Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένα «αδύναμο σημείο» στο μαγνητικό πεδίο της Γης επεκτείνεται με ανησυχητική ταχύτητα. Η περιοχή, γνωστή ως Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού (South Atlantic Anomaly – SAA), έχει αυξηθεί κατά έκταση σχεδόν διπλάσια από το μέγεθος του Τέξας από το 2014 και μετακινείται αργά προς τα δυτικά, προς την Αφρική, σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα. Η SAA έχει αυξηθεί έως και κατά 25%, ενώ μετακινείται περίπου 22,5 χιλιόμετρα δυτικά κάθε χρόνο.
Η επέκταση και η μετακίνησή της οφείλονται στις στροβιλώδεις ροές λιωμένου σιδήρου στον εξωτερικό πυρήνα της Γης, οι οποίες δημιουργούν ασυνήθιστα μαγνητικά πρότυπα που αποδυναμώνουν το πεδίο σε αυτό το τμήμα του πλανήτη. Το μαγνητικό πεδίο της Γης, που δημιουργείται από την περιστροφή του υγρού σιδήρου χιλιάδες χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια, λειτουργεί ως προστατευτική ασπίδα απέναντι στα επικίνδυνα φορτισμένα σωματίδια του Ήλιου και την κοσμική ακτινοβολία.
Προειδοποιούν οι επιστήμονες
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι η αποδυνάμωση και η μετατόπιση αυτής της ασπίδας στην περιοχή της SAA δεν αποτελούν απλώς επιστημονική περιέργεια, αλλά έχουν πραγματικές συνέπειες. Η Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για τους δορυφόρους που διέρχονται από πάνω της, καθώς εκθέτει τα διαστημικά σκάφη σε υψηλότερα επίπεδα ακτινοβολίας, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει προσωρινές βλάβες στα ηλεκτρονικά συστήματα, αλλοίωση δεδομένων ή ακόμα και μόνιμες ζημιές σε κρίσιμα εξαρτήματα. Οι δορυφόροι που παρέχουν υπηρεσίες GPS, επικοινωνιών και μετεωρολογικών προβλέψεων για τις ΗΠΑ και ολόκληρο τον κόσμο είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι όταν περνούν από την ανωμαλία.
Ο επικεφαλής της έρευνας, Κκαθηγητής Κρις Φίνλεϊ, ειδικός στη Γεωμαγνητική στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Δανίας, δήλωσε: «Αλλάζει με διαφορετικό τρόπο προς την Αφρική από ό,τι κοντά στη Νότια Αμερική. Κάτι ιδιαίτερο συμβαίνει σε αυτή την περιοχή, που προκαλεί την εντονότερη αποδυνάμωση του πεδίου».
Παρότι περιοχές εκτός της Γης συμβάλλουν στο παρατηρούμενο μαγνητικό πεδίο, η κύρια πηγή του προέρχεται από το εσωτερικό του πλανήτη. Το εξωτερικό στρώμα του πυρήνα της Γης αποτελείται από λιωμένο σίδηρο και νικέλιο, σε βάθος περίπου 2.900 χιλιομέτρων κάτω από την επιφάνεια. Αυτά τα ρευστά μέταλλα λειτουργούν σαν ένας τεράστιος γεννήτορας, γνωστός ως «γεωδυναμό», δημιουργώντας ηλεκτρικά ρεύματα που παράγουν το μαγνητικό πεδίο. Όμως αυτή η κίνηση δεν είναι σταθερή, καθώς μεταβάλλεται με τον χρόνο, και κατά συνέπεια μεταβάλλεται και το μαγνητικό πεδίο της Γης.
Σύμφωνα με τη NASA, αυτός ο συνδυασμός των μεταβολών και της κλίσης του μαγνητικού άξονα της Γης είναι που δημιουργεί την Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού. Στο νότιο ημισφαίριο, ασθενείς μαγνητικές περιοχές κάτω από την Αφρική μετακινούνται δυτικά, ενώ παρόμοια φαινόμενα στον Ατλαντικό κινούνται προς ανατολάς. Στον βορρά, μια ισχυρή μαγνητική ζώνη κάτω από το Στενό Μπέρρινγκ κινείται δυτικά, ενώ κοντά στην Ινδονησία και τον δυτικό Ειρηνικό τα μαγνητικά χαρακτηριστικά μετατοπίζονται ανατολικά. Οι μετακινήσεις αυτές είναι ισχυρότερες κοντά στον ισημερινό, όπου το πεδίο παρουσιάζει επίσης ταχύτερες μεταβολές και ταλαντώσεις.
