Οι στατιστικές δείχνουν πως σε ποσοστό περίπου 60–70% των περιπτώσεων, είναι οι γυναίκες που πρωτοστατούν στην αίτηση διαζυγίου. Στη Νότια Κορέα, στην Κίνα, στις ΗΠΑ η τάση παραμένει: το πανεπιστημιακό μορφωτικό επίπεδο εντείνει ακόμη περισσότερο αυτό το φαινόμενο, με ευρήματα που δείχνουν ποσοστό έως 90% στις διπλωματούχες γυναίκες να αιτούνται διαζύγιο.
Οι παράγοντες που «ωθούν» τις γυναίκες στην έξοδο από το γάμο
Οικονομική αυτονομία: Η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας και η οικονομική ανεξαρτησία σημαίνει ότι όχι μόνο μπορούν να φύγουν, αλλά επίσης συχνά βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής τους μετά το διαζύγιο. Όσο πιο μορφωμένη είναι μια γυναίκα, τόσο πιο πιθανόν είναι να αφήσει έναν δυσλειτουργικό γάμο, ενώ είναι πολύ λιγότερο εκτεθειμένη σε οικονομικό ρίσκο.
Ανισότητα στο νοικοκυριό και τη συναισθηματική φροντίδα: Ψυχοθεραπευτές επισημαίνουν συνεχώς πως οι γυναίκες αναλαμβάνουν δυσανάλογα το «συναισθηματικό έργο» και τις οικιακές υποχρεώσεις, συχνά χωρίς ουσιαστική συνεισφορά από τον σύζυγο. Η καθημερινή συσσώρευση ανισότητας και φόρτου είναι λόγος έλλειψης συναισθηματικής αντοχής.
Προσδοκίες από τον γάμο: Σύγχρονες κοινωνικές αντιλήψεις τροφοδοτούν υψηλότερες προσδοκίες όχι μόνο για συντροφικότητα αλλά και για ισότητα, αναγνώριση, σχέση φιλίας και πάθους. Όταν ο γάμος αποτυγχάνει να εκπληρώσει αυτά τα ελάχιστα, πολλές γυναίκες επιλέγουν να φύγουν.
Ευαισθησία σε συναισθηματικά προβλήματα: Μια μελέτη του Stanford καταγράφει πως περίπου το 69% των αιτήσεων διαζυγίου προέρχονται από γυναίκες, ενώ διαζύγια σε συμβιούσες σχέσεις βιώνονται πιο ισότιμα. Η ανδρική πλευρά φαίνεται να αγνοεί (ή δεν αντιλαμβάνεται) συχνά τη συναισθηματική κρίση, αφήνοντας τη γυναίκα να αντιμετωπίσει μόνη το πρόβλημα.
Υποστηρικτικά δίκτυα και κοινωνικές επιρροές: Οι γυναίκες διαθέτουν συχνότερα στενές και ενεργές κοινωνικές σχέσεις, σημαντικό στήριγμα που τις βοηθά να ξεπερνούν την απόφαση για διαζύγιο. Το γεγονός ότι έχουν δίκτυο και συναισθηματικές πηγές ενισχύει τη δύναμη να αναγνωρίζουν την απαραίτητη αλλαγή.
Γιατί οι άνδρες «κολλάνε» — Τα τέσσερα «πέπλα» της ανδρικής απροθυμίας
Παρά τη δυσφορία σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνδρες σπάνια ξεκινούν διαζύγιο και όταν το κάνουν, δρουν συνήθως υπό συνθήκες ενοχής. Υπάρχουν τέσσερις βασικοί λόγοι:
Παραμονή λόγω πατρικής ευθύνης: Σε έρευνα του Journal of Social Welfare and Family Law (2021), πατέρες περιγράφουν το σπίτι ως σύμπλεγμα εκδηλώσεων, σχέσεων και συναισθηματικών ευθυνών. Η απουσία των παιδιών μεταμορφώνει τον χώρο σε “κενό”, δημιουργώντας αίσθηση ανυπαρξίας και αορατότητας. Η απόφαση παραμονής είναι συνεπώς συχνά αποτέλεσμα ενοχής, καθήκοντος και κοινωνικών προσδοκιών.
