Η υπουργός Περιβάλλοντος, Ενέργειάς και Κλιματικής Αλλαγής μίλησε χτες το απόγευμα στο συνέδριο του Economist. Διαβάστε την ομιλία της:
«Κυρίες και κύριοι,
Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να μιλήσω στο συνέδριο που διοργανώνετε και του οποίου ο τίτλος, πολύ εύστοχα, συνδέει την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής με την ατζέντα της πράσινης ανάπτυξης. Και είναι πολύ εύστοχη η επιλογή του θέματος, γιατί ανάπτυξη χωρίς την αντιμετώπιση των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής δεν μπορεί να υπάρξει και η αντιμετώπισή της κλιματικής αλλαγής μπορεί να είναι επιτυχής μόνο με αλλαγή του αναπτυξιακού μοντέλου.
Οι φοβερές καταστροφές που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια ολοένα πυκνώνουν και η έντασή τους αυξάνεται συνεχώς με τεράστιες συνέπειες τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και οικονομικά και περιβαλλοντικά κόστη. Αρκεί απλώς να θυμηθούμε τις πολύ πρόσφατες πλημμύρες στο Πακιστάν, τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις σε Κίνα και Μεξικό, τις υψηλότατες θερμοκρασίες και φωτιές στην Ρωσία. Οι τραγικές αυτές καταστροφές αν συνδυαστούν με το γεγονός ότι η μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει ήδη αυξηθεί κατά περίπου ένα βαθμό Κελσίου (0.8 oC) από την προβιομηχανική εποχή, και τα συνεχή ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών που καταγράφονται σε πολλά σημεία του πλανήτη, δείχνουν την κρισιμότητα του προβλήματος.
Και δυστυχώς το μέλλον προδιαγράφεται πολύ χειρότερο αν δεν αλλάξουμε πορεία. Οι προβλέψεις του IPCC σχετικά με την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας ως το τέλος του αιώνα κυμαίνονται, ανάλογα με το σενάριο που εξετάζεται, μεταξύ δύο και έξι βαθμών Κελσίου (2-6 oC). Αυξήσεις τέτοιου μεγέθους στη μέση θερμοκρασία θα έχουν τεράστιες και ίσως καταστροφικές συνέπειες στο περιβάλλον και τις ανθρώπινες κοινωνίες. Όλες οι μελέτες (Έκθεση Stern, Garnaut Report, και τα πρώτα αποτελέσματα της Επιτροπής της Τράπεζας της Ελλάδος) δείχνουν ότι οι επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη θα είναι επίσης τεράστιες. Από την άλλη μεριά, πολλές και έγκυρες μελέτες δείχνουν ότι το κόστος ανάληψης δράσης είναι σχετικά μικρό και ότι οι πράσινες επενδύσεις, όπως για παράδειγμα στις ΑΠΕ, έχουν υψηλή οικονομική απόδοση και δημιουργούν περισσότερες θέσεις εργασίας συγκριτικά με τις συμβατικές τεχνολογίες.
Οι προσδοκίες για μεγαλύτερες αποδόσεις στο μέλλον, έχουν δημιουργήσει μια έκρηξη των επενδύσεων σε ΑΠΕ, στις τεχνολογίες μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης και άλλες πράσινες τεχνολογίες. Οι αγορές αυτές αναπτύσσονται ραγδαία και μαζί τους αυξάνεται και ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για την απόσπαση του όσο το δυνατόν μεγαλύτερου μεριδίου τους. Αναπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες προσπαθούν, και κάποιες έχουν ήδη τοποθετηθεί στρατηγικά στις αγορές αυτές, με στόχο να εδραιώσουν ηγετικό ρόλο και να αποκομίσουν τα αναλογούντα κέρδη.
