Η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αντικατοπτρίζει τις βαθύτερες σκέψεις μας

Αν μοιραστείτε ένα μυστικό σας με ένα φίλο, η φιλία σας θα σφυρηλατηθεί και ο φιλικός δεσμός θα γίνει ακόμα πιο έντονος, ωστόσο, το να κρατάτε ένα μυστικό μπορεί να έχει και μειονεκτήματα για την υγεία και την ευτυχία σας. Όπως αποδεικνύεται, η απόκρυψη μιας επώδυνης αλήθειας μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που επικοινωνείτε με τους άλλους.

Αναλύοντας μεγάλο όγκο στοιχείων, όπως το ιστορικό των e-mails και τα σχόλια στο Twitter, οι ψυχολόγοι αποκαλύπτουν τους υποβόσκοντες και υποσυνείδητους τρόπους με τους οποίους η γλώσσα που χρησιμοποιούμε αντικατοπτρίζει τις βαθύτερες σκέψεις μας. Αυτές οι αλλαγές στο λόγο μπορούν επίσης να εμφανιστούν και στον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούν οι πολιτικοί αρχηγοί με το κοινό τους. Μπορεί να δείχνουν ακόμα και το πότε ο ένας εκ των βομβιστών της Βοστόνης αποφάσισε να προχωρήσει σε αυτήν την πράξη βίας.

Πιο συγκεκριμένα, οι ψυχολόγοι γνωρίζουν ότι το να κρατήσει κάποιος ένα μυστικό έχει και ψυχολογικό και σωματικό τίμημα. Δυο ανταγωνιζόμενες θεωρίες προσπαθούν να εξηγήσουν για ποιο λόγο τα μυστικά που κρύβουμε έχουν το κόστος τους. Ίσως αποσυρόμαστε από την οικογένεια και τους φίλους μας, χάνοντας έτσι λίγη από την κοινωνική στήριξη που μας κρατά υγιείς. Εναλλακτικά, ίσως είμαστε υπερβολικά ευαίσθητοι με όλα και παρακολουθούμε τα πάντα, προσπαθώντας να εξασφαλίσουμε ότι κανείς δεν υποψιάζεται τίποτα.

Στις δυο έρευνες, που παρουσιάστηκαν στο συνέδριο της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρίας, ο James Pennebaker και οι συνάδελφοί του στο πανεπιστήμιο του Τέξας στο Austin ανέλυσαν τη γλώσσα που χρησιμοποιούσαν στα e-mails τους εκείνοι που κρατούσαν μυστικό, προκειμένου να ελέγξουν αν οι συμμετέχοντες θα γίνονταν πιο εσωστρεφείς ή αν θα ήταν σε επαγρύπνηση.

Στην πρώτη έρευνα, με επικεφαλής την Jenna Baddeley, 16 γυναίκες με σοβαρό πρόβλημα κατάθλιψης και 15 υγιείς συμμετέχουσες εμπιστεύτηκαν στους ερευνητές την προσωπική ηλεκτρονική αλληλογραφία των τελευταίων ετών. Οι ειδικοί επικεντρώθηκαν σε αυτήν τη διαταραχή γιατί θεωρούσαν ότι οι γυναίκες που υποφέρουν από κατάθλιψη θα προσπαθούσαν να κρύψουν το πρόβλημά τους από τους ανθρώπους του κοινωνικού τους κύκλου. Επίσης, οι γυναίκες ενημέρωσαν τους επιστήμονες και για τις ημερομηνίες των καταθλιπτικών κρίσεων που είχαν πάθει.

Η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε ότι κατά τη διάρκεια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου, οι άνθρωποι στέλνουν περισσότερα e-mails και χρησιμοποιούν περισσότερες λέξεις σε αυτά, συγκριτικά με τη συμπεριφορά που παρουσιάζουν οι υγιείς γυναίκες και εκείνες στις οποίες η κατάθλιψη βρίσκεται σε ύφεση. Επιπλέον, χρησιμοποιούσαν λιγότερες αρνητικές συναισθηματικές λέξεις, πιο πολλές θετικές συναισθηματικές λέξεις και πιο πολλές λέξεις όπως «εγώ» και «εμένα».

«Οι άνθρωποι που έχουν κατάθλιψη ξοδεύουν παραπάνω χρόνο προσπαθώντας να καλύψουν την κατάστασή τους», σχολιάζει ο Pennebaker. «Χρησιμοποιούν επικοινωνιακές στρατηγικές για να φανούν πιο ευχάριστοι».

Ωστόσο, πόσο μοιάζει κάποιος με κατάθλιψη με έναν άνθρωπο που χαρακτηριστικά κρύβει ένα μυστικό; Κατά μια έννοια, τουλάχιστον, δεν μοιάζουν. Στα γραπτά τους κείμενα, όσοι έχουν κατάθλιψη βασίζονται πολύ στη λέξη «εγώ», κάτι που για εκείνους αντικατοπτρίζει μια επαναλαμβανόμενη εστίαση στον εαυτό τους. Για εκείνους που δεν έχουν κατάθλιψη, η έρευνα έδειξε ότι η συχνή χρήση του «εγώ» είναι σημάδι ειλικρίνειας.