Η μελέτη, που ανέλυσε δεδομένα 11 ετών από τον δορυφορικό αστερισμό Swarm του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA), αποκάλυψε και άλλες σημαντικές αλλαγές στο μαγνητικό πεδίο της Γης. Στον βόρειο Καναδά, η περιοχή του ισχυρού μαγνητικού πεδίου έχει αποδυναμωθεί, μειώνοντας την έκτασή της κατά 0,65% της επιφάνειας της Γης. Αυτή η αποδυνάμωση μπορεί να επηρεάσει τα συστήματα πλοήγησης, τις δορυφορικές λειτουργίες και τις τεχνολογίες που βασίζονται στη γεωμαγνητική βαθμονόμηση.
Επιπλέον, η έρευνα έδειξε ότι ισχυρά μαγνητικά ρεύματα κάτω από το Στενό Μπέρρινγκ έχουν μετακινηθεί δυτικά, ενώ εκείνα κάτω από την Ινδονησία και τον δυτικό Ειρηνικό έχουν κινηθεί ανατολικά. Αυτές οι μετακινήσεις, αν και αόρατες στους περισσότερους ανθρώπους, μπορούν να επηρεάσουν τις παγκόσμιες γεωμαγνητικές συνθήκες και τη συμπεριφορά του διαστημικού καιρού, επηρεάζοντας περαιτέρω τους δορυφόρους και τις τεχνολογικές υποδομές σε παγκόσμια κλίμακα.
Οι επιστήμονες τονίζουν ότι οι αλλαγές στο μαγνητικό πεδίο της Γης υπογραμμίζουν τη δυναμική φύση του πλανήτη μας. Η Ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού δεν είναι στατική και η συνεχής επέκτασή της καθιστά απαραίτητη τη διαρκή παρακολούθηση για την πρόβλεψη και αντιμετώπιση πιθανών επιπτώσεων. Οι δορυφόροι Swarm, που συλλέγουν αδιάκοπα δεδομένα για το μαγνητικό πεδίο από το 2013, προσφέρουν άνευ προηγουμένου κατανόηση των πολύπλοκων δυνάμεων που δρουν βαθιά στο εσωτερικό του πλανήτη μας.
Ο μέσος άνθρωπος δεν κινδυνεύει
Αν και ο μέσος άνθρωπος στην επιφάνεια της Γης δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο, η αυξανόμενη ανωμαλία υπενθυμίζει τη λεπτή ισορροπία που προστατεύει τη ζωή στη Γη από τη συνεχή βομβαρδιστική κοσμική ακτινοβολία. Για τους δορυφόρους, τους αστροναύτες και τις πτήσεις μεγάλης υψομέτρου, ωστόσο, οι επιπτώσεις είναι πραγματικές και απαιτούν προσεκτική αντιμετώπιση.
Όπως τόνισε ο Φίνλεϊ, «η ανωμαλία του Νότιου Ατλαντικού είναι μια προειδοποίηση από τον πυρήνα της Γης. Μας δείχνει ότι η προστατευτική ασπίδα του πλανήτη μας είναι δυναμική και ότι οι αλλαγές βαθιά κάτω από την επιφάνεια μπορούν να φτάσουν έως το διάστημα και να επηρεάσουν την καθημερινή μας ζωή».
Σύμφωνα με την Daily Mail, η ανακάλυψη έγινε χάρη στη χρήση του δορυφορικού συστήματος Swarm της ESA, το οποίο μετρά με ακρίβεια τα μαγνητικά σήματα που προέρχονται από τον πυρήνα, τον μανδύα, τον φλοιό και τους ωκεανούς της Γης, καθώς και από την ιονόσφαιρα και τη μαγνητόσφαιρα.