Ο έντονος αυτός ανταγωνισμός στις πράσινες αγορές δεν συνοδεύεται όμως από αντίστοιχο ανταγωνισμό των κρατών στην ανάληψη δεσμευτικών στόχων για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Τα βήματα που έγιναν μετά το Κιότο είναι πολύ μικρά και παρά την όποια πρόοδο, η Κοπεγχάγη με κανένα τρόπο δεν μπορεί να θεωρηθεί επιτυχία. Και δυστυχώς τα προβλήματα της Κοπεγχάγης παραμένουν άλυτα καθώς μπαίνουμε στο τελικό στάδιο της προετοιμασίας για τη Σύνοδο στο Κανκούν. Ο τελευταίος σταθμός στην Τηεντσήν (Tianjin) της Κίνας, στις αρχές του μήνα, δεν έφερε καμιά πρόοδο. Παρά τις έντονες προσπάθειες σε διαπραγματευτικό επίπεδο και τη θέληση των κρατών μελών της ΕΕ να αναλάβουν ακόμη μεγαλύτερες δεσμεύσεις, όπως όλα δείχνουν στο Κανκούν θα δοθεί απλώς μια ακόμη παράταση των διαπραγματεύσεων για έναν επιπλέον χρόνο. Οι ΗΠΑ και οι αναδυόμενες οικονομίες δεν είναι έτοιμες να αναλάβουν την υποχρέωση δεσμευτικών στόχων για την μετά-Κιότο περίοδο.
Παρά την αδυναμία επίτευξης συμφωνίας σε ένα κοινό πλαίσιο δεσμευτικών στόχων και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα στο Κανκούν, η στροφή προς την πράσινη ανάπτυξη είναι μονόδρομος. Ένας μονόδρομος που καθορίζεται τόσο από τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς, όσο και από τις αναπτυξιακές ευκαιρίες. Η παγκόσμια οικονομία έχει ήδη αρχίσει να κινείται προς την κατεύθυνση αυτή με ταχύτατους ρυθμούς. Η πράσινη ανάπτυξη είναι σημαντικότατος μοχλός εξόδου από την παγκόσμια οικονομική ύφεση, όπως δείχνουν και τα τεράστια προγράμματα πράσινων κινήτρων (green stimulus programmes ή packages) των αναπτυγμένων και αναδυόμενων χωρών. Για την περίοδο 2008 -2009 εκτιμάται ότι το ένα έκτο του συνολικού δημοσιονομικού πακέτου τόνωσης της οικονομίας σε παγκόσμιο επίπεδο – περίπου 3 τρισεκατομμύρια δολάρια ($US)– κινήθηκε σε πράσινες δράσεις. Σε απόλυτους αριθμούς, η Κίνα επένδυσε 218 δις $US, οι ΗΠΑ 117 δις $US, η Νότια Κορέα 60 δις $US, η Ιαπωνία 43 δις $US, η ΕΕ 23 δις $US, κλπ.
Επομένως, το ερώτημα δεν είναι αν θα κινηθεί η παγκόσμια οικονομία προς μια πράσινη κατεύθυνση αλλά ο τρόπος, δηλαδή η ποιότητα των επενδύσεων, και η ταχύτητα της μετάβασης. Και καθώς είναι σίγουρο ότι και η ποιότητα και η ταχύτητα θα διαφέρουν από χώρα σε χώρα, οι δύο αυτές παράμετροι θα κρίνουν τη θέση της κάθε χώρας στη νέα οικονομική πραγματικότητα. Το ζητούμενο είναι η εξισορρόπηση ποιότητας και ταχύτητας, αποφεύγοντας λάθη που θα μπορούσαν να έχουν τεράστιο περιβαλλοντικό και αναπτυξιακό κόστος μελλοντικά.
Σε αυτό το διεθνές πλαίσιο, είναι εξαιρετικά σημαντικό που η κυβέρνηση έχει επιλέξει, με σαφήνεια, να στηρίξει την έξοδο από την παρούσα οικονομική κρίση προς την Πράσινη Ανάπτυξη. Επέλεξε να εγκαταλείψει το μοντέλο ανάπτυξης που συνεισέφερε και αυτό η χώρα μας να βρεθεί στην παρούσα κατάσταση. Ένα μοντέλο που τελικά, το μόνο που άφησε πίσω του ήταν ένα βιασμένο περιβάλλον, το οποίο επηρεάζει καθημερινά αρνητικά την ποιότητα της ζωής μας.
