουργούς της υψηλής ραπτικής, γνωστός για το τολμηρό, πολυτελές και αισθησιακό του στυλ, που έντυσε σταρ όπως η Μαντόνα, η πριγκίπισσα Νταϊάνα και ο Έλτον Τζον. Δολοφονήθηκε στις 15 Ιουλίου 1997 έξω από το σπίτι του στο Μαϊάμι Μπιτς από τον κατά συρροή δολοφόνο Άντριου Κουνάναν, σε ηλικία 50 ετών. Η δολοφονία του προκάλεσε παγκόσμιο σοκ και σηματοδότησε το τέλος μιας εποχής στη μόδα
Εορτολόγιο
Βλαδίμηρος, Βλαδιμήρα, Ιουλίττα, Κήρυκος
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Παγκόσμια Ημέρα Νεανικών Δεξιοτήτων