Αυτή η διάκριση αποκαλύπτεται στη δεύτερη έρευνα, με επικεφαλής την Yla Tausczik στο πανεπιστήμιο Carnegie Mellon. Η ομάδα χρησιμοποίησε 62 ενηλίκους, που παραδέχτηκαν ότι είχαν ένα πολύ σημαντικό μυστικό και ήταν πρόθυμοι, όπως και στην προηγούμενη έρευνα, να μοιραστούν με τους ειδικούς τα e-mails ενός χρόνου, με κάποια να έχουν σταλεί και πριν από την εμφάνιση του μυστικού.

Περισσότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες είπαν ότι το μυστικό ήταν ερωτικής ή σεξουαλικής φύσεως, ενώ κάποιοι ανέφεραν και τα οικογενειακά μυστικά, μυστικά σχετικά με την πνευματική υγεία, τη δουλειά και προβλήματα με το νόμο. Όπως και στην έρευνα με την κατάθλιψη, αυτοί οι άνθρωποι στο σύνολό τους έγραφαν πιο πολλά και πιο μακροσκελή e-mails, αφότου είχε προκύψει το μυστικό, από ό,τι πιο πριν που αυτό δεν υπήρχε. Όταν έγραφαν σε ανθρώπους που σχετίζονταν με το μυστικό, ωστόσο, οι συμμετέχοντες χρησιμοποιούσαν πιο απατηλή γλώσσα, πιο πολλές λέξεις αρνητικού συναισθήματος και λιγότερες λέξεις όπως το «εγώ» και το «εμένα».

Και τα δυο πειράματα είχαν άλλη μια ανατροπή. Ένα είδος μετρικού συστήματος με το όνομα language-style matching (ταίριασμα γλώσσας και ύφους) μετράει το βαθμό ομοιότητας στον τρόπο ομιλίας δυο ανθρώπων, αποτελώντας δείκτη για την ποιότητα της συζήτησης. Ο Pennebaker και οι συνάδελφοί του βρήκαν ότι παρόλο που οι άνθρωποι με το μυστικό επικοινωνούσαν αξιοσημείωτα περισσότερο σε σύγκριση με πριν μάθουν το μυστικό, τα σκορ στο ταίριασμα γλώσσας και ύφους με τους συνομιλητές ήταν χαμηλότερα. «Πιστεύω ότι στέλνουν αυτά τα e-mails για να τεστάρουν την κοινωνική τους δικτύωση», αναφέρει ο Pennebaker. «Στέλνουν e-mails για να συνδεθούν κοινωνικά, αλλά δεν το κάνουν καλά».

Αυτού του είδους οι γλωσσικές αναλύσεις μπορεί επίσης να προσφέρουν βαθιά γνώση για τα πραγματικά και σημαντικά για όλους μας μυστικά. Σε πρότερη έρευνα, ο Pennebaker και οι συνεργάτες του είχαν βρει ότι ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους χρησιμοποιούσε λιγότερες αντωνυμίες ενικού αριθμού, όπως «εγώ», «μου», «εμένα» στους μήνες προτού ξεκινήσει ο πόλεμος στο Ιράκ. Το ίδιο έκανε και ο πρόεδρος Τρούμαν προτού πέσει η βόμβα στη Χιροσίμα και σε μια ανέκδοτη ανάλυση της δραστηριότητας στο Twitter του φερόμενου ως βομβιστή του Μαραθωνίου της Βοστόνης, Dzokhar Tsarnaev, συνέβη το ίδιο.

Τα tweets του Tsarnaev περιελάμβαναν πολύ λιγότερες λέξεις, όπως «εγώ», κάτι που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2012, λίγο μετά την άφιξη του πιο αντιδραστικού αδελφού του από το εξάμηνο ταξίδι του στη Ρωσία, όπου φέρεται να άρχισε να ανεβάζει εξτρεμιστικά βίντεο στο Youtube. Ο Pennebaker υποδεικνύει ότι περίπου σε εκείνο το διάστημα, ο Tsarnaev έπεισε τον εαυτό να βάλει βόμβα στο Μαραθώνιο και η μικρότερη χρήση των προσωπικών αντωνυμιών έδειχνε ακριβώς αυτό το καινούργιο του μυστικό.

Παρόλο που η έρευνα είναι σε αρχικό επίπεδο, τα ευρήματα μπορεί να είναι πολύ διαφωτιστικά και χρήσιμα, καθώς παρά τις καλύτερες μας προσπάθειες να αποκρύψουμε την αλήθεια, τα μυστικά μας μπορεί τελικά να μην κρύβονται όσο καλά πιστεύουμε.