Η κεντρική αυτή δέσμευση της κυβέρνησης, μας επιτρέπει να ευελπιστούμε ότι πολύ σύντομα θα καταφέρουμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος των τελευταίων χρόνων. Πέραν όμως της προσπάθειάς μας να κινηθούμε όσο το δυνατόν ταχύτερα, σημαντικός στόχος παραμένει η ποιότητα των επιλογών μας. Και η ποιότητα καθορίζεται από τους στόχους τους οποίους έχουμε ξεκάθαρα θέσει, δηλαδή τη θεώρηση του περιβάλλοντος ως ενός πολύτιμου αναπτυξιακού αποθέματος πάνω στο οποίο θα βασιστεί η ανασυγκρότηση της παραγωγικής βάσης της χώρας, η ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, επενδύοντας στην παιδεία, τη γνώση, την καινοτομία και τις νέες τεχνολογίες.
Επιλογές του παρελθόντος, όπως η στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης σε επιδοτήσεις και μόνον, η στήριξη του τουρισμού στο μαζικό πρότυπο του ήλιος και θάλασσα και η στήριξη της ανάπτυξης στην οικοδομή πρέπει να αλλάξουν και μάλιστα άμεσα, καθώς δεν προσφέρουν μακροχρόνια οικονομική λύση και είχαν καταστροφικές συνέπειες για τη χώρα. Συνέπειες που συνδέονται με την ανάγκη για διαρθρωτικές αλλαγές. Για πολλά χρόνια επιλέξαμε, κάποιοι εκούσια και κάποιοι ακούσια, αλλά πάντως χωρίς να έχουμε όλοι την απαραίτητη πληροφόρηση, να κινηθούμε προς κατευθύνσεις που είχαν αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον, όπως έχει πλέον αδιαμφισβήτητα αποδειχθεί. Με την πληροφορία που πλέον όλοι μας έχουμε και μέσα στο νέο, τελείως διαφορετικό, παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον, θα ήταν απογοητευτικό να επιμείνουμε προς την ίδια κατεύθυνση. Η μετάβαση προς το νέο αναπτυξιακό πρότυπο πρέπει να είναι ποιοτική και γρήγορη καθώς δεν έχουμε πλέον την πολυτέλεια μακρόχρονων μεταβατικών περιόδων.
Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής κινείται σ’ αυτό ακριβώς το πλαίσιο. Έως και τον Ιούλιο του 2010, το ΥΠΕΚΑ πραγματοποίησε μια σειρά παρεμβάσεων όπως, μεταξύ άλλων, την ψήφιση των νόμων για τα καμένα δάση, την ανακύκλωση, τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), την εξοικονόμηση ενέργειας και την ψηφιακή ταυτότητα κτιρίων, θεμελιώνοντας έτσι, ένα στέρεο και διαφανές θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα διευρύνεται και θα ισχυροποιείται συνεχώς.
Με βάση αυτό το πλαίσιο, προχωράμε πλέον με γοργούς ρυθμούς στην εφαρμογή ενός προγράμματος αναπτυξιακών παρεμβάσεων που αποτελείται από μια σειρά σαφώς προσδιορισμένων πολιτικών και δράσεων.
Το πρόγραμμα των αναπτυξιακών παρεμβάσεων του Υπουργείου στοχεύει:
1. Στην προσέλκυση και πραγματοποίηση αναπτυξιακών επενδύσεων με συνολικό προϋπολογισμό €44,4 δις έως το 2015.
2. Στη δημιουργία πάνω από 210.000 νέων θέσεων εργασίας εκ των οποίων 27.000 αφορούν σε προσωπικό μόνιμης απασχόλησης.
3. Στην τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας σε μερικούς από τους σημαντικότερους κλάδους της Ελληνικής οικονομίας όπως είναι ο κλάδος των κατασκευών, των εγκαταστάσεων και παραγωγής εξοπλισμού, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, των υπηρεσιών και των μελετών.
4. Στη μεταφορά σημαντικής τεχνογνωσίας μέσω της δημιουργίας νέων κλάδων, νέων ειδικοτήτων και νέων προϊόντων.
Η επιτυχία του προγράμματος αυτού έχει άμεση σχέση με την αξιοποίηση της δυναμικής του ιδιωτικού τομέα, σε μία σχέση αμφίδρομη ανάμεσα στο δημόσιο και το ιδιωτικό.
