Η ανάγκη επαναφοράς της συλλογικής διαπραγμάτευσης ως βασικού εργαλείου ρύθμισης των όρων εργασίας τίθεται στο επίκεντρο ενός ανανεωμένου κοινωνικού διαλόγου. Η συζήτηση που βρίσκεται σε εξέλιξη, με στόχο την κατάρτιση ενός συγκεκριμένου πλαισίου μεταρρυθμίσεων έως τα τέλη του έτους, επικεντρώνεται στην ενίσχυση ενός θεσμού που είχε υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια.
Κυρίαρχο αίτημα αποτελεί η αποκατάσταση της ελευθερίας στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, μακριά από κρατικές παρεμβάσεις και περιορισμούς που επιβλήθηκαν στο παρελθόν. Επανέρχεται η πρόταση επιστροφής στο μοντέλο που ίσχυε πριν την οικονομική κρίση και τα μνημόνια, ένα πλαίσιο που στηριζόταν σε τέσσερις βασικούς άξονες: τη διατήρηση των όρων μιας σύμβασης και μετά τη λήξη της (μετενέργεια), τη δυνατότητα επέκτασης μιας σύμβασης σε ολόκληρο τον κλάδο (επεκτασιμότητα), την εφαρμογή της ευνοϊκότερης σύμβασης για τον εργαζόμενο (συρροή), και την καθολική ισχύ των συμβατικών ρυθμίσεων σε όλους τους εργαζομένους ενός τομέα (καθολικότητα).
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στη βούληση της κοινωνίας, καθώς σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το 86% των πολιτών τάσσεται υπέρ της καθολικής κάλυψης των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις, με υποχρεωτική ισχύ για το σύνολο των επιχειρήσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας καταθέτει πέντε συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες αποτελούν τον κορμό των παρεμβάσεών της στον διάλογο για την αναβάθμιση του θεσμού των συλλογικών διαπραγματεύσεων:
Αναλυτικά οι βασικοί άξονες των προτάσεων:
1. Ελεύθερες συλλογικές διαπραγματεύσεις για τον κατώτατο μισθό: Ζητείται η αποκατάσταση του ρόλου των κοινωνικών εταίρων στον καθορισμό του κατώτατου μισθού, αρμοδιότητα που σήμερα ανήκει αποκλειστικά στην κυβέρνηση. Προτείνεται η επαναφορά της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) ως βασικού μηχανισμού καθορισμού των κατώτατων αποδοχών — πρόταση που βρίσκει θετική ανταπόκριση και από ενώσεις μικρομεσαίων εργοδοτών.
2. Μετενέργεια συλλογικών συμβάσεων: Η κατάργηση της μετενέργειας το 2012 – εν μέσω του δεύτερου μνημονίου – προκάλεσε βαθιά απορρύθμιση στο σύστημα διαμόρφωσης των μισθών, οδηγώντας σε σημαντικές μειώσεις, ιδίως σε κλάδους χωρίς ανανεωμένες συμβάσεις. Η πρόταση προβλέπει την πλήρη επαναφορά της, ώστε βασικοί όροι των συλλογικών συμβάσεων να διατηρούνται σε ισχύ έως την υπογραφή νέων.
3. Επεκτασιμότητα συμβάσεων: Η νομοθετική ρύθμιση του 2021, που απαιτεί κάλυψη άνω του 50% των επιχειρήσεων ή εργαζομένων για την επέκταση μιας ΣΣΕ σε ολόκληρο τον κλάδο, θεωρείται περιοριστική. Προτείνεται η κατάργηση αυτού του φραγμού και η θεσμοθέτηση ενός σταθερού μηχανισμού επέκτασης, ώστε να διασφαλίζεται η ισονομία και να αποφεύγεται ο αθέμιτος ανταγωνισμός.
4. Συρροή συμβάσεων: Σε περιπτώσεις όπου εφαρμόζονται περισσότερες από μία συλλογικές συμβάσεις, ζητείται να καθιερωθεί ως αρχή η υπερίσχυση της πιο ευνοϊκής για τον εργαζόμενο. Η ρύθμιση αυτή αφορά τόσο τις αποδοχές όσο και τα θεσμικά δικαιώματα.
5. Καθολικότητα εφαρμογής: Η καθολικότητα θεωρείται κρίσιμη για τη θεσμική σταθερότητα, τη διασφάλιση ίσων όρων εργασίας και την υγιή ανταγωνιστικότητα μεταξύ επιχειρήσεων. Η πρόταση επιδιώκει να καταστήσει δεσμευτική την εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων σε όλους τους εργοδότες και εργαζόμενους ενός κλάδου, ανεξαρτήτως της συμμετοχής τους στη διαδικασία διαπραγμάτευσης.
