Όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία το 2014, το κύμα απογοήτευσης και φόβου που προκάλεσε στην αντιπολίτευση δεν περιορίστηκε μόνο σε πολιτικούς κύκλους. Για τον Σεργκέι και την Τατιάνα Βορόνκοφ, δύο απλούς πολίτες με κριτική στάση απέναντι στο καθεστώς Πούτιν, εκείνη η στιγμή υπήρξε καταλυτική. Όταν το περιβάλλον τους τούς υπέδειξε ωμά πως «αν δεν σας αρέσει, μπορείτε να φύγετε», το ζευγάρι πήρε μια τολμηρή απόφαση: να εγκαταλείψει τη Ρωσία, σύμφωνα με το BBC.

Το 2019 εγκαταστάθηκαν σε ένα μικρό ουκρανικό χωριό στη Ζαπορίζια, το Νοβολιουμπίβκα, αναζητώντας μια ήσυχη ζωή κοντά στη φύση. Απέκτησαν τέσσερα σκυλιά, ξεκίνησαν να μεγαλώνουν ζώα και ο Σεργκέι βρήκε δουλειά ως τοπογράφος – επάγγελμα που είχε κάνει κατά τη θητεία του στον σοβιετικό στρατό. Όλα έδειχναν πως είχαν βρει το καταφύγιό τους.

Η 24η Φεβρουαρίου 2022, όμως, άλλαξε τα πάντα. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία σήμανε το τέλος της ησυχίας τους. Οι πρώτες ρωσικές ρουκέτες πέρασαν πάνω από το σπίτι τους και μέσα σε λίγες ημέρες η περιοχή πέρασε υπό ρωσική κατοχή.

Κάπου εκεί ξεκίνησε ένα νέο, επικίνδυνο κεφάλαιο στη ζωή τους: αυτό της αντίστασης, όπως αναφέρει το δημοσίευμα.

Η Τατιάνα, βλέποντας ρωσικά στρατιωτικά οχήματα να περνούν έξω από το σπίτι της, επικοινώνησε με παλιό γνωστό στο Κίεβο, που την συνέδεσε με ένα σύστημα ανώνυμων πληροφοριοδοτών μέσω Telegram. Από εκείνη τη στιγμή, οι Βορόνκοφ ξεκίνησαν να συγκεντρώνουν και να στέλνουν πληροφορίες για τις θέσεις του ρωσικού στρατού — άρματα, πυραυλικά συστήματα, εξοπλισμό ηλεκτρονικού πολέμου.

Η δράση του ζευγαριού και η σύλληψη

Η δράση τους συνεχίστηκε για δύο χρόνια. Ο Σεργκέι κατέγραφε και η Τατιάνα έστελνε τις πληροφορίες από το κινητό της, πάντα σβήνοντας κάθε ίχνος. Όπως λένε, δεν αισθάνθηκαν ποτέ ότι προδίδουν τη Ρωσία. «Κανείς δεν επιτέθηκε στη Ρωσία. Αυτός ο πόλεμος είναι καθαρό κακό», δηλώνει η Τατιάνα.

Η σύλληψη του Σεργκέι τον Απρίλιο του 2024 ήταν η αρχή του τέλους για την παράνομη δράση τους. Ενόσω ψώνιζε σπόρους στην αγορά του Τοκμάκ, ένοπλοι τον συνέλαβαν και τον μετέφεραν σε εγκαταλελειμμένο σπίτι, όπου κρατήθηκε σε ένα υπόγειο τρύπα και ανακρίθηκε υπό την απειλή βίας. Στην αρχή αρνήθηκε τα πάντα, αλλά την τέταρτη ημέρα λύγισε και ομολόγησε.

Η Τατιάνα ξεκίνησε απεγνωσμένες αναζητήσεις: νοσοκομεία, νεκροτομεία, τηλέφωνα, παντού σιωπή. Ο γιος τους, που ζει ακόμη κοντά στη Μόσχα, προσπαθούσε επίσης να μάθει κάτι μέσω των ρωσικών αρχών. Δέκα ημέρες μετά τη σύλληψη, οι ρωσικές δυνάμεις έψαξαν το σπίτι τους και ανακάλυψαν χρήματα θαμμένα στον κήπο. Λίγο αργότερα, της είπαν πως ο Σεργκέι βρίσκεται υπό την κράτηση της FSB.

Στις 37 ημέρες που διήρκεσε η κράτησή του, ο Σεργκέι εξαναγκάστηκε να ομολογήσει μπροστά σε κάμερα τη συνεργασία του με την Ουκρανία. Ωστόσο, προς μεγάλη τους έκπληξη, δύο ημέρες μετά αφέθηκε ελεύθερος, χωρίς εξηγήσεις, αλλά και χωρίς έγγραφα – ούτε καν το διαβατήριό του. Η ελευθερία δεν έφερε γαλήνη. Σύντομα αντιλήφθηκαν πως παρακολουθούνταν. Άγνωστα αυτοκίνητα εμφανίζονταν στο σπίτι τους, ενώ «επισκέπτες» ρωτούσαν αν πουλούν κάτι. Τότε αποφάσισαν ότι πρέπει να φύγουν.

Με τη βοήθεια γειτόνων που αγόρασαν τα ζώα και τα υπάρχοντά τους, ετοίμασαν την απόδραση. Προσποιούμενοι πως πάνε στην παραλία για να βοηθήσουν την υγεία της Τατιάνα, που πάσχει από άσθμα, φόρτωσαν το αυτοκίνητο με ένα καπέλο, μια πετσέτα και ένα… σωσίβιο. Η είσοδός τους στη Ρωσία δεν ήταν εύκολη. Τελικά επετράπη όταν ο Σεργκέι εξασφάλισε πιστοποιητικό ότι αιτήθηκε νέο διαβατήριο. Ακολούθησαν καθυστερήσεις, αποτυχημένη προσπάθεια να φύγουν μέσω Λευκορωσίας, και τελικά η αγορά ενός πλαστού διαβατηρίου μέσω Telegram.

Με αυτό, κατάφεραν να περάσουν στη Λιθουανία — χώρα μέλος της Ε.Ε. και πιστή σύμμαχο της Ουκρανίας. Ο Σεργκέι συνελήφθη εκεί για κατοχή πλαστών εγγράφων, αλλά αφέθηκε ελεύθερος. Πλέον, το ζευγάρι διαμένει σε κέντρο φιλοξενίας αιτούντων άσυλο.

Μια επιστολή ευχαριστίας από τον ουκρανικό στρατό, την οποία εξασφάλισαν μέσω του παλιού συνδέσμου τους στο Κίεβο, συνοδεύει την αίτηση ασύλου τους. Το BBC έχει επιβεβαιώσει τα γεγονότα μέσω εγγράφων από ρωσικές και ουκρανικές πηγές. Το τίμημα, ωστόσο, για τη στάση τους ήταν βαρύ. Ο γιος τους τούς διέγραψε από τη ζωή του. Η μητέρα του Σεργκέι, 87 ετών, παραμένει φανατικά υπέρ του Πούτιν. Ωστόσο, οι Βορόνκοφ δεν μετανιώνουν.

«Μόνο αν η Ρωσία αρχίσει να δείχνει κάποια ανθρωπιά θα επιστρέψουμε», λέει ο Σεργκέι. «Προς το παρόν δεν βλέπω τίποτα ανθρώπινο εκεί».