Εδώ θέλω να πω, ότι ειδικότερα ο κατασκευαστικός τομέας μπορεί να αναπτυχθεί ραγδαία στο άμεσο μέλλον, εκμεταλλευόμενος τις απαραίτητες οικοδομικές εργασίες που θα πραγματοποιηθούν για την υλοποίηση των προγραμμάτων «Αθήνα 2014» και «Θεσσαλονίκη 2012», για την υλοποίηση των παρεμβάσεων που θα χρηματοδοτηθούν από το Πράσινο Ταμείο, αλλά κυρίως από την ανακαίνιση και την επαναχρησιμοποίηση του μεγάλου κτιριακού αποθέματος της χώρας. Ο οικοδομικός κλάδος και ο κλάδος των δομικών υλικών βρίσκονται μπροστά σε μία πρόκληση. Μία πρόκληση στην οποία μπορούν και πρέπει να ανταποκριθούν, υποβοηθώντας τη μάχη που καλείται να δώσει η Κυβέρνηση κατά της ανεργίας αλλά και επιτρέποντας την ανάπτυξη νέων ανταγωνιστικών δεξιοτήτων στη χώρα μας.
Βασικοί πυλώνες του προγράμματος:
1. Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μεταβαίνοντας σε μία ανταγωνιστική οικονομία χαμηλής κατανάλωσης σε άνθρακα: Ο συγκεκριμένος Πυλώνας ενσωματώνει μία σειρά πολιτικών που εστιάζουν:
- Στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας.
- Στην αύξηση του ενεργειακού δυναμικού της χώρας από ΑΠΕ και φυσικό αέριο. Η υλοποίηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις ΑΠΕ, προϋποθέτει νέες επενδύσεις σε έργα ΑΠΕ συνολικού ύψους 16,4 δισ. Ευρώ, χωρίς να συνυπολογίζονται και οι αναγκαίες επενδύσεις σε δίκτυα και διασυνδέσεις που εκτιμώνται σε επιπλέον 4 – 5 δισεκατομμύρια. Οι επενδύσεις αυτές περιμένουμε να δημιουργήσουν στην εξέλιξη τους 100.000 νέες θέσεις απασχόλησης. Τα στοιχεία του μίγματος για την ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ για τα χρονικά ορόσημα 2014 και 2020 αποτυπώθηκαν και σε πρόσφατη υπουργική απόφαση σαν ελάχιστες απαιτήσεις – στόχος για τις επιμέρους τεχνολογίες παρά ως κατώφλι ισχύος. Η ποσοτικοποίηση των στόχων στέλνει και ένα καθαρό μήνυμα για την ανάγκη εξασφάλισης των απαιτούμενων πόρων, προσφέροντας επενδυτική ασφάλεια ως προς το μέγεθος της αγοράς.
- Στην παροχή αξιόπιστων ενεργειακών προϊόντων και υπηρεσιών προς τους καταναλωτές και στην προώθηση των φιλο-περιβαλλοντικών προτύπων παραγωγής και κατανάλωσης. Κινητήριο μοχλό θα αποτελέσουν οι «Πράσινες Δημόσιες Προμήθειες» για την προώθηση των οποίων ετοιμάζουμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης.
2. Αειφόρος διαχείριση και προστασία των φυσικών πόρων – Ο Πυλώνας αυτός συγκεντρώνει δράσεις που στοχεύουν:
- Στην προστασία και ανάδειξη της βιοποικιλότητας,
- Στη διαχείριση και προστασία των υδάτινων πόρων και των δασών,
- καθώς και στο σχεδιασμό για την έγκαιρη αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων και κρίσεων.
Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων, θα πραγματοποιηθούν αναπτυξιακές επενδύσεις σε τεχνικά έργα και έργα αξιοποίησης φυσικών πόρων καθώς και στην αποκατάσταση των φυσικών τοπίων. Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων αυτών είναι €2,3 δις, ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν πάνω από 11.000 θέσεων εργασίας.
3. Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής, με σεβασμό στο περιβάλλον. Ο Πυλώνας αυτός περιλαμβάνει:
- Μια σειρά μεγάλων παρεμβάσεων αστικής αναζωογόνησης, σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και άλλες πόλεις της χώρας μας. Ήδη έχουμε παρουσιάσει το βασικό πλαίσιο και κάποιες συγκεκριμένες παρεμβάσεις που αφορούν Αθήνα και Θεσσαλονίκη.
- Επίσης, συμπεριλαμβάνονται σημαντικές δράσεις για τη βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος όπως η μείωση του θορύβου και της ρύπανσης και η ανάπτυξη της βιώσιμης κινητικότητας.
Ο συνολικός προϋπολογισμός των επενδύσεων αυτών είναι €9,5 δις, ενώ αναμένεται να δημιουργηθούν περίπου 27.000 θέσεις εργασίας.
4. Ενίσχυση των μηχανισμών και θεσμών της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης: Ο τέταρτος Πυλώνας του προγράμματος αποσκοπεί στην ενίσχυση της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης μέσω μίας δέσμης δράσεων με βασικούς άξονες:
· Την ενίσχυση των φορέων και μηχανισμών της περιβαλλοντικής διακυβέρνησης τόσο θεσμικά όσο και υλικά,
· Τη βελτίωση της πρόσβασης του πολίτη στην περιβαλλοντική πληροφορία στο πλαίσιο και της σχετικής Ευρωπαϊκής οδηγίας (INSPIRE),
· Την ενίσχυση του θεσμού του εθελοντισμού με δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης καθώς και της οργάνωσης και οικονομικής αρωγής εθελοντικών δράσεων.
Κυρίες και κύριοι,
Το πρόγραμμα αυτό, έχει στόχο να θέσει τις βάσεις μιας ισόρροπης ανάπτυξης που θα εξασφαλίζει την τωρινή μας οικονομική ευρωστία και ταυτόχρονα θα διασφαλίζει το φυσικό απόθεμα της χώρας μας πάνω στο οποίο θα χτίσουν οι επόμενες γενιές. Είναι επομένως ένα πρόγραμμα που συνδυάζει άμεσα αποτελέσματα, με μακρόπνοη στόχευση στην Ελλάδα του 2020, του 2030. Μια Ελλάδα που θα ανταποκρίνεται στις διεθνείς οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις. Μια Ελλάδα που θα διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο, τοπικά και περιφερειακά, στη νέα πραγματικότητα που φέρνει η «πράσινη οικονομία».
Κάτω από την ισχυρή πίεση των περιβαλλοντικών προβλημάτων και ιδιαίτερα της κλιματικής αλλαγής, η παγκόσμια οικονομική ατμομηχανή έχει αρχίσει να αναπτύσσει ταχύτητα προς το νέο πράσινο προορισμό, οι συνθήκες έχουν αρχίσει να ωριμάζουν και στη χώρα μας, η Κυβέρνησή μας έχει δεσμευτεί, έχει αναπτύξει και σταδιακά εφαρμόζει το σχέδιο για την πράσινη ανάπτυξη της χώρας μας. Η αναπτυξιακή πολιτική της χώρα μας δεν μπορεί να παραμείνει μυωπική και κοντόφθαλμη. Διαφωνώ απόλυτα με τη λογική που μας παρουσιάζει δέσμιους παρωχημένων συνταγών. Εδώ μας δίνεται μία ευκαιρία και δεν θα τη χάσουμε. Γι αυτό το λόγο, η πορεία μας δεν θα έχει πισωγυρίσματα, δεν θα κάνει εκπτώσεις στην ποιότητα, θα είναι σταθερή και θα αναπτύσσει συνεχώς ταχύτητα.
Σε αυτήν την προσπάθεια καλούμε όλους τους πολίτες –εργαζόμενους και επιχειρηματίες- να συμμετέχουν. Να μοιραστούμε την προσπάθεια και το βάρος των αλλαγών αλλά και την ικανοποίηση και τα οφέλη της επιτυχίας. Είμαι αισιόδοξη ότι θα καταφέρουμε, με κοινή προσπάθεια, να μετατρέψουμε την κρίση σε ευκαιρία ανάπτυξης για το σήμερα και το αύριο.
Σας ευχαριστώ πολύ»
