Ως ηγετική μορφή της Ευρώπης εν καιρώ πολέμου, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε τα αισθήματα εκατομμυρίων Ευρωπαίων όταν συνεχάρη τον Φρίντριχ Μερτς για την ανάδειξή του, στη δεύτερη προσπάθειά του, ως νέος καγκελάριος της Γερμανίας.

«Ελπίζουμε ειλικρινά ότι η Γερμανία θα γίνει ακόμα πιο ισχυρή», δήλωσε ο πρόεδρος της Ουκρανίας, «και ότι θα δούμε περισσότερη γερμανική ηγεσία στις ευρωπαϊκές και διατλαντικές υποθέσεις».

Κρατήστε την ελπίδα

Το μήνυμα του Ζελένσκι ήταν διπλωματικό, αλλά περιείχε μια σαφή κριτική για το τεράστιο κενό στο κέντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής: την αδύναμη ηγεσία της Γερμανίας, την αναβλητικότητα απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας και την προδοσία των Ηνωμένων Πολιτειών υπό τον Ντόναλντ Τραμπ.

Σύμφωνα με το Politico, η Τρίτη 6 Μαΐου προοριζόταν να είναι η ημέρα που όλα θα άλλαζαν, προσφέροντας στη Γερμανία μια ισχυρή νέα κυβέρνηση και αποκαθιστώντας τη δυναμική της Ευρώπης. Αντί γι’ αυτό, τα μέλη της Bundestag ταπείνωσαν τον Μερτς με μια άνευ προηγουμένου προσβολή, αρνούμενοι να τον επιβεβαιώσουν στο αξίωμα, ακόμα και μετά τη συμφωνία του κυβερνητικού συνασπισμού.

Ήταν το τελευταίο πράγμα που χρειάζονταν οι κεντρώοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Μερτς τελικά εξασφάλισε αρκετές ψήφους για να γίνει καγκελάριος στη δεύτερη ψηφοφορία, αλλά «η πολιτική ζημιά έχει ήδη γίνει», δήλωσε στo Politico η Κατζά Χόγιερ, ακαδημαϊκός και συγγραφέας του «Beyond the Wall». «Αυτή δεν είναι η αρχή μιας σίγουρης, σταθερής κυβέρνησης, αλλά ένα σημάδι του πόσο βαθιές είναι οι ρωγμές στο γερμανικό κέντρο», αναφέρει χαρακτηριστικά.

Απών από το Βερολίνο

Τα τελευταία τρία χρόνια, η Γερμανία έχει διστάσει να αναλάβει τον παραδοσιακό της ηγετικό ρόλο στην Ευρώπη, αν όχι να τον εγκαταλείψει πλήρως.

Ο προκάτοχος του Μερτς, Όλαφ Σολτς, μιλούσε με μεγαλόπνοα λόγια για την άμυνα, αλλά καθυστερούσε να προμηθεύσει το Κίεβο με όπλα, όπως άρματα μάχης και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς, που ο Ζελένσκι έλεγε ότι ήταν αναγκαία για την απώθηση του στρατού εισβολής του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ηγούμενος ενός εύθραυστου τρικομματικού συνασπισμού, ο Σολτς δεν είχε πολλά περιθώρια για σημαντικές κινήσεις και τελικά δεν κατάφερε να κρατήσει ενωμένη την κυβέρνησή του.

Ο Ζελένσκι τόνισε ότι η ισχυρή ηγεσία από τον Μερτς θα είναι «ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το μέλλον της Ευρώπης διακυβεύεται και θα εξαρτηθεί από την ενότητά μας».

Ωστόσο, η γερμανική πολιτική είναι σήμερα βαθιά διχασμένη. Χωρίς «ενότητα» στο εσωτερικό, ο Μερτς θα δυσκολευτεί να προωθήσει τις αλλαγές που λέει ότι χρειάζεται η Ευρώπη, από την αύξηση των αμυντικών δαπανών έως τις πολιτικές που θα προστατεύσουν τη γερμανική βιομηχανία από τους δασμούς του Τραμπ και τις προκλήσεις της Κίνας.

