Πένθος για τον ελληνικό πολιτισμό: Ο Διονύσης Σαββόπουλος, ένας από τους σημαντικότερους και πρωτεργάτες καλλιτέχνες της γενιάς του, απεβίωσε σε ηλικία 81 ετών. Ο σπουδαίος τραγουδοποιός νοσηλευόταν τις τελευταίες ημέρες σε ιδιωτικό νοσοκομείο.
Ο Σαββόπουλος θεωρείται δικαίως η εμβληματική φυσιογνωμία της σχολής των Ελλήνων «τραγουδοποιών», δηλαδή των δημιουργών που γράφουν, συνθέτουν και ερμηνεύουν το έργο τους, διατηρώντας μια μοναδική, αδιαπραγμάτευτη ματιά στο σύνολο της καλλιτεχνικής τους παραγωγής. Για πολλούς, ήταν «μία κατηγορία από μόνος του».
Ένα πρόσωπο-σταθμός στην ελληνική τραγουδοποιία
Αν προσπαθήσει κανείς να ορίσει τον Διονύση Σαββόπουλο, το πιθανότερο είναι ότι θα αποτύχει σε πρώτο επίπεδο. Όχι γιατί δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψουν την πορεία του, αλλά γιατί οι λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν θα μοιάζουν πάντα λίγες.
Τραγουδοποιός, ποιητής, πολιτικός σχολιαστής, θεατρικός αφηγητής, δημόσιος διανοούμενος. Κάθε μια απ’ αυτές αγγίζει μονάχα μια όψη ενός δημιουργού που δεν μπήκε ποτέ σε κουτιά.
Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1944, ο Σαββόπουλος εμφανίστηκε στη δισκογραφία στα μέσα της δεκαετίας του ’60, σε μια εποχή που η Ελλάδα άλλαζε, πολιτικά, κοινωνικά και αισθητικά. Αν και είχε ξεκινήσει να σπουδάζει νομικά, εγκατέλειψε τις σπουδές του για να κατέβει στην Αθήνα και να ασχοληθεί με αυτό που του έδινε ζωή: το τραγούδι.
Η αρχή με τον «Φορτηγό»: Μια γενιά βρίσκει φωνή
Ο πρώτος του δίσκος, ο «Φορτηγό» (1966), ήταν τομή. Με έντονες επιρροές από τον Μπομπ Ντύλαν, αλλά μπολιασμένος με τα στοιχεία της ελληνικής λαϊκής μουσικής και την πικρή ειρωνεία της εποχής, έβαλε τον Σαββόπουλο στο επίκεντρο μιας γενιάς που έψαχνε τρόπο να εκφραστεί έξω από τις νόρμες. Ο «Μακρύς Δρόμος» και το «Ζεϊμπέκικο» δεν ήταν απλώς τραγούδια, ήταν δηλώσεις ύπαρξης.
Πολιτική τραγουδοποιία και χούντα: «Το Περιβόλι του Τρελού»
Ο δεύτερος δίσκος του, το «Περιβόλι του Τρελού» (1969), βγήκε στα χρόνια της χούντας. Παρά την λογοκρισία, ο Σαββόπουλος κατάφερε να περάσει πολιτικά και υπαρξιακά μηνύματα με τρομερή λεπτότητα. Ο «Στρατιώτης Ποιητής», το «Άγγελος Εξάγγελος» και το «Συννεφούλα» παραμένουν συγκλονιστικά παραδείγματα πολιτικής ποίησης ντυμένης με μουσική.
Η δικτατορία τον οδήγησε και στη φυλακή, γεγονός που τον σημάδεψε αλλά και τον πείσμωσε. Από τα μέσα του ’70 και μετά, με την πτώση της χούντας, η παρουσία του γίνεται πιο δυναμική και απελευθερωμένη.
Ο «Μπάλλος» και το νέο λαϊκό τραγούδι
Το 1971 κυκλοφορεί ο «Μπάλλος», ίσως ο πιο χαρακτηριστικός και επιδραστικός του δίσκος. Εδώ ο Σαββόπουλος ενώνει το ρεμπέτικο με το ροκ, την παραδοσιακή φόρμα με τη σύγχρονη ευαισθησία. Ένα είδος μουσικού μανιφέστου για το πού μπορούσε να πάει το ελληνικό τραγούδι.
