Παγίδες θανάτου αποτελούν για τα θαλασσοπούλια τα δολώματα και τα δίχτυα των ψαράδων καθώς, πολλές φορές, παγιδεύονται σ’ αυτά την ώρα που προσπαθούν να ψαρέψουν και θανατώνονται.

Η τυχαία παγίδευση των θαλασσοπουλιών σε αλιευτικά εργαλεία αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες παγκοσμίως για τη μείωση των πληθυσμών τους με αποτέλεσμα, πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, να ανακοινώσει Σχέδιο δράσης για την αντιμετώπισή της.

Η επέμβαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έγινε ύστερα από επανειλημμένες αιτήσεις της BirdLife Εurope (Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Μη Κυβερνητικών Περιβαλλοντικών Οργανώσεων) καθώς, όπως διαπιστώθηκε, περισσότερα από 2.000.000 θαλασσοπούλια έχουν βρει το θάνατο σε αλιευτικά εργαλεία στις ευρωπαϊκές θάλασσες, κάτι που οφείλεται κυρίως σε δίχτυα και παραγάδια και σε μικρότερο βαθμό, σε τράτες και γρι-γρι.

Για τη σύνταξη του Σχεδίου Δράσης της Ε.Ε. χρησιμοποιήθηκαν και δεδομένα που συλλέχθηκαν σε μελέτη που εκπόνησε η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία (ΕΟΕ), το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), το TEI Ioνίων Νήσων, η Πορτογαλική Ορνιθολογική Εταιρεία (SPEA) και η Εταιρεία για τη Μελέτη και Προστασία της Μεσογειακής Φώκιας (ΜΟm).

Όπως εξηγεί στο ΑΜΠΕ η συντονίστρια ενημέρωσης δράσεων διατήρησης της ΕΟΕ Ρούλα Τρίγκου, «τα θαλασσοπούλια συχνά επισκέπτονται τα αλιευτικά σκάφη για να τραφούν με τα απορριπτόμενα αλιεύματα, για να πάρουν τα δολώματα των παραγαδιών ή απλώς ψαρεύουν στην ίδια περιοχή όπου έχουν τοποθετηθεί δίχτυα και έτσι ενδέχεται να παγιδευτούν σε αλιευτικά εργαλεία».
«Αυτή η αλληλεπίδραση μπορεί να καταστεί επιζήμια τόσο για τα ίδια τα πουλιά όσο και για τους ψαράδες. Μπορεί να προκαλέσει καταστροφή ή αφαίρεση των δολωμάτων, υλικές φθορές στον αλιευτικό εξοπλισμό και μειωμένη ψαριά και από την άλλη, την θνησιμότητα των θαλασσοπουλιών που παγιδεύονται στα αλιευτικά εργαλεία και πνίγονται» εξηγεί.
Θαλασσοπούλια στις ελληνικές θάλασσες
Το Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος φιλοξενούν τους μεγαλύτερους πληθυσμούς των πέντε κοινών ειδών θαλασσοπουλιών στην ανατολική Μεσόγειο.
Ο ασημόγλαρος, ο πιο γνώριμος γλάρος της Ελλάδας, είναι το πιο πολυάριθμο θαλασσοπούλι στις ελληνικές θάλασσες. Είναι συχνός επισκέπτης των αλιευτικών σκαφών καθώς σημαντικό μέρος της διατροφής του αποτελείται από τα απορριπτόμενα αλιεύματα.

Ο αιγαιόγλαρος ζει στον παράκτιο χώρο και τρέφεται κυρίως με αφρόψαρα. Το Αιγαίο φιλοξενεί τον μεγαλύτερο πληθυσμό του στην Ανατολική Μεσόγειο που έχει μειωθεί την τελευταία δεκαετία κατά τουλάχιστον 40% και ανέρχεται σήμερα στα 350-500 ζευγάρια. Είναι είδος απειλούμενο με εξαφάνιση.

Ο θαλασσοκόρακας είναι παράκτιο είδος που πιάνει ψάρια σε βάθος μέχρι 60 μέτρων. Ο πληθυσμός του στις ελληνικές θάλασσες που ανέρχεται σε 1.300-1.450 ζευγάρια και αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους.

Ο μύχος και ο αρτέμης ζουν κυρίως στο ανοιχτό πέλαγος και επιστρέφουν στις αποικίες τους μόνο τη νύχτα. Στη Ελλάδα φωλιάζουν περίπου 5000 ζευγάρια αρτέμη και περίπου 4000-7000 ζευγάρια μύχου.

Εκτιμάται ότι κατά τη περίοδο της μετανάστευσης τουλάχιστον 25.000-30.000 πουλιά, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού του είδους, διέρχονται μέσω του Αιγαίου από και προς τη Μαύρη Θάλασσα. Και τα δυο είδη τρέφονται με αφρόψαρα, αλλά οι μύχοι επίσης βουτούν μέχρι βάθος δεκάδων μέτρων για να πιάσουν τη λεία τους.

Στην προσπάθεια των θαλασσοπουλιών να αφαιρέσουν τα δολώματα από τα παραγάδια μπορούν να προκαλέσουν ζημιά στα δολώματα, να τα αφαιρέσουν ή να πιαστούν τα ίδια στα αγκίστρια.

Σύμφωνα με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, παρόλο που, κατά πλειοψηφία, τα πουλιά που πιάνονται ανά αλιευτικό σκάφος, είναι λίγα ή δεν πιάνονται καθόλου, αθροιστικά ο συνολικός αριθμός των θαλασσοπουλιών, κυρίως αρτέμηδων και μύχων που πιάνονται κάθε χρόνο εκτιμάται από λίγες εκατοντάδες μέχρι ενδεχομένως μερικές χιλιάδες άτομα. Αυτός ο αριθμός μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τους πληθυσμούς των θαλασσοπουλιών στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο.

Ως μέτρα πρόληψης προτείνονται, μεταξύ άλλων, η αποφυγή της τοποθέτησης παραγαδιών όταν στην περιοχή υπάρχει παρουσία μεγάλων κοπαδιών μύχων ή αρτέμηδων, κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι, η ρυμούλκηση σχοινιού με δεμένες πλαστικές κορδέλες/ταινίες ή σημαδούρες, με έντονο χρώμα, για εκφοβισμό των θαλασσοπουλιών κατά την τοποθέτηση των παραγαδιών και η τοποθέτηση επιπρόσθετων βαριδιών σε παραγάδια βυθού για ταχύτερη βύθιση.