Ο αμερικανός καθηγητής Κας Σάνσταϊν βρέθηκε στη Βρετανία στα τέλη του περασμένου μήνα και επισκέφθηκε την Ντάουνινγκ Στριτ για να συζητήσει τις απόψεις του περί των συμπεριφορικών οικονομικών (behavioural economics) και τις προσπάθειές του να εφαρμόσει αυτή τη θεωρία στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Τέτοια σεμινάρια είναι συνηθισμένα αυτή την εποχή στην Ντάουνινγκ Στριτ. Ανάμεσα στους επισκέπτες είναι ο νομπελίστας ινδός οικονομολόγος Αμάρτια Σεν, ο ισραηλινός ψυχολόγος και επίσης νομπελίστας Ντάνιελ Κάνεμαν, ο περουβιανός οικονομολόγος Ερνάντο ντε Σότο και ο συγγραφέας Νασίμ Ταλέμπ.
Τα σεμινάρια οργανώνονται από τον σύμβουλο του πρωθυπουργού Ρόαν Σίλβα και μερικές φορές είναι παρών και ο ίδιος ο Ντέιβιντ Κάμερον.
Μια από τις λιγότερο αναγνωρισμένες κληρονομιές της Μάργκαρετ Θάτσερ, γράφει ο Ίαν Μπίρελ στην Γκάρντιαν, είναι αυτή ακριβώς η αναζήτηση νέων ιδεών που χαρακτηρίζει τη βρετανική δεξιά. Η ίδια η Θάτσερ είχε προωθηθεί στην ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος από μια μικρή ομάδα ιδεολόγων που ήθελε να «μπολιάσει» το κόμμα με ριζοσπαστικές ιδέες. Και η παράδοση αυτή συνεχίζεται και σήμερα.
Ο Σάνσταϊν έχει εργαστεί στο παρελθόν για το Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά στην επίσκεψή του στη Βρετανία δεν συνάντησε ούτε τον ηγέτη του Εργατικού Κόμματος ούτε εξέχοντες συμβούλους του. Το γεγονός αυτό αποτυπώνει την έλλειψη περιέργειας και αυτοπεποίθησης που χαρακτηρίζει την Αριστερά.
Με δεδομένη την οικονομική κρίση και τις αυξανόμενες ανισότητες, θα έπρεπε να γίνονται ατελείωτες συζητήσεις γύρω από τις βασικές ιδέες που κυριάρχησαν την εποχή της Μάργκαρετ Θάτσερ και συνέχισαν να κυριαρχούν τα επόμενα χρόνια. Αλλά το Εργατικό Κόμμα μοιάζει παγιδευμένο από την ιστορία του.
Μερικοί συνεχίζουν να μιλούν ακόμη και για επανεθνικοποίηση των σιδηροδρόμων. Δύσκολα συναντά κανείς στις τάξεις του κόμματος ανθρώπους με φρέσκες ιδέες. Ακόμη και τα think-tanks που πρόσκεινται στο κόμμα μοιάζουν προσκολλημένα σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν.
Τι έχει προκαλέσει λοιπόν αυτόν τον μεγάλο διχασμό, όπου η μια πλευρά κατακλύζεται από καινούργιες ιδέες και η άλλη παλεύει να εμπνευστεί; Ένας διανοητής των Τόρις ισχυρίζεται ότι έννοιες που συζητούνται σήμερα όπως η εξελικτική ψυχολογία και τα συμπεριφορικά οικονομικά είναι στην ουσία τους δεξιές. Ένας άλλος πιστεύει ότι η ψηφιακή τεχνολογία απελευθέρωσε την ατομική πρωτοβουλία. Ίσως η αλήθεια να είναι πιο απλή: παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο καπιταλισμός, ίσως ο ρους της Ιστορίας να ευνοεί τη δεξιά.
Ο συγκεντρωτικός κρατισμός που κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή για το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα δεν βοήθησε τους φτωχούς, ενώ αποδείχθηκε και οικονομικά προβληματικός.
«Το Εργατικό Κόμμα είναι παγιδευμένο επειδή δεν θέλει να συνεχιστεί η μείωση του ρόλου του κράτους, αλλά δεν έχει και τρόπο να αντιστραφεί αυτή η πορεία», υποστηρίζει ένα άλλο στέλεχος των Τόρις.
Η πρόκληση για την Αριστερά, επισημαίνει ο αρθρογράφος της Γκάρντιαν, είναι να βρει μια νέα και πραγματικά προοδευτική πολιτική σε μια εποχή λιτότητας, όπου τα περισσότερα χρήματα δεν συνιστούν απάντηση σε οποιοδήποτε ερώτημα.
Η Αριστερά πρέπει όμως να κοιτάξει και πέραν των γεγονότων που συμβαίνουν στην Ευρώπη: ριζοσπαστικές ιδέες δεν συναντά κανείς σήμερα τόσο στη Γαλλία, στη Γερμανία και την Ισπανία όσο στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Ίσως οι Εργατικοί να χρειάζονται μια ακόμη ήττα, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να αναλάβουν την εξουσία απροετοίμαστοι και να αποτελέσουν άλλη μια «κυβέρνηση ζόμπι» όπως εκείνη του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία. Άλλωστε και η βρετανική δεξιά χρειάστηκε ένα δεύτερο θρίαμβο του Τόνι Μπλερ για να αρχίσει να αναδιοργανώνεται. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τρία σημαντικότερα κεντροδεξιά think-tanks ιδρύθηκαν κατά τους μήνες που ακολούθησαν.
Θα μπορέσει άραγε ο Εντ Μίλιμπαντ να αποτινάξει τα δεσμά του παρελθόντος και να αποδείξει ότι υπάρχει εναλλακτική λύση;