Στον «Μπάλλο» υπάρχει και ο ύμνος «Ωδή στον Γεώργιο Καραϊσκάκη» — ένα κομμάτι που ακόμα και σήμερα συγκλονίζει με τον ρυθμό και την ένταση του λόγου και της μουσικής του.
Από την ανατροπή στην ωριμότητα
Καθώς περνούν οι δεκαετίες, ο Σαββόπουλος αλλάζει. Ο δίσκος «Ρεζερβέ» (1979) αντικατοπτρίζει το χάος και την αμηχανία της μεταπολίτευσης. Στα 80s έρχεται ο «Ασύρματος Κόσμος», ενώ στα 90s περνά σε πιο εσωτερικούς τόνους, χωρίς να εγκαταλείψει ποτέ την κοινωνική και πολιτική του ευαισθησία.
Οι ζωντανές του εμφανίσεις, όπως οι παραστάσεις στον «Σείριο», το προσωπικό του στέκι-σχήμα-εκδοτικό εγχείρημα, ήταν πάντα κάτι παραπάνω από συναυλίες: ήταν συλλογικές εμπειρίες.
Με τα χρόνια, ο Σαββόπουλος εξελίχθηκε σε αφηγητή του ελληνικού παραλόγου, σχολιάζοντας όσα συμβαίνουν γύρω του μέσα από την πατίνα του χρόνου και τη δική του ευαισθησία.
Ο Σαββόπουλος ως δημόσιο πρόσωπο
Δεν περιορίστηκε ποτέ στη μουσική. Ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν και είναι παρών στον δημόσιο διάλογο: άλλοτε καυστικός, άλλοτε στοχαστικός, πάντα ειλικρινής. Είτε μέσα από την εκπομπή «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι», είτε από συνεντεύξεις και άρθρα, είτε με τη φυσική του παρουσία σε εκδηλώσεις, λειτούργησε ως καθρέφτης και ταυτόχρονα σχολιαστής της νεοελληνικής πορείας.
Κληρονομιά και επίδραση
Ο Διονύσης Σαββόπουλος είναι ένα κεφάλαιο μόνος του. Δεν εκπροσώπησε ένα είδος ή μια εποχή. Εκπροσώπησε τη δυνατότητα του τραγουδιού να αρθρώσει ουσιαστικό λόγο και να διαμορφώσει συνείδηση. Από τους καλλιτέχνες που τον ακολούθησαν (και επηρεάστηκαν από εκείνον), μέχρι το κοινό που μεγάλωσε με τη φωνή του, η επίδρασή του είναι διάχυτη και βαθιά.
Οι τελευταίες εμφανίσεις: Πάντα γεμάτος ζωή και «ιστορίες»
Ακόμα και στην όγδοη δεκαετία της ζωής του, ο Διονύσης Σαββόπουλος παρέμενε γεμάτος ζωντάνια, ευγνώμων για την κάθε στιγμή και πρόθυμος να μοιραστεί συναρπαστικές αναμνήσεις.
Τρεις δημόσιες παρουσίες του τα τελευταία χρόνια άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα τους.
Τον Ιανουάριο του 2025 τον συναντήσαμε στο Μέγαρο Μουσικής για την παρουσίαση του βιβλίου του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν χύμα». Εκεί, ο ίδιος ο μουσικοσυνθέτης μίλησε με πάθος για τη σημασία των «ιστοριών» και την τέχνη του να τις αφηγείσαι.
Λίγους μήνες μετά, τον Μάιο, εμφανίστηκε λαλίστατος στο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την πρώτη προβολή του θρυλικού ντοκιμαντέρ «Χαίρω πολύ, Σαββόπουλος».
Και βέβαια, η κορυφαία στιγμή ήταν το προηγούμενο καλοκαίρι, όπου το «έπος» του στο Rockwave στη Μαλακάσα συγκίνησε το κοινό. Ο Σαββόπουλος ανέβηκε στη σκηνή, όπου τον λατρέψαμε για άλλη μια φορά, και ευχαρίστησε τους χιλιάδες θεατές για την πολύχρονη αγάπη και στήριξη.