Στις εκλογές του Φεβρουαρίου, το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) κατέλαβε τη δεύτερη θέση με 21% των ψήφων, πίσω από τους Χριστιανοδημοκράτες του Μερτς και μπροστά από τους Σοσιαλδημοκράτες. Θα συνεχίσει να αποτελεί απειλή για τη νέα κυβέρνηση, καθώς το μεταναστευτικό εξακολουθεί να κυριαρχεί στην πολιτική συζήτηση. Η γερμανική οικονομία βρίσκεται επίσης σε στασιμότητα, με τις παραδοσιακές βιομηχανίες σε παρακμή.

Αυτές οι δομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο συνασπισμός του Μερτς αντανακλούν ένα πολιτικό κέντρο που χάνει την επιρροή του σε ολόκληρη την Ευρώπη. Το ίδιο θα μπορούσε να ειπωθεί για τη Βρετανία και για τη Γαλλία.

Τα λάθη του Μακρόν

Η ηγεσία της Γερμανίας είναι ζωτικής σημασίας για την ΕΕ, επειδή η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του μπλοκ δεν μπορεί να ξεφύγει από τα δικά της πολιτικά αδιέξοδα.

Πέρυσι, ο πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, ρίσκαρε με πρόωρες εκλογές, προσπαθώντας να συντρίψει το ακροδεξιό κόμμα Εθνικός Συναγερμός (RN), αλλά κατέληξε με ένα κατακερματισμένο Κοινοβούλιο που δεν μπορεί να συμφωνήσει σχεδόν σε τίποτα. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ζορντάν Μπαρντελά του RN έχει καλές πιθανότητες να κερδίσει την προεδρία της Γαλλίας το 2027.

«Ολόκληρη η Ευρώπη κοιτούσε το Βερολίνο σήμερα, ελπίζοντας ότι η Γερμανία θα επαναβεβαίωνε τον ρόλο της ως άγκυρα σταθερότητας και φιλοευρωπαϊκή δύναμη. Αυτή η ελπίδα διαψεύστηκε. Με συνέπειες που υπερβαίνουν τα σύνορά μας», δήλωσε η Γιάνα Πουγκλιέριν, επικεφαλής του γραφείου Βερολίνου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων.

Η απόρριψη της Μέρκελ

Στην καρδιά όλων αυτών υπάρχει ένα ερώτημα: Πώς κατάφερε ο Μερτς να προκαλέσει τέτοιο χάος σε μια διαδικασία που θα έπρεπε να είναι τυπική στο Κοινοβούλιο; Ήταν λάθος ενός ή δύο βουλευτών που πίστεψαν ότι μπορούσαν να διαμαρτυρηθούν χωρίς συνέπειες; Ή ήταν ένα βαθύτερο σημάδι ότι πρόκειται για έναν αντιδημοφιλή ηγέτη με ροπή στις πολιτικές αστοχίες;

Κατά τη σύντομη παραμονή του στο διεθνές προσκήνιο έως τώρα, ο Μερτς έχει δείξει παρορμητικότητα και ευπάθεια σε λάθη. Ρίσκαρε στηριζόμενος σε ψήφους της AfD για να περάσει μεταναστευτικά μέτρα στην Bundestag πριν από τις εκλογές, πιστεύοντας ότι αυτό θα ενίσχυε το κόμμα του. Αντίθετα, οι Χριστιανοδημοκράτες υποχώρησαν, ενώ η AfD συνέχισε την άνοδό της.

Μετά τις εκλογές, ο Μερτς έκανε εντυπωσιακά σκληρές δηλώσεις, επιτιθέμενος στον Τραμπ και θέτοντας υπό αμφισβήτηση τη βιωσιμότητα του ΝΑΤΟ.

Οι επικριτές του Μερτς επισημαίνουν ότι η πρώην ηγέτιδα, Άνγκελα Μέρκελ, τον είχε αποκλείσει από ισχυρές θέσεις, θεωρώντας ότι δεν ήταν κατάλληλος για υψηλό αξίωμα.

Αν έχουν δίκιο, ίσως το μόνο χειρότερο για την Ευρώπη από έναν αποδυναμωμένο καγκελάριο Μερτς θα ήταν ένας… ισχυρότερος Μερτς.