Φόβος απώλειας σταθερότητας: Μελέτη στο Aging & Mental Health (2024) καταγράφει πως οι άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας βιώνουν διττά αισθήματα: ελευθερίας και απομόνωσης. Παράλληλα, στατιστικές δείχνουν ότι τείνουν να ξαναπαντρεύονται ως ένδειξη εξάρτησης από τον θεσμό.
Καταστολή συναισθημάτων: Πολλοί άνδρες μεγαλώνουν χωρίς να εκφράζουν ευαλωτότητα ή δυσαρέσκεια, με αποτέλεσμα να παγιδεύονται σε δυσλειτουργικές σχέσεις. Μια μελέτη του Journal of Social & Personal Relationships (2015) συσχετίζει την καταστολή συναισθημάτων με χαμηλή ικανοποίηση και συναισθηματική απόσυρση στη σχέση. Κοινωνικές πεποιθήσεις τείνουν να εσωτερικεύουν την ιδέα του διαζυγίου ως αδυναμία, δημιουργώντας ψυχολογικά εμπόδια φυγής.
Έλλειψη ασφαλούς δικτύου στήριξης: Αν και οι άνδρες μπορεί να δηλώνουν ότι διατηρούν φίλους, σπάνια αυτά τα δίχτυα υποστήριξης επιτρέπουν ουσιαστική συναισθηματική ανταλλαγή. Αυτό ενισχύει την πεποίθηση ότι ένας δυσλειτουργικός γάμος είναι προτιμότερος της μοναξιάς.
Υγεία, προσδόκιμο ζωής και μετά το διαζύγιο
Ο γάμος προσφέρει σημαντικό προστατευτικό όφελος, ειδικά για τους άνδρες: μειωμένη θνησιμότητα από καρδιοπάθειες, καρκίνο και άγχος. Δεν είναι τυχαίο ότι αρκετοί άνδρες βιώνουν την απώλεια ενός γάμου ως απειλή για τη ζωή τους.
Αντίθετα, οι γυναίκες εμφανίζουν καλύτερη προσαρμογή μετά το διαζύγιο, εφόσον επιλέγουν έγκαιρα την έξοδο.
Συμπεράσματα και προοπτικές
Οι λόγοι που οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αιτηθούν διαζύγιο, καθώς και εκείνοι που συμβάλλουν στην ανδρική απροθυμία, συνθέτουν ένα πολύπλευρο πλέγμα:
Για τις γυναίκες: οικονομική ανεξαρτησία, ανισότητα στην εργασία και στα άτυπα καθήκοντα, υψηλότερες προσδοκίες και ευαισθησία στην ποιότητα της σχέσης.
Για τους άνδρες: φόβος για απώλεια, αίσθηση ευθύνης απέναντι στα παιδιά, κοινωνική αντίληψη της ανδρικής αντοχής και έλλειψη συναισθηματικής στήριξης.
Επικαιροποίηση των συναισθηματικών ρόλων
Η κοινωνία καλείται να αναθεωρήσει την έννοια της αρρενωπότητας. Οι άνδρες χρειάζονται:
- Ευκαιρίες να εκφράζουν ευαλωτότητα,
- Εκπαιδευτικά πρότυπα που αναγνωρίζουν τις συναισθηματικές τους ανάγκες,
- Θεσμούς στήριξης με συναισθηματικό περιεχόμενο.
Ταυτόχρονα, οι γυναίκες ενδυναμώνονται από την ανεξαρτησία τους, μια και συχνά η εμπειρία της ισότητας στον γάμο παραμένει φαντασίωση, όχι πραγματικότητα.
Το διαζύγιο, λοιπόν, γίνεται όχι απλά προσωπική απόφαση, αλλά καθρέφτης κοινωνικών μετασχηματισμών. Επαναπροσδιορίζοντας τις σχέσεις, την ισότητα και τις ανθρωπιστικές πλευρές της ζωής, μπορούμε να δημιουργήσουμε γάμους που πληρούν πραγματικά τις συναισθηματικές και πρακτικές ανάγκες και των δύο φύλων.
